Iran tái thiết quân đội, tuyên bố sẵn sàng cho chiến tranh 10 năm

Sau cuộc xung đột kéo dài 12 ngày với Israel và Mỹ hồi tháng 6, Iran tuyên bố sẽ đẩy mạnh hiện đại hóa quân đội và củng cố sức mạnh quốc phòng, với tham vọng đủ năng lực ứng phó một cuộc chiến kéo dài cả thập kỷ. Giới lãnh đạo Iran cũng cho rằng thời kỳ hậu xung đột là cơ hội để thúc đẩy học thuyết an ninh mới.

Iran “có thể chiến đấu 10 năm”

Chuẩn tướng Mohammad Reza Ashtiani, Phó Tổng Tham mưu trưởng quân đội Iran, khẳng định Tehran đã chuẩn bị đủ nguồn lực để duy trì chiến sự dài hạn nếu cần thiết.

“Chúng tôi có đủ nguồn cung để chiến đấu trong 10 năm nếu tình hình đòi hỏi”, ông Ashtiani phát biểu trên truyền hình nhà nước ngày 14/7.

Chuẩn tướng Mohammad Reza Ashtiani, Phó Tổng Tham mưu trưởng quân đội Iran. Ảnh: Getty

Ông Ashtiani nhấn mạnh, yếu tố then chốt trong các cuộc đối đầu không chỉ là vũ khí, mà còn là tinh thần chiến đấu. “Đối phương có thể có thiết bị, nhưng họ không có ý chí chiến đấu. Tinh thần là yếu tố quyết định. Người ta nói rằng tinh thần chiếm 3/4 chiến thắng. Các lực lượng của chúng tôi có kinh nghiệm, được huấn luyện bài bản, trang bị hiện đại và giữ vững tinh thần cao”, ông Ashtiani nói.

Tướng Ashtiani cũng cho biết, Iran gần như không bị tổn thất về trang bị trong đợt giao tranh hồi tháng 6. Tehran cũng coi giai đoạn hậu xung đột là thời điểm để thể hiện khả năng chịu đựng chiến lược, đồng thời khẳng định nước này đã sẵn sàng cho các kịch bản đối đầu kéo dài.

Tăng ngân sách quốc phòng và thể chế hóa chiến lược quân sự

Ngày 13/7, Ủy ban An ninh Quốc gia và Chính sách Đối ngoại của Quốc hội Iran đã thông qua đề cương dự luật tăng cường năng lực quân đội và nâng mức chi tiêu quốc phòng. Dự luật do nghị sĩ Tehran Ali Khezrian đề xuất, nhận được sự ủng hộ của 120 nghị sĩ và nhiều khả năng sẽ được thông qua trong kỳ họp tới.

Press TV cho biết dự luật được thảo luận trong một cuộc họp có sự tham gia của đại diện Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Quân đội và Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).

Dự luật hiện đang trong giai đoạn rà soát chi tiết tại tiểu ban quốc phòng của Ủy ban. Nếu được thông qua, đạo luật sẽ đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách quốc phòng của Iran, kết hợp động lực hậu xung đột với nền tảng thể chế và ngân sách được hậu thuẫn mạnh mẽ.

Đáng chú ý, từ tháng 10/2024, Iran đã thông báo tăng ngân sách quốc phòng lên tới 200%, nâng tổng chi tiêu quốc phòng dự kiến cho năm 2025 lên 46 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay.

Tăng cường hợp tác với Nga và tìm kiếm công nghệ phương Tây

Việc tăng cường lực lượng vũ trang đặt ra yêu cầu cấp thiết về nguồn cung vũ khí hiện đại. Dù vẫn đang trong tình trạng bị cô lập sau các đợt không kích của Mỹ vào cơ sở hạt nhân, Iran vẫn duy trì một số kênh hợp tác quốc phòng.

Một báo cáo của Reuters hồi tháng 1/2025 tiết lộ Iran đã mua một số lượng chưa xác định tiêm kích Su-35 do Nga sản xuất. Thương vụ này lần đầu tiên được quan chức Iran xác nhận công khai khi ông Ali Shadmani - một chỉ huy IRGC, nói với Student News Network rằng Iran đã mua Su-35 nhưng không tiết lộ số lượng cụ thể cũng như thời điểm giao hàng.

Một báo cáo của Cơ quan Bảo vệ Hiến pháp Liên bang Đức (BfV), tương đương FBI của Mỹ, cảnh báo rằng Iran đang tiếp tục tìm cách mua công nghệ tên lửa từ châu Âu. “Hoạt động mua sắm thiết bị liên quan tới chương trình tên lửa của Iran tại Đức vẫn ở mức cao và đang tăng lên”, báo cáo cho biết.

Các nỗ lực này không phải không có kết quả. Hồi tháng 9/2023, các báo cáo cho thấy UAV tự sát do Iran sản xuất, được Nga sử dụng tại Ukraine, chứa hơn 50 linh kiện điện tử có xuất xứ phương Tây, được nhập khẩu qua các nước trung gian.

Động lực để Iran tái vũ trang và thay đổi học thuyết an ninh

Một trong những sự kiện được cho là có tác động lớn đến thay đổi chiến lược của Iran là vụ không kích nhằm vào cơ sở ngầm bí mật tại Tehran hôm 16/6, vụ việc mà truyền thông nhà nước Iran mô tả là “âm mưu ám sát Tổng thống”.

Theo hãng tin Fars, 6 quả bom đã đánh trúng tất cả các lối ra và hệ thống thông gió của cơ sở ngầm, khiến điện bị cắt và những người bên trong bị mắc kẹt. Tổng thống Masoud Pezeshkian được cho là bị thương trong lúc thoát ra ngoài qua một hầm khẩn cấp.

Thông tin chưa được các nguồn độc lập xác nhận và phía Israel không đưa ra bình luận. Tuy nhiên, trong một cuộc trả lời phỏng vấn với nhà báo Mỹ Tucker Carlson, ông Pezeshkian tiết lộ: “Israel đã cố gắng ám sát tôi trong cuộc chiến đó”.

Vụ việc, nếu được xác thực, không chỉ cho thấy mức độ leo thang của xung đột Israel - Iran mà còn là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự đồng thuận trong bộ máy chính trị Tehran đối với các biện pháp tăng cường phòng thủ, cả về ngân sách lẫn thể chế.

Sự kết hợp giữa các phát biểu cứng rắn, động thái lập pháp và tăng ngân sách quốc phòng cho thấy Iran đang tái cấu trúc toàn diện chiến lược an ninh quốc gia theo hướng “chiến tranh bền vững”. Trong học thuyết mới, Iran đặt trọng tâm vào khả năng tự lực, huy động kinh tế trong nước và hợp tác chiến lược với các đối tác như Nga để bù đắp cho sự cô lập quốc tế.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng khả năng hiện đại hóa lực lượng ở quy mô đủ lớn để đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công trong tương lai vẫn là một dấu hỏi. Từ số lượng tiêm kích thế hệ mới, năng lực phòng thủ tên lửa, đến hệ thống tác chiến điện tử, Iran cần thời gian và sự trợ lực từ bên ngoài để thu hẹp khoảng cách với các đối thủ.

Nếu Tehran có thể đạt được mục tiêu đề ra, thì đó sẽ là kết quả của quá trình đầu tư dài hạn, vận dụng linh hoạt mạng lưới cung ứng phi chính thức và tận dụng tối đa dư địa hợp tác quốc phòng từ các đối tác không thuộc phương Tây.

Hoàng Phạm/VOV.VN National Security Journal, Newsweek