Khơi thông các nguồn lực thực hiện hiệu quả các chương trình MTQG

Phát biểu thảo luận, đại biểu Tráng A Dương đề nghị cần điều chỉnh nội dung giữa các hợp phần để đảm bảo phù hợp chức năng quản lý và tính đặc thù của hệ thống chính sách dân tộc hiện nay; chuyển nội dung phát triển kinh tế nông lâm bền vững gắn với bảo vệ rừng và nâng cao thu nhập cho người dân từ hợp phần thứ hai sang hợp phần thứ nhất để Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý thực hiện.

Đại biểu Tráng A Dương phát biểu thảo luận.

Theo đại biểu trong giai đoạn 2021- 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã hướng dẫn và tổ chức thực hiện, đây là lĩnh vực quản lý Nhà nước thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, do đó tiếp tục đề nghị nội dung chuyển từ hợp phần thứ hai rồi giao lại cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện là không phù hợp, gây phân tán trong điều hành.

Đại biểu cũng đề nghị chuyển một số nội dung về hoàn thiện hạ tầng cơ sở thiết yếu vùng đồng bào dân tộc thiểu số từ hợp phần thứ nhất sang hợp phần thứ hai để đảm bảo tính liên tục, đồng bộ chính sách dân tộc đang triển khai thực hiện. Đối với các dự án giải quyết đất ở, đất sản xuất, ổn định dân cư, các công trình điện, nước sinh hoạt tập trung, phân tán đang được thực hiện theo Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021-2030 do hợp phần thứ hai triển khai trên địa bàn có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn, gần như không huy động được các nguồn vốn hợp pháp khác. Vì vậy địa bàn này đòi hỏi đầu tư trực tiếp 100% từ nguồn ngân sách của Trung ương.

Đại biểu cũng đề nghị làm rõ cơ cấu nguồn lực của 2 hợp phần chương trình từ khi báo cáo đầu tư; mục tiêu, nội dung nguồn lực phải gắn với nhau, nội dung thuộc phần nào thì kinh phí bố trí tại hợp phần đó. Về phân công cơ quan chủ trì hợp phần 2 của chương trình cần hợp lý, đảm bảo tính liên tục, thống nhất trong tổ chức thực hiện chính sách dân tộc, đồng thời phát huy hiệu quả tối đa của chương trình trong giai đoạn tới.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Vương Thị Hương cho rằng việc Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn ngân sách nhà nước của các Chương trình MTQG năm 2025 đến hết ngày 31/12/2026 là cần thiết và phù hợp, tạo điều kiện cho các địa phương hoàn thành những nhiệm vụ còn dở dang, giảm áp lực giải ngân trong bối cảnh nhiều nội dung bị chậm do yếu tố khách quan.

Tuy nhiên, việc chỉ kéo dài thời gian giải ngân là chưa đủ để tháo gỡ khó khăn; cơ chế này không còn hiệu lực đối với khoản vốn chuyển sang năm 2025 và các năm tiếp theo. Theo đại biểu, hiện vẫn còn nhiều chính sách đã hoàn thành nhưng còn dư vốn; một số chính sách đã bố trí vốn nhưng không thể triển khai do không đáp ứng tiêu chí; có nội dung chưa thể thực hiện vì chưa có hướng dẫn... Những nguồn vốn này, dù kéo dài thời gian sang năm 2026 thì vẫn khó giải ngân, gây lãng phí nguồn lực.

Đại biểu Vương Thị Hương phát biểu thảo luận.

Đại biểu đề nghị Quốc hội bổ sung cơ chế cho phép HĐND cấp tỉnh được quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước đối với nguồn vốn của các Chương trình MTQG được kéo dài sang năm 2025 (bao gồm cả vốn các năm trước chuyển sang). Qua đó, giúp giải phóng phần vốn không còn khả năng triển khai, đồng thời tăng tính chủ động cho địa phương trong phân bổ, điều chỉnh các nhiệm vụ có nhu cầu và khả năng thực hiện tốt.

Đối với chính sách nhà ở, đại biểu phân tích: cả Hợp phần 1 và Hợp phần 2 của Chương trình đều có nội dung hỗ trợ nhà ở cho các nhóm hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo - đối tượng về cơ bản trùng nhau. Sự khác biệt chủ yếu chỉ là đặc thù địa bàn (xã, thôn đặc biệt khó khăn). Những yếu tố này hoàn toàn có thể đưa vào tiêu chí ưu tiên trong cùng một chính sách thống nhất.

Đại biểu cho rằng duy trì hai hợp phần riêng biệt cho cùng một chính sách dẫn đến trùng lặp nhiệm vụ, làm giảm tính thống nhất của Chương trình. Vì vậy, đề xuất tích hợp chính sách nhà ở vào Hợp phần 1, qua đó thống nhất bộ tiêu chí, mức hỗ trợ, quy trình thực hiện và cơ chế giám sát. Khi đó, Hợp phần 2 có thể tập trung xử lý các vấn đề đặc thù của đồng bào dân tộc thiểu số, đúng với vai trò trọng tâm.

Cùng với đó, đại biểu đề nghị nghiên cứu tăng mức hỗ trợ nhà ở trong giai đoạn II. Những năm gần đây, chi phí xây dựng tại vùng đồng bào DTTS và miền núi tăng mạnh, trong khi mức hỗ trợ hiện nay (40 triệu đồng xây mới, 20 triệu đồng sửa chữa) không đáp ứng được yêu cầu thực tế. Nếu mức hỗ trợ không phù hợp, chính sách khó tạo được chuyển biến thực chất trong cải thiện điều kiện sống của người dân.

Bổ sung hỗ trợ đầu tư bệnh viện đa khoa khu vực để bảo đảm đồng bộ hệ thống y tế.Đại biểu đánh giá cao việc chính sách y tế trong Chương trình tập trung vào xây mới, nâng cấp trạm y tế xã - tuyến y tế cơ sở quan trọng. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều địa bàn vùng đồng bào DTTS và miền núi cho thấy bệnh viện đa khoa khu vực mới là tuyến “đệm” then chốt, có vai trò quyết định chất lượng khám, chữa bệnh cho người dân.

Nhiều bệnh viện đa khoa khu vực hiện xuống cấp, thiếu phòng chức năng và trang thiết bị, nhưng lại không thuộc diện đầu tư của Chương trình giai đoạn I và cũng không được thiết kế trong dự thảo các chính sách khác trình Quốc hội.

Để khắc phục “khoảng trống” trong đầu tư, đại biểu kiến nghị bổ sung nhiệm vụ đầu tư nâng cấp, cải tạo, sửa chữa trang thiết bị cho bệnh viện đa khoa khu vực vào hợp phần 2. Đây là giải pháp giúp hoàn thiện mạng lưới y tế, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và thực hiện mục tiêu chăm sóc sức khỏe nhân dân vùng đồng bào DTTS, miền núi một cách đồng bộ.

PV