Hai nhiệm vụ cấp thiết sau Kỳ họp thứ Mười

Những văn bản này tạo ra khuôn khổ pháp lý mới cho nhiều lĩnh vực quan trọng, từ kinh tế, xã hội đến môi trường, công nghệ, an ninh quốc gia. Song chính tại thời điểm "về đích" của cơ quan lập pháp, một chặng đường mới đầy áp lực lại mở ra với Chính phủ và bộ máy hành chính các cấp. Trọng trách đặt lên Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương có thể khái quát thành hai nhiệm vụ lớn, mang tính quyết định đến khả năng đi vào cuộc sống của chính sách.

Nhiệm vụ đầu tiên là hoàn thiện nhanh nhưng phải bảo đảm chất lượng hệ thống văn bản quy định chi tiết.

Theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị, việc xây dựng pháp luật hiện nay theo hướng luật chỉ quy định khung, quy định những nguyên tắc lớn, còn giao Chính phủ và bộ, ngành cụ thể hóa để bảo đảm tính linh hoạt trước thực tiễn thay đổi nhanh. Điều này đồng nghĩa số lượng nghị định, thông tư cần ban hành sau Kỳ họp thứ Mười rất lớn. Nếu ví luật như đường ray, thì nghị định và thông tư chính là những con ốc, thanh tà vẹt giúp đoàn tàu chính sách chạy đúng hướng. Mọi sự chậm trễ, sai sót hay thiếu đồng bộ đều có thể khiến “đoàn tàu” trật bánh.

Khó khăn đầu tiên là áp lực về thời gian. Nhiều luật có hiệu lực ngay từ năm tới đòi hỏi bộ máy hành chính phải làm việc với tốc độ rất cao. Nhưng tốc độ không thể là lý do hy sinh chất lượng.

Văn bản dưới luật phải mạch lạc, rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện và tuyệt đối tránh tình trạng phát sinh “giấy phép con”, thủ tục ẩn. Điều này quan trọng không chỉ với doanh nghiệp và người dân mà còn với chính bộ máy thực thi, bởi bất kỳ sự thiếu minh bạch nào đều dễ dẫn đến tùy tiện và rủi ro thực thi.

Bên cạnh đó, các hướng dẫn chuyển tiếp cần được quy định cụ thể để tránh khoảng trống pháp lý khiến cả cơ quan thực thi lẫn doanh nghiệp lúng túng.

Chính phủ cũng cần bảo đảm rằng quá trình lấy ý kiến được thực hiện nghiêm túc và thực chất: dự thảo các văn bản hướng dẫn phải được công khai đầy đủ, kèm theo báo cáo tác động chính sách; các ý kiến khác nhau của chuyên gia, doanh nghiệp, người dân phải được tổng hợp và phản hồi rõ ràng. Đây không chỉ là quy trình pháp lý mà còn là cách phòng ngừa rủi ro cài cắm lợi ích.

Nhiệm vụ thứ hai là truyền thông, phổ biến chính sách một cách chủ động, kịp thời và dễ hiểu. Một đạo luật dù được thiết kế tốt đến đâu cũng không thể phát huy tác dụng nếu người thực hiện - từ cán bộ địa phương đến doanh nghiệp, người dân không nắm được nội dung và tinh thần của luật. Đây chính là điểm yếu kéo dài nhiều năm trong công tác thi hành pháp luật: luật ra đời nhưng chậm được giải thích, hướng dẫn; hoặc chỉ được phổ biến trong phạm vi hẹp; hoặc cách truyền đạt còn nặng về kỹ thuật, khó tiếp cận.

Trong bối cảnh nhiều luật, nghị quyết mới có tác động sâu rộng tới các lĩnh vực như đất đai, nhà ở, kinh doanh, môi trường, chuyển đổi số… truyền thông chính sách phải được coi là một nhiệm vụ song hành với xây dựng văn bản hướng dẫn. Hình thức phổ biến cũng phải đa dạng, hiện đại hơn: tóm tắt thay đổi chính sách bằng infographic; giải thích quy định bằng video; tổ chức các buổi đối thoại với doanh nghiệp; tập huấn cho chính quyền cơ sở bằng nền tảng số; và đặc biệt, xây dựng các cẩm nang thực thi đơn giản, dễ tra cứu. Truyền thông tốt sẽ giúp luật đi vào cuộc sống nhanh hơn, giảm rủi ro vi phạm do thiếu hiểu biết, đồng thời thúc đẩy sự đồng thuận xã hội.

Hai nhiệm vụ trên vừa nặng nề vừa cấp thiết, nhưng cũng là cơ hội để bộ máy hành chính thể hiện sự chuyển động theo tinh thần kiến tạo, liêm chính và phục vụ. Khi văn bản hướng dẫn được ban hành đúng hạn, chất lượng bảo đảm, và khi chính sách được truyền thông kịp thời, dễ hiểu, những đạo luật vừa được thông qua sẽ thực sự trở thành động lực phát triển mới cho đất nước.

Kỳ họp thứ Mười của Quốc hội đã khép lại, nhưng hành trình đưa chính sách từ nghị trường vào cuộc sống chỉ mới bắt đầu. Đây là lúc Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương chứng tỏ rằng mình đủ năng lực biến quyết tâm lập pháp của Quốc hội thành những thay đổi cụ thể, thiết thực trong đời sống kinh tế, xã hội. Đây không chỉ là trách nhiệm, mà còn là niềm tin mà cử tri gửi gắm vào bộ máy công quyền.

Hà Lan