Kinh tế những tháng cuối năm: Thúc đẩy những động lực tăng trưởng mới

Cảng Lạch Huyện, TP Hải Phòng. Ảnh: Quang Vinh.

Các cơ hội đang mở ra

PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Đại học Kinh tế quốc dân bình luận, hàng loạt dự án hạ tầng chiến lược quy mô lớn. Hàng nghìn km cao tốc được đưa vào sử dụng, đường dây 500kV mạch 3 nối Quảng Trạch – Phố Nối hoàn tất, Trung tâm triển lãm quốc gia hiện đại hàng đầu thế giới đã đi vào vận hành, sân bay Long Thành chuẩn bị khai thác và dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam đang được xúc tiến mạnh mẽ.

Những công trình trọng điểm này không chỉ thúc đẩy đầu tư công, thu hút nguồn vốn tư nhân mà còn tạo hiệu ứng lan tỏa, phục vụ trực tiếp quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Theo PGS.TS Lạng, mỗi đại dự án hoàn thành là minh chứng cho quyết tâm và tầm nhìn chiến lược của Chính phủ trong việc kiến tạo động lực tăng trưởng mới.

Bên cạnh đó, việc xử lý hàng nghìn dự án tồn đọng, chậm triển khai trong nhiều năm qua đã góp phần loại bỏ tình trạng lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển và tạo điều kiện huy động thêm vốn đầu tư cho nền kinh tế.

Chính phủ cũng tiếp tục nhấn mạnh việc đổi mới và củng cố các động lực tăng trưởng truyền thống như đầu tư công, đầu tư nước ngoài, đầu tư tư nhân, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng và xuất khẩu. Cùng lúc, các động lực tăng trưởng mới đang hình thành mạnh mẽ: Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, phát triển công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, thương mại điện tử xuyên biên giới và thị trường tài sản mã hóa.

Để thực hiện mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8,3-8,5%, việc tập trung giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô cũng như làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới là cấp thiết.

TS Phạm Anh Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, bối cảnh trong nước và quốc tế hiện nay mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho Việt Nam.

Trên thế giới, quá trình tái cấu trúc chuỗi cung ứng diễn ra mạnh mẽ, già hóa dân số, biến đổi khí hậu, cùng với sự trỗi dậy của công nghệ số và chuyển đổi xanh đang định hình lại trật tự kinh tế toàn cầu.

Và để hướng tới mục tiêu tăng trưởng 2 con số, Việt Nam cần đặt trọng tâm vào một số động lực chủ chốt như thúc đẩy đầu tư tư nhân chất lượng cao; chuyển dịch lao động sang các khu vực có năng suất cao hơn; khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA…; đồng thời thu hút dòng vốn đầu tư công nghệ cao gắn với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển năng lượng bền vững.

Thúc đẩy các động lực tăng trưởng truyền thống. Ảnh: H.H.

Khai thác tối đa các dư địa

Dư địa tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới được nhận định là tiêu dùng, đầu tư công và xuất khẩu. Trong đó, khi các chính sách và giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công đang được Chính phủ, các bộ ngành, địa phương triển khai quyết liệt hướng tới mục tiêu giải ngân cao nhất để tạo động lực tăng trưởng. Giải ngân mạnh vốn đầu tư công trong quý IV không chỉ kích thích tổng cầu mà còn thể hiện ngay hiệu quả trên nền kinh tế. Các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia như: Các tuyến đường bộ cao tốc, cảng hàng không, các dự án vành đai đô thị lớn, dự án năng lượng đang được gấp rút triển khai và đưa vào khai thác.

Theo TS Cấn Văn Lực - Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vào những tháng cuối năm, trước hết, chuyển đổi số và ứng dụng khoa học - công nghệ cần được triển khai quyết liệt hơn để gia tăng năng suất lao động cũng như năng suất các yếu tố tổng hợp.

Song song đó, đẩy mạnh tăng trưởng xanh và chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu là yêu cầu bắt buộc. Mặt khác, cần từng bước nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ để doanh nghiệp (DN) trong nước có chỗ đứng vững chắc hơn.

Việc thúc đẩy liên kết vùng cũng cần được ưu tiên, đặc biệt, các đầu tàu kinh tế như TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng phải đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn bình quân cả nước để dẫn dắt nền kinh tế.

Ở góc độ DN, ông Phí Ngọc Trịnh - Tổng Giám đốc Tập đoàn Hồ Gươm dự báo, dệt may 2025 đạt 47-48 tỷ USD xuất khẩu nhưng đối diện cạnh tranh giá, yêu cầu xanh và phụ thuộc nguyên liệu. Đại diện DN này nêu giải pháp, cần đa dạng thị trường, phát triển sản phẩm mới qua R&D và công nghệ.

