Hoàn thiện chính sách thu hút tư nhân đầu tư vào năng lượng

Hôm qua (5/12), Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp về việc tiếp thu, giải trình các ý kiến góp ý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 (đã được đại biểu Quốc hội thảo luận góp ý vào ngày 4/12). Theo Kế hoạch, ngày 8/12, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết; ngày 11/12 sẽ biểu quyết thông qua Nghị quyết quan trọng này.

Theo Bộ Công Thương, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 10% trở lên trong những năm tới, tốc độ tăng trưởng điện năng phải đạt hệ số từ 1,3 đến 1,5 lần. Hiện nay, tổng công suất nguồn điện của cả nước đang ở mức khoảng 90.000MW. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu tăng trưởng GDP và chuyển đổi số, chỉ trong 5 năm tới, tổng công suất này buộc phải tăng vọt, đạt mức từ 190.000MW đến 254.000MW.

Điều này đồng nghĩa với việc quy mô nguồn điện của Việt Nam phải tăng gấp 2,5 đến 3 lần so với hiện tại. Đây là một thách thức khổng lồ đòi hỏi hạ tầng và nguồn vốn đầu tư rất lớn mà các quy định pháp luật hiện hành chưa thể đáp ứng kịp.

Tại một cuộc tọa đàm gỡ vướng cho điện tái tạo, các chuyên gia đã chỉ ra những vướng mắc khiến cho nguồn điện tái tạo này chưa được huy động phù hợp với tổng công suất nguồn cũng như chưa được đóng góp nhiều cho an ninh năng lượng quốc gia và hành trình Net Zero. Theo đó, các chuyên gia năng lượng cho rằng, nếu không có cơ chế rõ ràng, việc tham gia thị trường sẽ rất khó khăn.

“Ngay cả các tập đoàn nhà nước, dù có chính sách hỗ trợ, cũng còn e dè trong triển khai, thì càng khó kỳ vọng tư nhân có thể mạnh dạn đầu tư. Muốn thu hút tư nhân, cần nới lỏng một số ràng buộc và tạo hành lang pháp lý đủ rõ ràng, minh bạch. Cuối cùng, để thị trường vận hành hiệu quả, phải có quy định cụ thể để tháo gỡ các vướng mắc” - một chuyên gia đã “kinh qua” cả 2 vai Nhà nước và tư nhân trong quá trình đầu tư năng lượng khẳng định.

Đại diện Bộ Tài chính cũng cho rằng, Bộ luôn xác định trách nhiệm của mình trong việc hoàn thiện cơ chế tài chính, phát triển các công cụ huy động vốn, điều chỉnh các chính sách thuế, phí và cơ chế tín dụng nhằm tạo lập môi trường đầu tư ổn định, minh bạch và phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế để hút các nhà đầu tư tư nhân vào lĩnh vực đặc thù này.

Ông Lê Tuấn Anh - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) cho biết, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ của nền kinh tế, với tốc độ tăng trưởng GDP khả quan và nhu cầu năng lượng dự kiến tăng trung bình 8 - 10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Trong bối cảnh đó, vai trò của khu vực tư nhân trở nên vô cùng quan trọng, đặc biệt trong đầu tư vào năng lượng tái tạo (NLTT), hạ tầng truyền tải, lưu trữ năng lượng và các mô hình tài chính xanh, bền vững.

Ông Đặng Quốc Bảo - Phó Tổng Giám đốc Trung Nam Group cho biết, DN luôn mong muốn phát triển và có đóng góp tích cực cho nền kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng quốc gia. Trong giai đoạn vừa qua, khi các ý kiến, kiến nghị từ phía DN về luật và cơ chế đã được cơ quan quản lý tiếp thu và ghi nhận. Nhiều nghị quyết của Chính phủ hiện nay đã tham khảo trực tiếp ý kiến từ cộng đồng DN, giúp chính sách trở nên sát thực hơn với nhu cầu của cả DN và người dân.

Các Nghị quyết về bảo đảm an ninh năng lượng cũng như hướng mở phát triển năng lượng cũng đã được Bộ Chính trị, Chính phủ ban hành. Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia, DN, vấn đề là “những định hướng này sớm được cụ thể hóa bằng các văn bản pháp luật, để tạo hành lang thuận lợi cho DN trong nước tham gia mạnh mẽ vào đầu tư năng lượng”.

Bên cạnh đó, cũng cần tính đến các vướng mắc đã nảy sinh trong suốt thời gian qua giữa các nhà đầu tư NLTT với bên mua điện, để có thể xử lý dứt điểm. Điều này sẽ tạo ra niềm tin về môi trường kinh doanh cho các nhà đầu tư, từ đó việc hút vốn để phát triển quy mô nguồn điện cho mục tiêu tăng trưởng 2 con số mới trở nên khả thi hơn.

Trong cuộc họp tiếp thu ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, đại diện Bộ Công Thương cho biết, nhiều vấn đề vướng mắc sẽ được xử lý thông qua Nghị quyết này. Ví dụ, Nghị quyết sẽ có quy định nguyên tắc, căn cứ, quy trình và thẩm quyền điều chỉnh linh hoạt quy hoạch để tháo gỡ các vướng mắc trong thực tiễn do nhiều dự án không thể điều chỉnh được về tiến độ, cấp điện áp, phương án đấu nối, phát sinh nhu cầu phụ tải... gây ảnh hưởng đến tiến độ triển khai và tính đồng bộ giữa nguồn và lưới.

Hoàng Tú