Kích hoạt đầu tư từ khu vực tư nhân bằng 'vốn mồi' ngân sách

Tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng ngày 19/6, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành chất vấn nhóm vấn đề thứ nhất thuộc lĩnh vực tài chính.

Giải ngân đã lấy lại tiến độ, vượt cùng kỳ

Chất vấn về giải pháp đẩy nhanh công tác giải ngân vốn đầu tư công, bà Trần Kim Yến - Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. HCM đặt vấn đề, năm nay Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 100% vốn đầu tư nhưng con số giải ngân quý I vẫn thấp. Đại biểu quan tâm tới giải pháp của Chính phủ để đạt mục tiêu này.

Liên quan đến tiến độ giải ngân các dự án ODA, cũng theo Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (tỉnh Bến Tre), vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài là nguồn lực quan trọng góp phần bổ sung nguồn vốn đầu tư công, nhất là các dự án hạ tầng giáo dục, y tế. Tuy nhiên, thời gian qua một số dự án ODA liên tục chậm tiến độ, tỷ lệ giải ngân 5 tháng đầu năm 2025 chỉ đạt 6,28%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ giải ngân chung của cả nước.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết đâu là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên và giải pháp để khắc phục trong thời gian tới. Đồng thời, kiến nghị Bộ trưởng quan tâm đến giải pháp rút ngắn thời gian đơn giản quy trình, thủ tục giữa nhà tài trợ nước ngoài và Chính phủ Việt Nam.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trả lời tại phiên chất vấn - Ảnh: Quochoi.vn.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa nhận giải ngân 100% vốn đầu tư công năm nay là mục tiêu thách thức.

Nguyên nhân khách quan là chủ yếu, do đặc thù mức giải ngân thường thấp từ đầu năm, quy trình đầu tư công gồm nhiều giai đoạn, chỉ mắc một khâu là ách tắc. Bên cạnh đó, nguồn cung nguyên vật liệu còn thiếu, năng lực tổ chức thực hiện, đặc biệt một số địa phương, chưa đạt yêu cầu.

Bộ trưởng cũng nhận định, giải ngân vốn ODA chậm và chậm hơn rất nhiều so với đầu tư công do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Bởi dự án ODA thực hiện cùng lúc hai thủ tục, một là theo quy định pháp luật trong nước, hai là theo quy trình của nhà tài trợ nước ngoài. Trình tự, thủ tục vẫn còn rườm rà, phức tạp, trước đây lại phải qua nhiều bộ, ngành. Bên cạnh đó, công tác chuẩn bị và triển khai dự án còn nhiều bất cập. Việc lập kế hoạch đầu tư chưa sát thực tế, nhiều dự án thiếu kế hoạch vay vốn, thiếu vốn đối ứng nên không thể giải ngân nguồn vốn vay ODA theo tiến độ.

Chính phủ, Thủ tướng đã nhận diện khó khăn này và đã có nhiều công điện, cuộc họp đốc thúc giải ngân vốn đầu tư công. Về giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nói chung, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Chính phủ sẽ tập trung xử lý vướng mắc pháp lý trong triển khai đầu tư công; sửa Luật Đầu tư công trong đó tăng phân cấp, phân quyền xử lý vướng mắc dự án công cho địa phương.

Cùng với đó, kết quả giải ngân sẽ là căn cứ quan trọng xếp loại hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ. Chính phủ cũng lập các tổ công tác, kiểm tra làm việc với các địa phương, tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, nhất là dự án trọng điểm.

Phấn đấu đầu tư xã hội đạt 40% GDP, giảm hệ số ICOR

Về vốn đầu tư toàn xã hội, theo Bộ trưởng, hiện nay đầu tư hiện chỉ tương đương khoảng 30 - 33% GDP và so với thông lệ quốc tế, nếu đặt ra tốc độ tăng trưởng từ 10% trở lên thì đầu tư toàn xã hội cần khoảng 40% GDP. Quan trọng hơn, cần phải đồng thời nâng cao hiệu quả đầu tư, đánh giá bằng chỉ số ICOR hiện nay của chúng ta đang ở mức khoảng 6 - 7 và chúng ta phải phấn đấu giảm xuống từ 4 - 5 giai đoạn 2026 - 2030.

Toàn cảnh phiên chất vấn. Ảnh: Quochoivn.

Về giải pháp, chúng ta phải phấn đấu dành tối đa nguồn ngân sách cho đầu tư phát triển, dành tới 60% ngân sách hàng năm.

Tiếp theo, phát triển mạnh mẽ các kênh huy động vốn từ thị trường vốn như thị trường cổ phiếu, trái phiếu, các quỹ đầu tư, các quỹ tài chính. Một trong những giải pháp đó là nâng hạng thị trường chứng khoán trong năm 2025.

Cùng với đó, tích cực tháo gỡ các khó khăn để đưa các dự án tồn đọng trên địa bàn cả nước vào vận hành. Bộ trưởng cho rằng, các dự án tồn đọng hiện rất lớn, tính theo tổng mức đầu tư cũng trên 5 triệu tỷ đồng. Ngoài ra, cần nguồn vốn tham gia từ các tổ chức tín dụng, đặc biệt là từ hệ thống các ngân hàng thương mại.

Về vấn đề hiệu quả đầu tư, có nhiều nhóm vấn đề. Thứ nhất, nhóm giải pháp về cải cách thể chế và quản lý đầu tư công, làm thế nào để giảm thất thoát, tránh lãng phí trong quản lý vốn; đảm bảo các quy định của pháp luật không đồng bộ, không chồng chồng chéo để chúng ta tiết kiệm nguồn lực.

Thứ hai, tái cơ cấu nền kinh tế và tối ưu hóa nguồn lực, ưu tiên đầu tư vào các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như: công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp công nghệ kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn để tăng năng suất lao động, không đầu tư dàn trải và Nhà nước chỉ tập trung vào các công trình hạ tầng thiết yếu.

Thứ ba, nâng cao năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo, tăng cường nghiên cứu phát triển đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Cuối cùng, cải cách hành chính và môi trường đầu tư kinh doanh, làm thế nào chúng ta phải cắt giảm các thủ tục hành chính, chống tham nhũng, lãng phí và cả cải thiện chỉ số PCI./.

Ánh Tuyết