IFAD và Việt Nam củng cố hợp tác phát triển nông thôn bền vững

Phát triển nông thôn bắt nguồn từ sự chủ động

Ngày 15/10/2025, Hội nghị Bàn tròn quốc gia về Báo cáo Đánh giá chiến lược và Chương trình quốc gia (CSPE) do Văn phòng Đánh giá độc lập (IOE) của Quỹ Phát triển nông nghiệp quốc tế (IFAD) phối hợp với Chính phủ Việt Nam tổ chức tại Hà Nội.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương nhấn mạnh: “Trong hơn 30 năm qua, kể từ dự án đầu tiên năm 1993, IFAD đã đồng hành cùng Chính phủ và nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp giảm nghèo và phát triển nông nghiệp, nông thôn. Tổng nguồn vốn IFAD đã tài trợ và đồng tài trợ lên tới gần 500 triệu USD, triển khai tại nhiều vùng khó khăn, tập trung vào các nhóm yếu thế như đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ và thanh niên nông thôn”.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương phát biểu khai mạc tại hội nghị

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, các chương trình của IFAD đã góp phần cải thiện đáng kể thu nhập, sinh kế và khả năng chống chịu của nông dân, song vẫn còn tồn tại một số thách thức như thủ tục phê duyệt phức tạp, thay đổi chính sách ODA khiến vốn vay ưu đãi bị thu hẹp và nhu cầu vốn cho các chuyển đổi lớn như nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn đến chuyển đổi số và ứng phó biến đổi khí hậu ngày càng cấp thiết.

“Trong bối cảnh Việt Nam hướng tới mục tiêu thu nhập trung bình cao vào năm 2030, quan hệ hợp tác giữa IFAD và Chính phủ Việt Nam cần có những điều chỉnh để phù hợp với điều kiện mới: Từ tiếp cận “vốn vay ưu đãi” sang cách tiếp cận “đầu tư thông minh, hợp tác tri thức và huy động các nguồn lực đa dạng”, Thứ trưởng Phương đề nghị.

Theo kết quả đánh giá độc lập của IOE, đầu tư của IFAD đã tạo ra tác động lâu dài đối với sinh kế nông thôn, giúp nông hộ nhỏ nâng cao năng suất, đa dạng hóa sinh kế và tăng khả năng chống chịu với biến động khí hậu. Tiến sĩ Indran A. Naidoo, Giám đốc Văn phòng Đánh giá độc lập, nhận định: “Những thành tựu của Việt Nam trong phát triển nông thôn bắt nguồn từ sự chủ động, đổi mới sáng tạo tại địa phương và hợp tác bao trùm.”

Kết quả của tiến trình phát triển nông thôn mới bền vững

Tại hội nghị, báo cáo Đánh giá Chiến lược và Chương trình Quốc gia (CSPE) do ông Paolo Silveri, Trưởng đoàn Đánh giá của IFAD trình bày cho thấy, các chương trình hợp tác giữa hai bên trong giai đoạn 2012-2024 đã đạt hiệu quả và tính phù hợp và nhất quán cao.

Trong 12 năm, IFAD triển khai 11 dự án tại 15 tỉnh, trong đó có hai dự án mới được phê duyệt, với khoảng 400.000 hộ hưởng lợi trực tiếp. Các dự án được đánh giá phù hợp với chính sách và ưu tiên của Chính phủ Việt Nam, tập trung vào vùng nghèo, vùng sâu vùng xa và khu vực dân tộc thiểu số, góp phần giảm nghèo và nâng cao năng lực địa phương.

Hội nghị quy tụ đại diện các bộ, ngành, đối tác phát triển, chính quyền địa phương và cộng đồng.

Ngoài ra, IFAD cũng được ghi nhận trong việc lồng ghép chuỗi giá trị, tài chính nông thôn và thích ứng biến đổi khí hậu vào chiến lược phát triển, đặc biệt trong hai giai đoạn COSOP 2012 và 2019. "Nhiều mô hình đổi mới sáng tạo được thúc đẩy như hệ thống quan trắc mặn và dịch hại bằng vệ tinh,... Các sáng kiến này đã được nhân rộng trên toàn quốc, giúp nông dân nâng cao năng lực thích ứng và phát triển sinh kế bền vững", ông Paolo Silveri nói.

Theo báo cáo, các mục tiêu của chương trình đều đạt hoặc vượt kế hoạch, dù hệ thống giám sát dữ liệu tại một số địa phương còn hạn chế. IFAD đã giúp cải thiện thu nhập, tạo việc làm và thúc đẩy bình đẳng giới, khi phụ nữ và người dân tộc thiểu số ngày càng tham gia sâu hơn vào hoạt động kinh tế và quá trình ra quyết định trong cộng đồng.

Tuy vậy, ông Paolo Silveri cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức cần khắc phục. “Các thách thức này đã hạn chế khả năng phát huy chuyên môn cốt lõi của IFAD trong nâng cao năng lực, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính vi mô nông thôn”, ông nhận định.

Để củng cố hiệu quả hợp tác, Văn phòng Đánh giá độc lập IFAD khuyến nghị duy trì trọng tâm vào phát triển địa phương, ưu tiên hỗ trợ nông hộ nhỏ, nhóm dễ bị tổn thương và đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh đó, IFAD cần tăng cường huy động nguồn lực, thu hút vốn viện trợ không hoàn lại, mở rộng vốn đối ứng, đồng thời đẩy mạnh hoạt động không sử dụng vốn vay như chia sẻ tri thức, hỗ trợ chính sách và nhân rộng mô hình sáng tạo.

Không những vậy, hai bên cần tiếp tục hợp tác chặt chẽ trong nâng cao năng lực giám sát và đánh giá ở cấp địa phương, đảm bảo minh bạch dữ liệu và chất lượng kết quả đầu ra.

"Giai đoạn tiếp theo sẽ tập trung nhân rộng các mô hình hiệu quả - bao gồm thích ứng khí hậu, chuyển đổi số và phát triển chuỗi giá trị bao trùm - đồng thời tiếp tục đặt phụ nữ, thanh niên và đồng bào dân tộc thiểu số ở vị trí trung tâm của quá trình thay đổi”, ông Paolo Silveri nhấn mạnh.

Kết luận báo cáo, IFAD khẳng định sẽ tiếp tục là đối tác phát triển tin cậy của Chính phủ Việt Nam, đồng hành cùng nông dân và cộng đồng vùng khó khăn, hướng tới mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau” trong tiến trình phát triển nông thôn mới bền vững và bao trùm.

Phương Thảo