Kế hoạch kế vị của tập đoàn Samsung trở nên phức tạp do 'Thái tử' Lee Jae Yong có nguy cơ ngồi tù

Người thừa kế tập đoàn Samsung, Lee Jae-yong đang là trung tâm của nhiều cuộc chiến pháp lý. Ảnh: Reuters

Ông Lee đang ở giữa hai phiên tòa vì cáo buộc ông sử dụng hối lộ và thủ đoạn kế toán để suôn sẻ việc kế vị. Trong khi ông liên tục phủ nhận hành vi sai trái, ông Lee đối mặt với khả năng trở lại tù nếu ông bị kết tội.

Samsung có thể tạm hoãn việc bổ nhiệm ông Lee vào vai trò chủ tịch Samsung Electronics của cha mình ít nhất cho đến khi phiên tòa đầu tiên hoàn tất trong những tháng tới, tránh trường hợp vị chủ tịch mới phải vào tù.

Điều đó có nghĩa là Samsung sẽ hoạt động mà không có chủ tịch trong ít nhất vài tháng nữa, sự thiếu vắng lãnh đạo rõ ràng có thể gây tổn hại cho nhiều công ty. Nhưng Samsung Electronics đã tôn trọng các giám đốc điều hành những người đang chạy các hoạt động chính và ông Lee đã giữ chức danh phó chủ tịch để đưa ra các quyết định chiến lược rộng lớn hơn khi cần thiết.

Lee Sang-hun, nhà phân tích của HI Investment & Securities cho biết: “Tôi nghĩ Jay Y. Lee sẽ được thăng chức chủ tịch vào đầu năm tới. Anh ta cũng có thể đợi cho đến khi vụ án hối lộ được hoàn tất.”

Samsung từ chối bình luận vấn đề này. Công ty chưa cho biết ai sẽ đảm nhận vị trí chủ tịch hoặc khi nào.

Thời điểm chính thức lên ngôi của ông Lee rất nhạy cảm do sự bất mãn của công chúng đối với các tập đoàn hay chaebol (tài phiệt) hùng mạnh của đất nước đã tăng lên như thế nào trong những năm qua. Phản ứng dữ dội đó một phần xuất phát từ các cáo buộc tham nhũng cấp cao chống lại ông Lee, dẫn đến việc luận tội Tổng thống khi đó là bà Park Geun Hye.

Cũng làm phức tạp thêm việc kế vị là một hóa đơn thuế thừa kế khổng lồ mà gia đình ông Lee sẽ phải trả, có thể nới lỏng quyền kiểm soát của họ đối với tập đoàn. Anh cả của ông Lee có tài sản ước tính là 20,7 tỷ USD, theo Chỉ số tỷ phú Bloomberg, và có thể nợ khoảng 10 tỷ USD do tỷ lệ của đất nước cao.

Chung Sun Sup, giám đốc điều hành của công ty phân tích doanh nghiệp Chaebul.com có trụ sở tại Seoul, cho biết hầu hết các gia đình chọn nộp thuế bằng tiền mặt thay vì bằng cổ phiếu để duy trì quyền kiểm soát. Ông nói họ có thể mất 5 năm để thực hiện các khoản thanh toán.

Không có nghi ngờ gì về việc ông Lee 52 tuổi cuối cùng sẽ nối nghiệp cha mình. Ông Lee nói được ba thứ tiếng, đã học tại Đại học Keio của Nhật Bản và Trường Kinh doanh Harvard sau khi nhận bằng đại học từ Đại học Quốc gia Seoul, trường hàng đầu của quốc gia. Ông đã mang đến một cách tiếp cận toàn cầu hơn cho ban lãnh đạo của Samsung, tạo dựng mối quan hệ với các đối tác quan trọng như nhà đồng sáng lập Apple Steve Jobs.

Mặc dù Samsung Electronics được biết đến nhiều nhất trên toàn cầu với điện thoại thông minh và thiết bị gia dụng, nhưng hãng này lại kiếm được phần lớn tiền bằng cách cung cấp cho các công ty như Apple các thành phần như chip nhớ và tấm nền.

Chang Sea Jin, giáo sư tại Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore, cho biết các lựa chọn thay thế chỉ đơn giản là thăng chức cho ông Lee có thể tồi tệ hơn. Chẳng hạn, việc đặt tên cho một chủ tịch tạm thời trong hàng ngũ điều hành của Samsung sẽ làm phức tạp việc ra quyết định bằng cách thêm một lớp quản lý bổ sung. Ông nói sẽ có sự rõ ràng có giá trị khi ông Lee đảm nhận vai trò của cha mình.

Ông Chang nói: “Tôi nghĩ anh ấy nên nắm quyền chủ tịch ngay bây giờ. Dù trong hoàn cảnh nào, anh ấy phải đưa ra quyết định.”

Samsung không thể để trôi nổi. Công ty phải đối mặt với những thách thức mới từ Apple và sự gia tăng của các đối thủ cạnh tranh khó khăn của Trung Quốc trong lĩnh vực điện thoại thông minh, cùng với những khó khăn kinh niên về giá chip nhớ. Công ty cũng đang bắt tay vào các sáng kiến đắt giá trong công nghệ di động 5G và ngành công nghiệp đúc bán dẫn. Samsung Electronics báo cáo kết quả vào 29-10.

Ông Chang, từ Đại học Quốc gia Singapore, cho biết ông Lee sẽ không phải điều hành các đơn vị kinh doanh riêng lẻ vì có các nhà quản lý chuyên nghiệp chỉ đạo hoạt động. Đó là một sự tương phản rõ rệt với những ngày đầu trong nhiệm kỳ của cha ông, khi anh cả Lee tham gia sâu vào các bộ phận quan trọng.

“Anh ấy không cần phải là một Lee Kun Hee khác; họ có sự quản lý chuyên nghiệp mạnh mẽ hơn nhiều. Anh ấy nên là một kiểu chủ tịch khác với cha mình.”

Những rắc rối pháp lý của ông Lee có thể kéo dài trong nhiều năm. Một phiên tòa xét xử lại các cáo buộc hối lộ và tham nhũng sẽ diễn ra trong năm nay, với quyết định có thể vào đầu năm sau. Một trường hợp mới hơn về hành vi sai trái kế toán bị cáo buộc sẽ lại được tiến hành vào tháng 1 và có thể sẽ mất nhiều tháng.

Những vụ truy tố như vậy không mang lại sự kỳ thị ở Hàn Quốc như ở nhiều nước khác. Lee Kun Hee đã bị kết án hai lần - và được ân xá hai lần. Chủ tịch của SK Group cũng bị bỏ tù vào năm 2013, sau đó trở lại công ty của mình vào năm 2016, nơi ông vẫn nắm quyền điều hành.

Ông Chang nói đùa rằng nhà tù gần giống như “trường cao học” cho các nhà lãnh đạo doanh nghiệp của đất nước.

Ông nói thêm: “Cuối cùng thì chúng ta nên rời khỏi môi trường này ở Hàn Quốc và có các tiêu chuẩn giống như các nước khác.”

Nhã Trúc