Hào hùng bến đò Mai Xá

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, bến đò Mai Xá là một vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, gắn liền với nhiều chiến công của quân và dân ta. Trong đó, có những chiến công lặng thầm của cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn ca nô 166, Binh trạm 12, Bộ tư lệnh Trường Sơn, hàng đêm chi viện cho các đơn vị đang chốt giữ và chiến đấu với quân địch, tại Thành cổ Quảng Trị trong năm 1972.

Theo thông tin từ Hội truyền thống Trường Sơn, Đường Hồ Chí Minh Việt Nam, tháng 6-1972, Bộ tư lệnh Trường Sơn đã quyết định thành lập Tiểu đoàn ca nô 166 trực thuộc Binh trạm 12, do đồng chí Lê Hoan là Tiểu đoàn trưởng, đồng chí Hoàng Anh Tuấn làm Chính trị viên. Hằng đêm, thuyền máy của Tiểu đoàn 166 chở nhu yếu phẩm, vũ khí đạn dược tiếp viện cho các lực lượng chiến đấu tại thị xã Quảng Trị và Thành cổ, theo 2 tuyến đường sông: Từ Mai Xá ngược sông Thạch Hãn lên giao cho các đơn vị chiến đấu ở thị xã Quảng Trị và Thành cổ, nhận thương binh chở về hậu cứ; từ Mai Xá đi theo sông Vĩnh Định chở hàng vào căn cứ hậu cần của Mặt trận Trị Thiên - Huế, chi viện cho các đơn vị chiến đấu ở phía Đông Quảng Trị.

Bia di tích lịch sử Bến đò Mai Xá.

Phát hiện con đường tiếp tế cho Thành cổ, địch tăng cường dùng không quân, pháo hạm, thủy lôi để đánh phá tuyến chi viện của Tiểu đoàn 166. Nhiều thuyền máy của Tiểu đoàn bị chìm do trúng bom, đạn, thủy lôi địch, như: Đêm ngày 21-7-1972, thuyền do đồng chí Hoàng Anh Tuấn chỉ huy va phải thủy lôi nổ tung thuyền. Lái trưởng và 3 thủy thủ hy sinh, đồng chí Tuấn và những người còn lại đều bị thương nặng. Cũng đêm hôm đó, một thuyền khác cũng bị chìm do bị pháo hạm địch bắn trúng... Tuy vậy nhưng các chuyến chi viện của Tiểu đoàn 166 vẫn hiên ngang dưới mưa bom, đạn lửa để tiếp tế cho đồng đội kiên cường bám trụ Thành cổ Quảng Trị... Hiện nay, chính quyền và nhân dân xã Gio Mai đã xây dựng một bia di tích, đánh dấu những sự kiện lịch sử diễn ra tại Bến đò Mai Xá trong chiến tranh (trong đó có sự kiện Tiểu đoàn Ca-nô 166, Binh trạm 12, Bộ tư lệnh Trường Sơn, tham gia tiếp tế bảo đảm hậu cần). Bến đò Mai Xá đã được xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt, theo Quyết định số 1820/ QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ngày 24-12-2018.

Bài và ảnh: VIỆT THÙY