Khơi dậy hồn sen Việt từ nông sản công nghệ cao Hà Nam

Xây dựng bản sắc riêng cho nông sản công nghệ cao Hà Nam

Với nền tảng kiến thức trong lĩnh vực truyền thông, năm 2022, anh Trần Đăng Nhàn lựa chọn trở về quê hương khởi nghiệp cùng cây sen - loài thực vật mang đậm chiều sâu văn hóa Việt. Từ khát vọng giữ gìn “hồn sen Việt” và nâng cao giá trị cây trồng bản địa, anh đã cùng các cộng sự thành lập HTX Hoàng Trà, đầu tư phát triển trên 15 mẫu vùng nguyên liệu tại thị xã Duy Tiên và ứng dụng công nghệ cao trong chế biến trà sen, từ đó từng bước xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm khép kín.

Một trong những yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh của HTX Hoàng Trà là công nghệ sấy thăng hoa hiện đại, giúp lưu giữ trọn vẹn màu sắc, hương thơm và dưỡng chất tự nhiên của sen. Nhà xưởng có diện tích trên 200m² được trang bị 4 máy sấy công suất 20 - 100kg/ngày, thuộc nhóm cơ sở có quy mô sấy thăng hoa lớn tại miền Bắc. Trung bình mỗi tháng, HTX cung ứng ra thị trường hơn 3.000 hộp/bông, đạt doanh thu hàng trăm triệu đồng, đồng thời tạo việc làm ổn định cho 7 lao động thường xuyên và hơn 10 lao động thời vụ, phần lớn là phụ nữ địa phương, với mức lương 6 - 7 triệu đồng/tháng.

Hệ thống máy sấy thăng hoa tại HTX Hoàng Trà.

Đáng chú ý, nguyên liệu trà được lựa chọn từ trà xanh Thái Nguyên đạt chuẩn OCOP 4 sao, kết hợp với giống sen Bách Diệp Tây Hồ được trồng tại các vùng nguyên liệu đặc trưng. Sự kết hợp hài hòa giữa trà xanh và sen tạo nên hương vị thanh nhã, thuần khiết, thể hiện rõ nét giá trị văn hóa và bản sắc của sản vật vùng châu thổ sông Hồng.

Quy trình ướp trà sen được thực hiện tỉ mỉ qua ba công đoạn: tiền ướp, chính ướp và hậu ướp. Sản phẩm sau đó được đóng gói hút chân không; trong trường hợp chưa tiêu thụ ngay sẽ được cấp đông nhằm bảo đảm chất lượng trong thời gian dài. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ sấy thăng hoa hiện đại giúp giữ lại đến 90% màu sắc và hương thơm tự nhiên của sen, góp phần nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường lớn.

Những bông sen chuẩn bị được đưa vào máy sấy thăng hoa.

Khác với nhiều dòng trà ướp hương, sản phẩm trà sen Hoàng Trà sử dụng toàn bộ cánh hoa sen tươi để thẩm thấu tinh chất vào từng sợi trà. Nhờ vậy, trà có màu sắc đặc trưng, vị thanh mát, hương thơm bền lâu. Đó cũng là điểm khác biệt của sản phẩm trà sen Hoàng Trà so với các thương hiệu trà khác trên thị trường.

Bên cạnh dòng trà sen cao cấp truyền thống, HTX còn phát triển thêm nhiều sản phẩm đa dạng từ sen như: trà túi lọc, rượu sen, hạt sen sấy,... không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước mà còn hướng tới mở rộng thị trường xuất khẩu. Toàn bộ quy trình sản xuất, đóng gói, truy xuất nguồn gốc và phân phối đều được số hóa, kết hợp hiệu quả với các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội, góp phần nâng cao giá trị cho nông sản Hà Nam trong bối cảnh hội nhập.

Gắn nông sản với bản sắc, nâng tầm giá trị sản phẩm OCOP

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, mô hình trồng sen vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn, trong đó yếu tố thời tiết là thách thức không nhỏ. Do hoa sen sinh trưởng tốt trong điều kiện ấm áp, song nếu thời tiết se lạnh kéo dài hoặc xuất hiện mưa lớn đầu vụ, cây sen sẽ phát triển chậm, tỷ lệ ra hoa thấp, làm giảm chất lượng và sản lượng nguyên liệu phục vụ chế biến.

Trước thực tế đó, HTX Hoàng Trà đang từng bước mở rộng hướng phát triển đa giá trị, không chỉ dừng lại ở lĩnh vực thương mại mà còn hướng tới khai thác giá trị văn hóa và du lịch từ cây sen. “Chúng tôi mong muốn tạo nên một không gian trải nghiệm văn hóa – nơi du khách được tự tay hái sen, ướp trà và thưởng trà ngay bên hồ. Xa hơn, chúng tôi kỳ vọng tổ chức các lớp học về văn hóa trà Việt, để tinh hoa văn hóa này được lan tỏa sâu rộng, đặc biệt là tới giới trẻ và bạn bè quốc tế”, anh Nhàn chia sẻ.

Hiện nay, HTX Hoàng Trà đang tích cực tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ OCOP và kết nối phân phối sản phẩm thông qua hệ thống siêu thị, cửa hàng nông sản sạch tại Hà Nội và một số tỉnh, thành. Với phương châm “giữ hồn Việt trong từng sản phẩm”, trà sen Hoàng Trà đang từng bước khẳng định vị thế là sản phẩm OCOP tiêu biểu của tỉnh Hà Nam.

Đặc biệt, năm 2024, HTX Hoàng Trà nhận Giải thưởng Mai An Tiêm (Coop Gold Product Awards 2024) từ Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, ghi nhận trà sen Hoàng Trà là sản phẩm tiêu biểu của các hợp tác xã cả nước. Đồng thời, anh Trần Đăng Nhàn cũng đã được Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam phong tặng Danh hiệu Nghệ nhân quốc gia về trà sen, ghi nhận đóng góp trong việc bảo tồn và phát triển nghề trà truyền thống.

Anh Trần Đăng Nhàn được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân quốc gia về trà sen. Ảnh: NVCC.

Ông Đỗ Xuân Trường, Giám đốc Liên minh HTX tỉnh Hà Nam cho biết, Liên minh HTX đánh giá cao mô hình HTX kiểu mới như HTX Hoàng Trà, không chỉ bởi hiệu quả kinh tế mà còn vì sự đóng góp trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Bên cạnh đó, Liên minh sẽ phối hợp với các ngành chức năng hỗ trợ HTX mở rộng vùng nguyên liệu, quy hoạch sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, OCOP và tạo điều kiện kết nối các kênh tiêu thụ trong và ngoài tỉnh.

Về phần mình, anh Trần Đăng Nhàn khẳng định, trà sen không đơn thuần là sản phẩm, mà còn là câu chuyện của vùng đất, văn hóa và con người. Mỗi chén trà là một phần của câu chuyện, đại diện cho bản sắc văn hóa địa phương và góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Khi có thương hiệu, chất lượng và bản sắc, nông sản Việt hoàn toàn có thể vươn xa.

Trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang chuyển mình theo hướng phát triển bền vững, việc HTX Hoàng Trà chủ động định hướng phát triển đa giá trị, gắn sản xuất nông sản công nghệ cao với yếu tố văn hóa truyền thống và tiềm năng du lịch cho thấy tầm nhìn dài hạn của những người trẻ làm nông nghiệp. Đây cũng là hướng đi cần được quan tâm, hỗ trợ để từng bước nâng tầm sản phẩm OCOP của Hà Nam trên thị trường trong nước và quốc tế.

Lê Vân