Không thể quên khoảnh khắc đại sứ bật khóc khi nhận tài liệu về khu mộ liệt sĩ

Năm nay Việt Nam và Mỹ kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, hợp tác tìm kiếm quân nhân mất tích và khắc phục hậu quả sau chiến tranh. Đây là một trong những nền tảng giúp xây dựng quan hệ song phương.

Ông Kelly McKeague đánh giá cao sự chuyên nghiệp, tận tâm cũng như sự phối hợp, giúp đỡ của Việt Nam trong tìm kiếm quân nhân mất tích

Ông Kelly McKeague, Giám đốc Cơ quan tìm kiếm tù binh và người mất tích thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ đang có chuyến thăm Việt Nam. Sáng nay, ông đã có cuộc gặp với Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng và thăm Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 3.

Đến thăm Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 3, ông Kelly McKeague chia sẻ ấn tượng vì trước đó đã thăm Trung tâm Lưu trữ Quốc gia 2 ở TPHCM.

"2025 là năm quan trọng khi tròn 50 năm Việt Nam thống nhất đất nước, 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt-Mỹ và đặc biệt hơn khi tròn 40 năm Mỹ lần đầu tiên cử đội tìm kiếm quân nhân mất tích đến Việt Nam", ông Kelly McKeague chia sẻ.

Ông cho biết, ngay sau khi có hiệp định Paris (1973), Việt Nam đã lập cơ quan tìm kiếm người mất tích sau chiến tranh.

"Chúng tôi biết ơn vì điều đó, đặc biệt là với các gia đình có quân nhân bị mất tích. Việt Nam đã tích cực, chủ động trong hỗ trợ phía Mỹ tìm kiếm quân nhân mất tích. Chúng ta trở thành Đối tác Chiến lược toàn diện, nền tảng quan trọng của quan hệ đó là sự nỗ lực của Việt Nam trong hỗ trợ tìm kiếm quân nhân mất tích", ông khẳng định.

Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Đặng Thanh Tùng tặng ông Kelly McKeague bản sao bản đồ xưa nhất của Hà Nội mô tả các địa điểm Hà Nội.

Tới nay với sự hỗ trợ của Việt Nam đã có 740 quân nhân Mỹ được xác định danh tính và được đưa về với gia đình. Điều đó cũng có nghĩa 740 gia đình đã tìm được người thân. Ông Kelly McKeague nhấn mạnh, thông tin là điều vô cùng quan trọng, đặc biệt là thông tin ở trung tâm lưu trữ. Vẫn còn 1.157 quân nhân Mỹ mất tích tại Việt Nam, những trường hợp này rất khó tìm kiếm vì thiếu thông tin.

Tìm kiếm thông tin là bước đầu tiên và quan trọng đôi khi đó là những thông tin then chốt để đội tìm kiếm xác định xem có đang tìm đúng hiện trường, đúng nhân chứng. Giám đốc Cơ quan tìm kiếm tù binh và người mất tích của Mỹ chia sẻ đã công tác 10 năm trong lĩnh vực này và chứng kiến nhiều khoảnh khắc, sự hợp tác, trao đổi thông tin giữa hai nước.

"Tôi biết ơn vì điều đó. Thay mặt cho nước Mỹ, tôi cảm ơn vì ngành lưu trữ Việt Nam đã hỗ trợ sự tiếp cận các thông tin, tài liệu mà phía Mỹ quan tâm", ông Kelly McKeague bày tỏ.

Về phía Mỹ, ông Kelly McKeague cho biết các trung tâm lưu trữ đều "mở" với người dân. Các trường đại học và trung tâm lưu trữ của Mỹ cũng rất chủ động cung cấp thông tin cho phía Việt Nam.

"Cách đây vài năm, Mỹ đã cung cấp thông tin cụ thể về một mộ chôn tập thể 35 chiến sĩ Việt Nam. Tôi chính là người bàn giao tài liệu này cho Đại sứ Việt Nam tại Mỹ khi đó là ông Hà Kim Ngọc. Khoảnh khắc bàn giao đó tôi sẽ không thể quên khi Đại sứ Ngọc bật khóc. Ông Ngọc nói rằng: Ông sẽ không thể nào biết được những thông tin này quý giá thế nào với chúng tôi, đặc biệt là với 35 gia đình liệt sĩ khi họ sẽ có thông tin về những người con của họ", ông Kelly McKeague kể lại.

Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) Đặng Thanh Tùng cho biết, ngành lưu trữ Việt Nam không chỉ hợp tác với Mỹ mà còn hợp tác với Pháp nhằm cung cấp thông tin, tìm kiếm quân nhân mất tích, đáp ứng nhu cầu các gia đình. Ông Tùng chia sẻ có 14 năm công tác trong QĐND Việt Nam nên ông hiểu về sự nhân đạo trong tìm kiếm quân nhân mất tích. Ngành lưu trữ Việt Nam sẽ tiếp tục chủ động hợp tác, trao đổi thông tin với phía Mỹ.

