Huy động vốn qua quỹ đầu tư và FDI: Động lực mới cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn về phát triển kinh tế - xã hội với chính sách nhất quán là đẩy mạnh xã hội hóa, đa dạng hóa các nguồn lực cho đầu tư phát triển, thu hút có hiệu quả cả nguồn vốn trong nước và quốc tế.

Năm 2024 đánh dấu một năm thành công của nền kinh tế và thị trường vốn với tổng mức vốn huy động đạt gần 930 nghìn tỷ đồng, cao gấp 1,3 lần so với năm 2023, tương đương 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 62,5% GDP, dư nợ thị trường trái phiếu đạt 31,5% GDP; nhà đầu tư nước ngoài đã mở gần 48.000 tài khoản đầu tư với tổng giá trị giao dịch gần 1,1 triệu tỷ đồng.

Cùng với sự tăng trưởng của vốn đầu tư gián tiếp, tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện năm 2024 đạt 25,4 tỷ USD, tăng 9,4% so với năm trước, đạt mức cao nhất từ trước đến nay. Những kết quả này đã đóng góp tích cực cho tăng trưởng GDP đạt 7,09%, đưa quy mô nền kinh tế Việt Nam lên 476,3 tỷ USD, đứng thứ 33 trên thế giới.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại Hội nghị “Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong Kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam”.

Mặc dù đạt được những kết quả rất tích cực trong năm 2024, nhưng có thể thấy, vẫn còn rất nhiều khó khăn, thách thức phía trước. Đối với quỹ đầu tư chứng khoán, tổng giá trị tài sản ròng của các quỹ đến cuối năm 2024 tương đương 1,2% vốn hóa thị trường chứng khoán; tổng giá trị tài sản quản lý của công ty quản lý quỹ tương đương 6,5% GDP; trên thị trường chứng khoán số lượng nhà đầu tư liên tục tăng nhưng tài khoản giao dịch của nhàđầu tư nước ngoài chỉ chiếm 0,5%, theo đó hoạt động của hệ thống quỹ đầu tư chứng khoán chưa tương xứng với tiềm năng phát triển.

Đối với hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), bên cạnh những kết quả đạt được, theo nhìn nhận của các nhà đầu tư và tổ chức quốc tế vẫn tồn tại một số vướng mắc trong quá trình thực thi về đất đai, xây dựng, thuế, hải quan, thủ tục hành chính và ngoại hối...

Trong thời gian qua, Đảng, Chính phủ đã chỉ đạo quyết tâm khơi thông các điểm nghẽn, giải phóng mọi nguồn lực để phát triển, góp phần thực hiện thành công mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 đạt 8% trở lên, tạo tiền đề phát triển ở mức hai con số trong thời gian tới nhằm sớm đưa đất bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Để đạt được mục tiêu này, bên cạnh những giải pháp của Chính phủ về sắp xếp, tinh gọn nâng cao hiệu quả hiệu lực của bộ máy hành chính, cần đặt trọng tâm vào việc huy động mọi nguồn lực trong và ngoài nước, trong đó có nguồn vốn đầu tư thông qua các quỹ đầu tư và nguồn vốn đầu tư FDI.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ Tài chính mong muốn lắng nghe ý kiến khách quan, mang tính xây dựng từ quý vị nhằm đề xuất giải pháp phát triển quỹ đầu tư, thu hút vốn cho phát triển, nâng cao hiệu quả FDI, thúc đẩy đầu tư vào các ngành công nghệ cao, thân thiện môi trường, kết nối doanh nghiệp trong nước.

Chia sẻ về vai trò của quỹ đầu tư trong kỷ nguyên phát triển, bà Vũ Thị Chân Phương - Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, tổng giá trị danh mục đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài ước đạt hơn 48 tỷ USD, chiếm 16% vốn hóa thị trường. Không chỉ mang lại nguồn vốn dài hạn, các tổ chức đầu tư nước ngoài khi tham gia thị trường chứng khoán Việt Nam, với tư cách là nhà đầu tư chiến lược, còn góp phần nâng cao chuẩn mực quản trị và minh bạch tài chính cho doanh nghiệp Việt Nam.

