Hà Tĩnh: Cần giải pháp thực hiện chính sách bảo tồn, phát huy di sản văn hóa

55 di tích xuống cấp đang xin kinh phí tôn tạo

Thực tế hiện nay, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được quan tâm đúng mức. Đội ngũ cán bộ chuyên ngành văn hóa nói chung, di sản văn hóa nói riêng ngày càng thiếu, đặc biệt cán bộ, chuyên gia am hiểu kỹ thuật chế tác, bảo quản, lưu giữ mộc bản.

Lễ hội đền Chiêu trưng Đại vương Lê Khôi (xã Mai Phụ huyện Thạch Hà).

Một số di tích tự ý xây dựng, phục dựng nhưng chưa có ý kiến của cơ quan chuyên môn. Công tác lập quy hoạch tổng thể đầu tư tu bổ di tích, lập quy hoạch khảo cổ, cắm mốc địa giới di tích ở hầu hết địa phương triển khai còn chậm....

Năm 2011, một di tích của Hà Tĩnh lưu giữ gần 250 sắc phong, được công nhận là di tích lưu giữ nhiều sắc phong nhất của Việt Nam. Đến đầu năm 2024, khi kiểm đếm lại, số lượng sắc phong còn 149 bản, trong đó, gần 20 bản rách nát. Như vậy, trong 12 năm, hơn 100 sắc phong tại di tích này hư hại.

Cùng đó, ở nhiều di tích ở Hà Tĩnh như đền Phạm Hoành (huyện Kỳ Anh), đền Thanh Hòa (Lộc Hà), đền thờ vọng Lê Khôi (Thạch Hà), đền Liên Minh (Đức Thọ)… các sắc phong cũng hư hỏng, mất mát, mục nát từng ngày…

Ngày 17/6, theo thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh, hiện nay, có 55 di tích xuống cấp đang trình xin kinh phí để tôn tạo, trong đó có 10 di tích xuống cấp nghiêm trọng.

Đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí (huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh) nằm trong danh mục xuống cấp nghiêm trọng.

Văn hóa phi vật thể và các hình thức sinh hoạt cộng đồng phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng. Nhiều di sản văn hóa phi vật thể như Dân ca Ví, Giặm, Ca trù, Ví Phường vải, Trò Kiều, hát Sắc bùa, hò Nam Khê… được phục hưng và phát huy tốt trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, góp phần giảm bớt nguy cơ thất truyền.

Các lễ hội như lễ hội chùa Hương Tích, chùa Đại Hùng, lễ Cầu Ngư, lễ hội Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác… được khôi phục và thu hút đông đảo nhân dân, du khách tham gia…

Cùng di sản vật thể và phi vật thể, di sản tư liệu của Hà Tĩnh cũng rất phong phú, đa dạng. Mộc bản Trường học Phúc Giang, Hoàng Hoa sứ trình đồ, Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu là di sản tư liệu ký ức thế giới khu vực Châu Á Thái Bình Dương… Đặc biệt, số lượng sắc phong của Hà Tĩnh còn rất nhiều, thậm chí có thể là một trong những địa phương có số lượng sắc phong nhiều nhất cả nước hiện nay.

Gián đốc Bảo tàng Hà Tĩnh Đậu Khoa Toàn cho hay, công tác quản lý di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia được đơn vị quản lý chặt chẽ, theo đúng quy định của pháp luật. Hiện nay, Bảo tàng Hà Tĩnh lưu giữ khoảng 10.000 hiện vật, trong đó có những bộ sưu tập quý có giá trị như bộ sưu tập đồ gốm cổ, tiền đồng cổ, những hiện vật khảo cổ Thạch Lạc, bảo vật quốc gia súng thần công...

Có thể nói, di sản văn hóa, di sản thiên nhiên là nguồn tài nguyên du lịch to lớn để Hà Tĩnh khai thác, phát huy, phát triển kinh tế di sản gắn với phát triển du lịch xanh, bền vững… trên cơ sở khai thác thế mạnh phát triển sản phẩm du lịch lịch sử - văn hóa, du lịch biển, du lịch trải nghiệm vùng nông thôn.

Bà Nguyễn Thị Minh, Giám đốc khách sạn BMC chia sẻ, địa phương có nhiều di sản văn hóa, di sản thiên nhiên để khai thác, phát huy nhằm đẩy mạnh hoạt động du lịch phát triển trở thành ngành kinh tế trọng điểm, bền vững, tỉnh Hà Tĩnh có nhiều quan tâm, đầu tư để tạo ra sản phẩm du lịch phong phú. Song du lịch Hà Tĩnh chưa phát huy được thế mạnh, chưa thu hút khách du lịch trong nước và nước ngoài tham quan, trải nghiệm, lưu trú dài ngày.

Bổ sung cơ chế đặc thù để bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa

Ông Võ Đình Thi, Phó trưởng phòng Quản lý văn hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh chia sẻ, để công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa gắn với du lịch hiệu quả và bền vững, tỉnh Hà Tĩnh bước đầu xây dựng cơ chế, chính sách đảm bảo sự cân bằng, hài hòa giữa bảo tồn di sản với phát triển sinh kế cho người dân, xây dựng cộng đồng trở thành trung tâm trong việc bảo vệ di sản.

Đồng thời, thực hiện giải pháp, nâng cao tinh thần trách nhiệm, cam kết thực hiện tốt quy định trong công tác quản lý, phát huy giá trị di sản. Ngoài ra, tỉnh tập trung công tác tập huấn, bồi dưỡng, đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp bảo tồn, phát huy di sản văn hóa.

Cũng theo thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh, trên cơ sở nguồn vốn, nguồn lực, nguồn tài nguyên di sản phát triển du lịch, tỉnh Hà Tĩnh đẩy mạnh khai thác sản phẩm du lịch gồm: Du lịch văn hóa, lịch sử, tâm linh, sản phẩm du lịch biển, du lịch sinh thái gắn với sản phẩm du lịch bổ sung như du lịch công vụ, du lịch cộng đồng.

Việc khai thác hiệu quả, có trọng tâm nguồn lực di sản văn hóa để tạo ra sản phẩm du lịch được coi là thế mạnh của địa phương, gắn bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa với phát triển du lịch nhất thiết phải đặt trong môi trường sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, phát huy vai trò của cộng đồng và cộng đồng hưởng lợi.

Đồng thời, cần nâng cao nhận thức của người dân bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với hoạt động phát triển du lịch để hướng tới tạo ra những sản phẩm du lịch đa dạng, phong phú, bảo đảm phát triển xanh, bền vững. Đẩy mạnh kết nối, xây dựng sản phẩm du lịch có yếu tố liên kết nội tỉnh, liên kết với các địa phương lân cận, liên kết vùng và những quốc gia láng giềng.

Hồ Bình Sơn (Hương Khê) được kỳ vọng sẽ là điểm du lịch xanh hấp dẫn.

Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng, sử dụng khoa học công nghệ, đẩy mạnh công tác xã hội hóa, thu hút, lựa chọn nhà đầu tư trong hoạt động bảo tồn, phát huy di sản văn hóa ở bối cảnh hiện nay. Trong đó, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, thúc đẩy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo cho hoạt động phát triển du lịch di sản văn hóa, đáp ứng yêu cầu chất lượng.

Bổ sung cơ chế đặc thù, chính sách đồng bộ để các cấp, ngành, nhân dân vận dụng, triển khai phù hợp đặc điểm của từng loại hình di sản, sản phẩm du lịch, đảm bảo tính bền vững.

Tuyết Mây