Khám phá ngôi chùa cổ 1000 năm tuổi ở xứ Thanh
Chùa Long Cảm tọa lạc trên sườn núi Ốc Sơn thôn Trang Các, thị trấn Hà Trung, huyện Hà Trung, Thanh Hóa. Được xây dựng từ thời vua Lý Thái Tổ, trải qua 10 thế kỷ tồn tại, Long Cảm là một trong những ngôi chùa cổ bậc nhất xứ Thanh.
Theo sử cũ ghi chép, vào năm 1020, trên đường đi chinh phục đất phương Nam, vua Lý Thái Tổ đã cùng đoàn quân của mình đóng quân trên núi Ốc Sơn. Đêm đến nhà vua nằm mộng thấy vị thần linh ở núi hiện đến và hứa sẽ trợ lực cho nhà vua trong cuộc tiến quân này. Công cuộc chinh phục phương Nam thắng lợi, về tới kinh đô, truy nhớ lại sự tích trên và để trả ơn vị thần linh giúp sức, vua Lý Thái Tổ đã cho dựng trên núi Ốc Sơn một ngôi chùa lấy tên Long Cảm.
Đến thời nhà Trần, vua Trần Thái Tông thân chinh dẫn quân đi đánh giặc Chiêm Thành, khi qua chùa Long Cảm dừng quân nghỉ ngơi cũng mộng thấy vị thần núi Ốc Sơn hiển linh mộng báo. Và trong cuộc hành binh này, vua nhà Trần còn bắt được vợ vua Chiêm Thành đưa về kinh đô Đại Việt. Đến thời nhà Nguyễn, trong một lần ra Bắc qua vùng đất này, vua Thiệu Trị đã cho người trùng tu lại chùa Long Cảm, đồng thời ban tặng cho chùa quả chuông đồng, khắc văn bia ghi công đức.
Trải qua 10 thế kỷ tồn tại, chùa Long Cảm đã nhiều lần được trùng tu, tôn tạo. Dấu tích thời Lý còn lưu giữ tại ngôi chùa cổ là 4 cột đá ở hiên chùa chính, bên trên khắc chữ Hán cổ. Còn lại, nhiều “báu vật” có giá trị như chuông đồng, bia ký, khánh đá,…đều mang dấu tích thời Lê – Nguyễn.
Bên trong chùa còn có tám pho tượng của tám vị tổ sư từng tu hành tại chùa, được coi là những tác phẩm nghệ thuật quý hiếm, tinh xảo. Cạnh đó là những di vật có tuổi đời hàng trăm năm, thậm chí ngót nghét nghìn năm, được cung tiến qua các lần trùng tu.
Đặc biệt, ấn tượng nhất cặp khánh đá cổ đặt ở sân chùa. Hai chiếc khánh rất lớn, nặng đến hàng chục người khiêng, cùng màu đá xanh xám, được treo trên các trụ đá và đặt song song nhau.
Sư thầy Thích Đàm Hảo (Phó trụ trì chùa Long Cảm) cho hay, chiếc khánh thứ nhất kích thước nhỏ hơn, khá đơn giản, không có hoa văn họa tiết cầu kỳ nhưng tiếng vang đặc biệt. Với chiếc khánh đá này, chỉ cần lấy tay vỗ sẽ phát ra những tiếng kêu trầm bổng ngân dài. Nếu dùng vồ gỗ gõ mạnh, nó ngân như tiếng chuông đồng, vang xa. Còn chiếc khánh lớn được đưa về từ làng Thượng, dù gõ mạnh đến mấy cũng chỉ phát ra tiếng “lạch, cạch” trầm đục. “Không có cứ liệu rõ ràng nhưng các sư thầy tin rằng khánh được đặt cùng lúc dựng chùa, hàng nghìn năm trước”, thầy Hảo nói.
Ngoài hai chiếc khánh đá cổ, chùa Long Cảm còn có quả chuông được đúc hơn 200 năm trước. Chỉ nặng 70 kg song tiếng chuông vang rất xa, đứng cách hàng km vẫn có thể nghe được.
Xung quanh sân chùa là những cây lưu niên ngàn tuổi xen lẫn bồn hoa, cây cảnh bốn mùa nở hoa và thơm mát. Đặc biệt là cây muỗm (xoài) trên 1.000 năm tuổi, cây to 2 người ôm không hết, tán lá xum xuê, tỏa bóng mát rượi sân chùa.
Trải qua bao biến đổi, thăng trầm của lịch sử, chùa Long Cảm vẫn oai linh đứng vững, vẫn gìn giữ được những báu vật có ý nghĩa lịch sử, văn hóa từ ngàn xưa. Đây là một trong những di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng trên vùng đất xứ Thanh, và là điểm đến tâm linh thu hút ngày càng nhiều du khách thập phương đến vãn cảnh, chiêm bái.