Quang cảnh Hội nghị “Quỹ đầu tư và đầu tư nước ngoài trong Kỷ nguyên phát triển mới của Việt Nam”.

Cùng với sự lớn mạnh của thị trường chứng khoán, ngành Quỹ đầu tư tại Việt Nam không ngừng phát triển, thể hiện qua sự gia tăng mạnh mẽ về số lượng và quy mô. Hiện cả nước có 43 công ty quản lý quỹ với 123 quỹ đầu tư chứng khoán, tổng tài sản quản lý đạt hơn 750 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 7 lần so với năm 2014. Trong suốt một thập kỷ qua, ngành Quỹ đã duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh, trung bình trên 20% mỗi năm. Đặc biệt, sự ra đời của các quỹ mở, quỹ ETF và quỹ bất động sản đã góp phần đa dạng hóa lựa chọn đầu tư, trong đó quỹ mở và quỹ ETF chiếm 86% tổng giá trị tài sản ròng nhờ ưu thế về thanh khoản cao, danh mục đầu tư linh hoạt và tính minh bạch.

Theo bà Vũ Thị Chân Phương, mặc dù đã đạt được những thành công nhất định, ngành Quỹ tại Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để mở rộng, khi tổng tài sản quản lý tại các công ty quản lý quỹ mới chỉ chiếm gần 6% GDP, thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực. Số lượng nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ lệ lớn, nên thị trường dễ bị biến động theo tâm lý của nhà đầu tư.

Việc thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành Quỹ không chỉ giúp thu hút dòng vốn dài hạn mà còn góp phần xây dựng một cơ sở nhà đầu tư ổn định và bền vững hơn. Đồng thời, sự mở rộng của các quỹ đầu tư đa dạng như quỹ chỉ số, quỹ ESG, quỹ hạ tầng… sẽ không chỉ tăng cường sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế, mà tạo động lực quan trọng giúp thị trường chứng khoán tăng trưởng bền vững, thúc đẩy kinh tế phát triển, hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược mà Chính phủ đã đề ra. Để đạt mục phát triển ngành Quỹ, dưới sự chỉ đạo của Bộ Tài chính, UBCKNN đang triển khai thực hiện một số giải pháp trọng tâm gồm:

Thứ nhất, đào tạo, tuyên truyền kiến thức đầu tư: Xây dựng Đề án Đào tạo nhà đầu tư, giúp cá nhân nhỏ lẻ chuyển từ tự đầu tư sang đầu tư qua quỹ chuyên nghiệp.

Thứ hai, đa dạng hóa loại hình quỹ đầu tư: Nghiên cứu, ban hành quy định cho quỹ mới như quỹ chỉ số, quỹ đầu tư thị trường tiền tệ, quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng.

Thứ ba, đa dạng hóa bộ chỉ số chứng khoán: Điều chỉnh Quy chế chỉ số để tăng tính linh hoạt, cho phép thiết kế chỉ số mới phù hợp với nhu cầu thị trường.

Thứ tư, phát triển hàng hóa trên thị trường chứng khoán: Thúc đẩy doanh nghiệp cổ phần hóa lên niêm yết, phát hành trái phiếu cho dự án PPP, phát triển trái phiếu xanh, thị trường tín chỉ carbon. Hoàn thiện cơ chế phát hành chứng chỉ lưu ký (DR) để thu hút vốn quốc tế:

Thứ năm, nâng hạn mức đầu tư của quỹ: Dự kiến nâng hạn mức đầu tư của quỹ vào trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ lên 15%-20%. Thu hút quỹ đầu tư nước ngoài bằng cách cải thiện công bố thông tin song ngữ, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Triển khai giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi.

Thứ sáu, mở rộng kênh phân phối chứng chỉ quỹ: Đề xuất chính sách thuế khuyến khích đầu tư qua quỹ, giúp nhà đầu tư dễ tiếp cận sản phẩm quỹ hơn.

Thu Dịu