Huy động nguồn lực bảo tồn và phát huy giá trị di sản
Trong bối cảnh các di sản văn hóa của Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức như đô thị hóa, biến đổi khí hậu và thiếu hụt nguồn lực cho công tác bảo tồn, Quỹ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam là một công cụ quan trọng để đối phó với những vấn đề này.
Ngày 23-11, Quốc hội đã thông qua Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) tại kỳ họp thứ 8. Đây có thể coi là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ và phát huy di sản văn hóa của nước ta.
Luật bổ sung nhiều quy định mới, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Trong đó, điểm được người làm công tác di sản trông đợi nhất chính là quy định thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam.
Việc thành lập Quỹ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam là một sáng tạo trong tư duy chính sách, không chỉ giúp giảm bớt áp lực tài chính cho Nhà nước mà còn khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo tồn di sản. Điểm nổi bật của quỹ là khả năng huy động nguồn lực từ nhiều kênh khác nhau, không chỉ giới hạn trong ngân sách nhà nước.
Quỹ có thể nhận tài trợ từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, qua các hình thức viện trợ, đóng góp hoặc các hoạt động gây quỹ. Việc huy động tài chính từ nhiều nguồn lực khác nhau sẽ giúp đảm bảo các dự án bảo tồn di sản, từ tu bổ di tích lịch sử đến bảo vệ các giá trị văn hóa phi vật thể, hồi hương cổ vật… không bị gián đoạn vì thiếu kinh phí.
Thêm nữa, quỹ không chỉ tập trung vào việc thu hút tài trợ từ bên ngoài, mà còn có sự linh hoạt trong việc áp dụng cho các địa phương. Các tỉnh, thành phố sẽ có quyền thành lập quỹ riêng, tùy thuộc vào điều kiện và đặc thù văn hóa của từng vùng. Điều này tạo cơ hội cho các địa phương chủ động trong việc huy động nguồn lực và xác định các ưu tiên bảo tồn di sản, từ đó bảo vệ được những giá trị di sản đặc sắc của mình mà không cần phải phụ thuộc vào ngân sách trung ương như trước đây.
Quỹ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam cũng mở ra cơ hội hợp tác quốc tế sâu rộng, tạo điều kiện cho Việt Nam nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế. Việc này không chỉ góp phần thuận lợi cho công tác bảo tồn di sản Việt Nam mà còn nâng cao chất lượng bảo vệ di sản thông qua áp dụng công nghệ tiên tiến và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác. Hợp tác quốc tế còn giúp quảng bá di sản Việt Nam ra thế giới, từ đó thu hút sự quan tâm của du khách nước ngoài và nâng cao vị thế văn hóa của đất nước trên bản đồ toàn cầu.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua trong quá trình vận hành Quỹ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam. Một trong những vấn đề lớn là nguồn thu không ổn định. Nếu quỹ phụ thuộc quá nhiều vào viện trợ và tài trợ từ các tổ chức quốc tế hay các nhà hảo tâm mà không có sự đảm bảo từ ngân sách nhà nước, rất có thể sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động lâu dài.
Vì vậy, một trong những yêu cầu quan trọng là cần xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng và các cơ chế tài chính vững chắc để bảo đảm quỹ có thể hoạt động hiệu quả và lâu dài. Nhà nước cần có những chính sách khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội và cộng đồng trong việc đóng góp tài chính cho quỹ, đồng thời có cơ chế giám sát để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng các nguồn lực.
Trong bối cảnh các di sản văn hóa của Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức như đô thị hóa, biến đổi khí hậu và thiếu hụt nguồn lực cho công tác bảo tồn, Quỹ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam là một công cụ quan trọng để đối phó với những vấn đề này.
Việc thành lập và vận hành quỹ không chỉ góp phần bảo vệ các di sản văn hóa mà còn tạo cơ hội cho sự phát triển bền vững của ngành văn hóa, du lịch và kinh tế - xã hội. Đây là bước tiến quan trọng, thể hiện quyết tâm của Việt Nam trong việc giữ gìn những giá trị văn hóa quý báu cho các thế hệ tương lai.
