Kích cầu tiêu dùng: chìa khóa tháo gỡ khó khăn cho ngành đồ uống

Kích thích tiêu dùng nội địa góp phần để đạt mục tiêu tăng trưởng

Tại Tọa đàm “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế – góc nhìn từ ngành đồ uống” ngày 25/9, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội – đã đưa ra bức tranh rộng lớn về bối cảnh quốc tế và tác động đến Việt Nam.

Toàn cảnh Tọa đàm

Ông Kiên nhận định giai đoạn 2026–2030 sẽ là thời điểm bản lề, không chỉ đối với mô hình kinh tế thế giới mà còn với nỗ lực tăng trưởng hai con số của Việt Nam. Thế nhưng, tình hình địa chính trị toàn cầu vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn, cùng lúc tăng trưởng dự báo chỉ đạt 2,8 đến 3% và lạm phát tiếp tục gia tăng. Đây là những yếu tố tác động trực tiếp đến khả năng điều hành chính sách trong nước.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội phát biểu tại Tọa đàm

Theo số liệu 8 tháng đầu năm 2025, nền kinh tế Việt Nam đã ghi nhận nhiều điểm sáng: xuất khẩu tăng trưởng, dòng vốn tư nhân được khuyến khích nhờ Nghị quyết số 68, thị trường tiêu dùng sôi động trong các dịp lễ lớn. Tuy nhiên, sự phục hồi của sản xuất chưa ổn định, áp lực lạm phát vẫn lớn, trong khi các động lực tăng trưởng ngoài đầu tư công còn hạn chế.

Đáng chú ý, sản xuất trong nước vẫn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, trong khi những tháng cuối năm lại đối diện sức mua suy giảm ở các thị trường lớn, tồn kho cao và cạnh tranh gia tăng. “Trong bối cảnh đó, tiêu dùng nội địa cần được xem như động lực quan trọng nhất để đạt mục tiêu tăng trưởng”, ông Kiên nhấn mạnh.

Chính sách thuế và những bất cập đặt ra với doanh nghiệp

Tại Tọa đàm, bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam cho biết, ngành đồ uống có vai trò kinh tế và đóng góp lớn cho ngân sách Nhà nước khoảng trên 60 nghìn tỷ đồng/năm.

Bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam đưa ra một số kiến nghị về chính sách thuế với ngành đồ uống.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, ngành đã và đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, trong đó có việc tăng thuế suất 5% trong 5 năm liên tục bắt đầu từ 1/1/2027. Ngành đồ uống không cồn (nước giải khát) có nhiều đóng góp vào doanh thu thị trường đồ uống Việt Nam trong năm 2024, phần nào bù đắp cho sự chững lại của thị trường đồ uống có cồn bị hạn chế vì các quy định pháp lý. Tuy nhiên, ngành này đã và đang suy giảm ngay trước thềm thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt, bắt đầu chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027 với thuế suất 8% và 10% từ 1/1/2028.

Mặc dù sắc thuế chưa có hiệu lực, nhưng ngay từ thời điểm hiện tại, doanh nghiệp trong ngành đã phải bước vào giai đoạn chuẩn bị để thích ứng với sắc thuế này. Các hoạt động như nghiên cứu, điều chỉnh công thức sản phẩm theo hướng giảm đường, xây dựng lại kế hoạch sản xuất-kinh doanh, định giá, chiến lược phân phối và truyền thông định vị sản phẩm phù hợp xu hướng tiêu dùng đều đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, trong khi khả năng hồi vốn bấp bênh do thị trường chưa phục hồi.

Từ phân tích trên, bà Vân Anh đưa ra đề xuất cần quy định rõ để các mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml, được hưởng chính sách giảm thuế GTGT 2% đến hết năm 2026, trước thềm bắt đầu là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027 để bảo đảm tính nhất quán của các văn bản pháp luật và đồng thời không ảnh hưởng tới lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) - cho rằng ngành đồ uống có những đặc thù riêng. Các sản phẩm có cồn như bia, rượu không nằm trong diện được giảm 2% thuế giá trị gia tăng (GTGT) theo Nghị quyết 204/2025/QH15. Dù Chính phủ đã ban hành Nghị định 174/2025/NĐ-CP kéo dài chính sách giảm thuế GTGT đến hết 2026, nhưng nhóm hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) vẫn bị loại trừ.

Ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)

Điều đáng nói là nước giải khát có đường trên 5g/100ml – mặt hàng sẽ chịu thuế TTĐB từ 2027 – lại không được hưởng ưu đãi giảm thuế GTGT trong năm 2026. Đây chính là bất cập khiến doanh nghiệp khó xoay sở. “Cần xem xét cho phép nhóm hàng này tiếp tục được giảm thuế GTGT đến hết năm 2026, trước khi áp dụng TTĐB”, ông Tuấn kiến nghị.

Thực tế, Chính phủ đã nhiều lần bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn về thuế cho doanh nghiệp. “Trong bối cảnh dư địa chính sách tiền tệ không còn nhiều, thì chính sách tài khóa trở thành công cụ quan trọng nhất để kích cầu”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Đề xuất tháo gỡ và góc nhìn từ nhiều phía

Tại Tọa đàm, chuyên gia thuế Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) đưa ra phân tích: Luật Thuế TTĐB số 66 đã được thông qua với lộ trình áp dụng từ 1/1/2027 cho nước giải khát có đường. Mức thuế khởi điểm là 8% và sẽ tăng lên 10% từ năm 2028. Việc lùi thời gian áp dụng được xem là động thái giảm áp lực cho doanh nghiệp, nhưng chính giai đoạn 2026 lại nảy sinh khoảng trống chính sách khi mặt hàng này không được hưởng giảm thuế GTGT.

“Để bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp và tính đồng bộ, nên cho phép nước giải khát có đường tiếp tục được giảm thuế GTGT 2% đến hết năm 2026. Nếu Phụ lục 2 của Nghị định 174 không điều chỉnh, doanh nghiệp chắc chắn sẽ gặp khó”, bà Cúc nhấn mạnh.

Ở góc nhìn từ doanh nghiệp FDI, TS Nguyễn Anh Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư Nước ngoài (VAFIE) - lưu ý mục tiêu tăng trưởng hai con số là rất thách thức, vì vậy cần tận dụng tối đa mọi động lực, trong đó có tiêu dùng nội địa. Theo ông, chính sách thuế cần nhất quán để không ảnh hưởng tới niềm tin của nhà đầu tư quốc tế.

Bà Bùi Thị Việt Lâm, đại diện Hội đồng Kinh doanh Mỹ – ASEAN (USABC), cũng chia sẻ quan ngại: “Các rào cản thương mại toàn cầu đang gia tăng, và ngành giải khát Việt Nam có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp Mỹ. Việc duy trì giảm thuế GTGT trong năm 2026 sẽ là tín hiệu tích cực, thể hiện môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định và dự báo được”.

Từ góc độ cơ quan quản lý, ông Tô Thanh Tùng - chuyên viên chính Cục Giám sát quản lý thuế, phí và lệ phí ghi nhận ý kiến của doanh nghiệp và chuyên gia để báo cáo các cấp thẩm quyền xem xét.

Luật 66 về thuế TTĐB đã được thông qua, có hiệu lực từ 1/1/2026, trong đó mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml chịu thuế 1/1/2027, một phần là để tạo điều kiện để doanh nghiệp có thêm thời gian chuẩn bị.

Ông Tùng nêu quan điểm: “Cá nhân tôi thấy rằng, về nhóm sản phẩm có hàm lượng đường 5g/100 nếu muốn kích cầu tiêu dùng thì các doanh nghiệp, nước giải khát nên nghiên cứu thay đổi công thức sản phẩm cho phù hợp dưới mức chịu thuế TTĐB. Theo Điều 2 Luật 66 đã quy định đối tượng chịu thuế TTĐB là mặt hàng nước giải khát có đường 5g/100ml đã nêu rõ. Do đó, Nghị định 174 quy định tại Phụ lục 2 về Danh mục hàng hóa chịu thuế TTĐB không được hưởng giảm thuế GTGT đã đưa mặt hàng này vào. Hiện nay Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định thi hành luật thuế TTĐB, đề nghị các doanh nghiệp, các bộ, ngành và chuyên gia góp ý. Dự kiến trình Chính phủ trong thời gian tới".

Những ý kiến tại tọa đàm đã cho thấy một điểm chung: để đạt mục tiêu tăng trưởng, Việt Nam không thể chỉ trông chờ vào xuất khẩu mà cần tạo sức bật từ thị trường nội địa. Chính sách thuế nếu được điều chỉnh kịp thời, đồng bộ sẽ không chỉ giúp ngành đồ uống vượt khó mà còn góp phần khơi thông sức mua, nuôi dưỡng niềm tin của doanh nghiệp và người tiêu dùng vào triển vọng kinh tế.

Nguyễn Duyên