Kết quả 2 ngày đàm phán Mỹ - Ukraine

Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, nhà đàm phán Mỹ Jared Kushner và đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff gặp nhau ngày 14/12 tại Berlin để đàm phán về thỏa thuận hòa bình. Ảnh: Bundesregierung

Sau hai ngày đàm phán căng thẳng tại Berlin giữa Ukraine, Mỹ và các quan chức châu Âu, các bên đã đạt được tiến triển đáng kể về vấn đề bảo đảm an ninh cho Ukraine. Theo các quan chức Mỹ, trọng tâm của Washington hiện nay là hoàn tất một khuôn khổ thỏa thuận với Kiev, qua đó có thể trình bày lại với Moscow như một đề xuất mang tính tổng thể.

Tiến triển về bảo đảm an ninh, bế tắc về lãnh thổ

Trong nhiều tuần đàm phán, hai vấn đề nổi cộm nhất vẫn là các bảo đảm an ninh mà Ukraine sẽ nhận được từ Mỹ và các đồng minh châu Âu, cùng với việc xác lập ranh giới kiểm soát sau xung đột.

Phía Mỹ cho biết các bên đang tiến gần tới một thỏa thuận về bảo đảm an ninh, dự kiến dựa trên tinh thần Điều 5 của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) - điều khoản coi một cuộc tấn công vào một nước thành viên là tấn công vào toàn khối. Nếu được hiện thực hóa, đây sẽ là gói bảo đảm an ninh mạnh mẽ nhất từng được đưa ra cho Ukraine kể từ khi xung đột nổ ra.

Bài đăng của đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff sau ngày làm việc đầu tiên cho biết, các bên đã đạt được nhiều tiến triển trong thỏa thuận hòa bình 20 điểm.

Tuy nhiên, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky xác nhận rằng, Kiev và Washington vẫn có “những lập trường khác nhau về lãnh thổ”. Trong hai ngày làm việc tại Berlin, ông Zelensky đã dành tổng cộng khoảng bảy giờ thảo luận với các cố vấn của Tổng thống Mỹ Donald Trump, song vấn đề này vẫn chưa đạt được đồng thuận.

Theo các nguồn tin, đề xuất của Mỹ kêu gọi Ukraine rút khỏi khoảng 14% vùng Donbas mà Kiev hiện kiểm soát nhưng Nga tuyên bố chủ quyền. Trong dự thảo mới nhất, khu vực này sẽ được chuyển thành một “khu kinh tế tự do” phi quân sự.

Tổng thống Zelensky đã công khai bày tỏ nghi ngại rằng Nga có thể nhanh chóng tiến vào các khu vực này nếu quân đội Ukraine rút lui. Ông cũng nhấn mạnh, mọi nhượng bộ lãnh thổ, nếu có, chỉ có thể được quyết định bởi người dân Ukraine, có thể thông qua một cuộc trưng cầu ý dân.

Lập trường thận trọng của Kiev

Phát biểu sau khi kết thúc các cuộc đàm phán tại Berlin, Tổng thống Zelensky cho biết, ông không cho rằng Mỹ đang gây sức ép buộc Ukraine nhượng lãnh thổ, mà chủ yếu là truyền đạt các yêu cầu từ phía Nga. Một nguồn tin am hiểu tiến trình đàm phán mô tả các cuộc thảo luận về lãnh thổ là “phức tạp” và nhạy cảm.

Trong một bài đăng, Tổng thống Volodymyr Zelensky nhấn mạnh "chỉ có sự đảm bảo an ninh vững chắc mới đem lại hòa bình" cho Ukraine.

Một quan chức Mỹ cũng khẳng định, việc xử lý vấn đề lãnh thổ thuộc thẩm quyền quyết định của Ukraine. Tuy nhiên, quan chức này lưu ý rằng phần còn lại của đề xuất từ phía Mỹ, bao gồm các bảo đảm an ninh chưa từng có tiền lệ, “sẽ không được đặt trên bàn đàm phán vô thời hạn”.

Nỗ lực ngoại giao được đẩy mạnh

Bên lề các cuộc đàm phán, các cố vấn của Tổng thống Trump là Steve Witkoff và Jared Kushner đã dùng bữa tối với Tổng thống Zelensky và một số nhà lãnh đạo châu Âu. Tổng thống Donald Trump cũng tham gia cuộc gặp thông qua điện thoại.

Phát biểu sau đó tại Phòng Bầu dục, ông Trump cho biết, ông đã có “một cuộc thảo luận dài và tích cực” với ông Zelensky cùng các nhà lãnh đạo châu Âu, đồng thời bày tỏ lạc quan rằng các bên đang tiến gần tới một thỏa thuận hơn bao giờ hết.

Theo một quan chức Mỹ, khoảng 90% các vấn đề giữa Washington và Kiev đã được giải quyết, song một số nội dung còn lại đòi hỏi các thảo luận kỹ thuật chuyên sâu. Dự kiến, các cuộc làm việc tiếp theo có thể diễn ra vào cuối tuần này tại Mỹ, với sự tham gia của các nhóm công tác và giới quân sự để rà soát chi tiết các phương án trên bản đồ.

Cơ hội và rủi ro song hành

Lập luận của phía Mỹ là thỏa thuận đang được xây dựng sẽ mang lại cho Ukraine ba lợi ích lớn: Các bảo đảm an ninh vững chắc, đẩy nhanh lộ trình gia nhập Liên minh châu Âu, và mở ra nguồn lực tài chính lên tới hàng tỷ USD cho công cuộc tái thiết hậu chiến. Đổi lại, Ukraine sẽ phải đối mặt với những nhượng bộ lãnh thổ khó khăn về mặt chính trị và xã hội.

Trong hai ngày làm việc tại Berlin, ông Zelensky đã dành khoảng bảy giờ để thảo luận với các cố vấn của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Ukraine

Về phía Nga, thỏa thuận này có thể giúp Moscow củng cố các lợi ích lãnh thổ, đồng thời mở ra khả năng tái hội nhập với nền kinh tế toàn cầu và cộng đồng quốc tế.

Tuy nhiên, tại Kiev và nhiều nước châu Âu, vẫn tồn tại lo ngại rằng Ukraine có thể chấp nhận những nhượng bộ “đau đớn”, trong khi Nga lại không chấp thuận thỏa thuận cuối cùng và tiếp tục kéo dài đàm phán để đòi hỏi thêm.

Triển vọng ngừng bắn

Một tín hiệu tích cực được đưa ra khi Tổng thống Zelensky cho biết, Ukraine và Mỹ ủng hộ đề xuất của Thủ tướng Đức Friedrich Merz về một lệnh ngừng bắn vào dịp Giáng sinh. Dù vậy, triển vọng hiện thực hóa đề xuất này vẫn phụ thuộc vào việc các bên có thể thu hẹp được bất đồng về lãnh thổ - điểm nghẽn lớn nhất trong tiến trình đàm phán hiện nay hay không.

Trong bối cảnh đó, các nỗ lực ngoại giao đang được đẩy nhanh, nhưng kết quả cuối cùng vẫn còn bỏ ngỏ, phản ánh tính phức tạp và nhạy cảm của việc tìm kiếm một trật tự hậu chiến bền vững cho Ukraine và khu vực.

Hồng Nhung