Trong khi đó, Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến nhấn mạnh, với chủ trương “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”, các hoạt động hợp tác giữa Bộ Quốc phòng hai nước trong lĩnh vực này thể hiện tinh thần nhân văn, nhân đạo sâu sắc, góp phần xoa dịu nỗi đau chiến tranh, xây dựng lòng tin chiến lược, đưa quan hệ Việt Nam - Mỹ trở thành hình mẫu trong quan hệ quốc tế.

Từ năm 2023 đến nay, hai bên đã phối hợp tổ chức 8 đợt tìm kiếm hỗn hợp, tiến hành 8 lần trao trả hài cốt và hiện vật liên quan đến quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh.

Bộ Quốc phòng Việt Nam cam kết sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Mỹ trong hoạt động tìm kiếm và đề nghị Mỹ tăng cường lực lượng tham gia hoạt động này, hỗ trợ các đội tìm kiếm đơn phương của Việt Nam.

Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến và ông Kelly McKeague. Ảnh: Cổng TTĐT Bộ Quốc phòng

Việt Nam mong muốn tiếp tục nhận được thông tin, tài liệu liên quan đến bộ đội Việt Nam hy sinh, mất tích trong chiến tranh, cũng như sự hỗ trợ của Mỹ trong nâng cao năng lực xét nghiệm ADN để giám định, xác định danh tính liệt sĩ.

Cũng trong sáng nay, Trung tâm Lưu trữ quốc gia 3 phối hợp với Hội Việt – Mỹ, Tổ chức "Trái tim Người lính", Câu lạc bộ "Mãi mãi tuổi 20" và Trung tâm Việt Nam, Đại học Texas Tech (Mỹ) tổ chức trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ và cựu chiến binh.

Kho microfilm với gần 3 triệu trang chụp chữ viết, hình ảnh di vật, kỷ vật của bộ đội miền Bắc và Quân Giải phóng miền Nam trong kháng chiến trước năm 1975, đang quản lý tại Trung tâm Việt Nam - Đại học Công nghệ Texas là nguồn thông tin, dữ liệu quý giá về các liệt sĩ Việt Nam đã hy sinh hoặc mất tích trong chiến tranh.

Các cơ quan của Việt Nam và Mỹ đã nỗ lực tra cứu hồ sơ tài liệu lưu trữ để tìm kiếm thông tin, kỷ vật, chứng tích chiến tranh để trao trả cho gia đình các bên.

Hôm nay, 22 bộ hồ sơ chứng tích đã được trao cho thân nhân của 22 liệt sĩ và một số cựu chiến binh.

Hơn 200 bộ hồ sơ, dữ liệu chứng tích chiến tranh do đại diện Trung tâm Việt Nam - Đại học Công nghệ Texas cũng trao tặng cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia 3. Giám đốc của trung tâm Trần Việt Hoa cho biết sẽ cùng các cơ quan, tổ chức tìm kiếm các gia đình để tiếp tục trao trả.

Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Marc Knapper trao hồ sơ cho thân nhân các liệt sĩ. Đại sứ nhấn mạnh, từ những vết sẹo của chiến tranh, hai nước đã cùng nhau vượt qua quá khứ, xây dựng tương lai dựa trên niềm tin, tôn trọng nhau.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Cao Huy trao hồ sơ tư liệu cho các cựu chiến binh.

Đại sứ Mỹ cho rằng trao trả hồ sơ, kỷ vật chiến tranh chứa đựng những câu chuyện sâu sắc về sự kết nối giữa con người, sự chia sẻ và hòa giải. Những bức ảnh, hiện vật, tài liệu không chỉ là lát cắt lịch sử mà còn là minh chứng sống động cho chặng đường từ chiến tranh đến quan hệ tin cậy và hợp tác.

Hoạt động trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ là hoạt động hết sức nhân văn đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm và thiện chí trong quan hệ Việt Nam - Mỹ.

“Khi đem lại những kỷ vật cá nhân trao cho các cựu chiến binh và thân nhân chính là một trong những ví dụ đầy ý nghĩa về việc hai dân tộc chúng ta đã có thể tiến xa như thế nào. Những nỗ lực trong giải quyết vấn đề chiến tranh đã bắt đầu từ trước khi xác lập quan hệ song phương và vẫn còn tiếp tục là một ưu tiên trong hợp tác hai nước”, Đại sứ cho hay.

Trần Thường

Thạch Thảo