Kinh tế Mỹ cũng chịu tác động nếu Israel - Iran tiếp tục xung đột

Mỹ can dự quân sự vào Trung Đông có thể đẩy giá dầu leo thang, đảo lộn kỳ vọng cắt giảm lãi suất và kéo theo làn sóng tái định giá tài sản toàn cầu. Ảnh: Reuters.

Dù Iran và Israel đã chấp thuận một thỏa thuận ngừng bắn vào tối 23/6 theo giờ Mỹ, những hệ lụy kinh tế từ việc Mỹ không kích các cơ sở hạt nhân Iran cuối tuần qua vẫn đang phủ bóng lên nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Cú ra đòn quân sự bất ngờ trong giai đoạn then chốt của chính sách tiền tệ đã thổi bùng lo ngại về lạm phát quay trở lại, giá dầu leo thang và kịch bản Fed buộc phải duy trì lãi suất cao lâu hơn dự kiến.

Căng thẳng hạ nhiệt nhưng giá xăng dầu vẫn chực chờ tăng

Ngay sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố đạt được thỏa thuận ngừng bắn toàn diện giữa Israel và Iran, giá dầu thô đã giảm mạnh hơn 6%, phản ánh tâm lý thị trường tin rằng kịch bản chiến tranh khu vực kéo dài đã được tránh khỏi. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng đây có thể chỉ là đợt giảm ngắn hạn, bởi những rủi ro nền tảng vẫn còn nguyên vẹn.

Chuyên gia phân tích năng lượng Rachel Ziemba nhận định với USA Today rằng giá dầu sẽ chưa tăng vọt ngay lập tức trừ khi xảy ra một cú sốc nguồn cung nghiêm trọng, chẳng hạn như việc Iran quyết định phong tỏa eo biển Hormuz - tuyến vận tải dầu mỏ chiến lược của thế giới.

Đáng chú ý, quốc hội Iran hôm 22/6 đã thông qua một dự thảo ủng hộ khả năng này, dù quyết định cuối cùng vẫn thuộc về Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran. Sau cuộc không kích của Mỹ cuối tuần qua vào các cơ sở hạt nhân của Iran, ít nhất hai siêu tàu chở dầu đã phải quay đầu gần eo biển Hormuz - khu vực chiến lược trong chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu.

Ziemba gọi đây là rủi ro "xác suất thấp nhưng tác động cao" và là điều khiến giới giao dịch hàng hóa khó định giá chính xác. Điều đó đồng nghĩa với việc giá năng lượng có thể biến động mạnh trong thời gian tới, đúng lúc mùa du lịch hè bắt đầu sôi động và một đợt nắng nóng kỷ lục đang bao trùm miền Trung và miền Đông nước Mỹ.

Thực tế, dầu thô Mỹ chưa từng đóng cửa trên mốc 80 USD/thùng kể từ tháng 1 và phần lớn dao động trong khoảng 60-75 USD kể từ tháng 8/2024, theo CNN.

Giá dầu ổn định thời gian qua đã góp phần kéo giá xăng tại nhiều bang của Mỹ xuống dưới 3 USD/gallon - một tín hiệu tích cực với người tiêu dùng vốn đã quá mệt mỏi vì lạm phát.

Cú sốc giá sau sự can thiệp quân sự của Mỹ tại Trung Đông có thể sớm lan tới trạm xăng nước này. Ảnh: USA Today.

Trong khi đó, người tiêu dùng Mỹ có thể sớm cảm nhận tác động tại các trạm xăng.

“Phải mất khoảng 5 ngày để giá dầu thế giới được chuyển hóa vào giá bán lẻ tại trạm. Nhưng nếu thị trường tăng vọt hôm nay hoặc ngày mai, người dân có thể thấy giá leo thang ngay chỉ sau vài giờ”, Patrick De Haan, Phó chủ tịch nền tảng theo dõi nhiên liệu GasBuddy, cho biết.

Nếu Iran thực sự phong tỏa eo biển Hormuz, chuyên gia Andy Lipow từ công ty Lipow Oil Associates dự đoán giá dầu có thể chạm ngưỡng 120-130 USD/thùng, khiến giá xăng tăng lên khoảng 4,5 USD/gallon - một mức gây “tổn thương trực tiếp” đến túi tiền người dân, AP cho hay.

Nguy cơ lạm phát

Việc giá xăng dầu tăng cao đồng nghĩa với giá cả của tất cả các loại hàng hóa được vận chuyển bằng xe tải sẽ cao hơn và Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ khó có thể hạ lãi suất hơn.

“Tình hình kinh tế toàn cầu hiện không đủ vững để chịu thêm một cú sốc năng lượng nữa”, CEO Nigel Green của công ty tư vấn tài chính deVere Group cảnh báo.

“Các nhà đầu tư hiện đặt cược vào khả năng cắt giảm lãi suất, giá năng lượng ổn định và triển vọng toàn cầu có trật tự”, Green viết trong một bản ghi nhớ ngày 18/6. “Nếu xung đột bất ngờ leo thang nghiêm trọng, thị trường sẽ phải tái định giá rủi ro một cách hỗn loạn trên mọi loại tài sản”.

Cũng trong ngày 18/6, Bộ Lao động Mỹ báo cáo số đơn xin trợ cấp thất nghiệp tiếp tục tăng - một tín hiệu cho thấy doanh nghiệp đang dè dặt hơn về triển vọng.

“Các công ty đang bắt đầu cắt giảm nhân sự vì lo ngại nền kinh tế có thể suy thoái. Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đã chuẩn bị sẵn tâm thế thắt chặt dây an toàn khi chiến tranh thương mại kéo dài và nguy cơ chiến tranh thực sự bắt đầu ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh”, chuyên gia kinh tế trưởng Christopher Rupkey của FWDBONDS LLC chia sẻ trong một email.

Xung đột leo thang và giá dầu tăng vọt có thể đảo lộn kỳ vọng Fed cắt giảm lãi suất. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, các nhà phân tích tại Oxford Economics có cái nhìn ít bi quan hơn. “Căng thẳng gia tăng ở Trung Đông là một cú sốc tiêu cực khác đối với nền kinh tế vốn đã yếu”, họ cho biết.

Mô hình kinh tế cho thấy nếu giá dầu leo lên mức 130 USD/thùng, lạm phát tại Mỹ có thể tăng lên mức 6% - so với đỉnh 9,1% vào tháng 6/2022 trong giai đoạn hậu đại dịch.

Kịch bản này sẽ đẩy Fed vào tình thế "tiến thoái lưỡng nan": tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, hay hạ lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng. Từ đầu năm đến nay, Fed vẫn giữ nguyên lãi suất, trong lúc theo dõi tác động của chính sách thuế và thương mại.

Phát biểu sau cuộc họp lần thứ tư liên tiếp giữ nguyên lãi suất vào ngày 18/6, Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết cơ quan này đang theo dõi sát tình hình Trung Đông “như mọi người”.

“Khi khu vực Trung Đông rơi vào bất ổn, chúng ta thường thấy giá năng lượng tăng vọt”, ông Powell nói, trước khi các cuộc không kích của Mỹ diễn ra. “Những biến động đó thường không kéo dài và không ảnh hưởng lớn đến lạm phát, trừ khi xảy ra một chuỗi cú sốc lớn như những năm 1970. Nhưng hiện tại chúng ta chưa thấy điều đó”.

Dẫu vậy, ông Powell cũng nhấn mạnh rằng kinh tế Mỹ hiện ít phụ thuộc vào dầu mỏ nhập khẩu hơn trước, giúp phần nào giảm thiểu rủi ro từ bên ngoài.

Phương Linh