Còn bà Trần Thị Thu Trang - Chủ tịch Hanel PT NextTech kiến nghị mở đàm phán FTA mới, lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế, đầu tư logistics thông minh, đào tạo chuyên gia thương mại toàn cầu.

Về giải pháp thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, góp phần vào mục tiêu chung của nền kinh tế, bà Nguyễn Cẩm Trang - Phó Cục trưởng Cục xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) đề nghị có giải pháp đồng bộ từ cả 3 trụ cột, gồm phía cung, phía cầu và các khâu tổ chức xuất khẩu. Trong đó, ngoại giao kinh tế tiếp tục giữ vai trò then chốt.

Một hướng đi quan trọng khác là đa dạng hóa thị trường. Các hiệp định thương mại tự do mới đang được triển khai theo định hướng đa dạng hóa, hướng đến những khu vực nhiều tiềm năng như Trung Đông, khối vùng Vịnh. Cùng với đó, cải cách thể chế và tháo gỡ khó khăn cho DN tiếp tục là ưu tiên hàng đầu.

Hướng tới tăng trưởng đạt trên 10%

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho rằng thời gian tới, bối cảnh thế giới tiếp tục có những điều chỉnh lớn, nhiều vấn đề mới đặt ra với sự phát triển quốc gia. Việt Nam hướng tới tăng trưởng giai đoạn 2026-2030 đạt trên 10%, với phương châm “ổn định, kỷ cương, tăng tốc, bứt phá, bền vững”.

Để đạt được mục tiêu này, Bộ Tài chính đề ra 3 nhóm giải pháp trọng tâm: Tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, gắn với đẩy mạnh chuyển đổi số, tạo môi trường đầu tư - kinh doanh thuận lợi, thông thoáng. Phấn đấu đến năm 2028, môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong nhóm 3 nước hàng đầu ASEAN và nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới.

Bộ Tài chính cũng đang tham mưu sửa đổi 11 luật liên quan đến thuế, đầu tư, quy hoạch, nợ công, đồng thời trình Bộ Chính trị ban hành nghị quyết phát triển kinh tế nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TW về kinh tế tư nhân.

Bên cạnh đó triển khai hiệu quả Quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng động lực, hành lang kinh tế, khai thác không gian phát triển mới sau khi sắp xếp địa giới hành chính, thúc đẩy liên kết vùng, phát triển đô thị hóa chất lượng cao, tạo lợi thế cạnh tranh mới cho đất nước.

Ngoài ra, thực hiện chính sách tài khóa chủ động, mở rộng hợp lý, phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, hướng tới tăng trưởng hai con số. Đồng thời, phát huy vai trò của ngân sách Nhà nước cùng nguồn lực xã hội để thực hiện 3 đột phá chiến lược, ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.

Trong khi đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng phân tích, khi năng suất lao động chưa thể tăng nhanh, thì tăng trưởng cần dựa vào nguồn vốn hiệu quả, đồng thời phối hợp chính sách tài khóa, phát triển thị trường vốn và trái phiếu DN để huy động vốn trung – dài hạn, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

Ngân hàng Thế giới nhận định, Chính sách tài khóa của Việt Nam cần tiếp tục đi đầu về hỗ trợ khả năng chống chịu và tăng trưởng trong dài hạn, trong điều kiện dư địa của chính sách tiền tệ đã bị hạn chế do chênh lệch lãi suất kéo dài và áp lực về tỷ giá. Nợ công ở mức thấp của Việt Nam cho phép tăng đầu tư, đặc biệt nhằm thu hẹp khoảng cách thiếu hụt về hạ tầng trong các lĩnh vực năng lượng, logistics và giao thông vận tải, với điều kiện cần chú trọng quản lý đầu tư công đảm bảo hiệu suất, giám sát an toàn nợ và rủi ro.
Tăng cường tính ổn định của khu vực tài chính vẫn là yêu cầu sống còn, cần được thực hiện qua yêu cầu cải thiện về tỷ lệ an toàn vốn, nâng cao giám sát an toàn, tăng cường các nhiệm vụ theo quy định pháp luật cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị: 4 trọng tâm để tăng trưởng kinh tế

Để đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Cần làm mới động lực tăng trưởng truyền thống, trong đó, tập trung vào xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng, đồng thời khai thác dư địa còn lại. Kiến tạo động lực mới, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, công nghệ cao, các ngành mới nổi để tạo sức bật. Phát huy nội lực và liên kết kinh tế, tăng cường kết nối giữa các khu vực kinh tế, giữa DN trong nước và FDI.

Mở rộng quy mô gắn với giá trị gia tăng, thúc đẩy tăng trưởng nhanh hơn trong nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng và dịch vụ.

H.Hương