Kinh tế tăng trưởng thấp, cung tiền tăng chậm làm giảm lạm phát

Giá cả “êm dịu”, CPI 6 tháng tăng thấp

6 tháng đầu năm, diễn biến chỉ số CPI so với tháng trước theo số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, xu hướng tăng giá diễn ra tập trung vào các tháng trong dịp tết. Nhưng sang đến tháng 3/2023, CPI đã quay đầu giảm kéo dài sang hết tháng 4/2023 và đến tháng 5/2023, tháng 6/2023 có xu hướng tăng nhẹ trở lại.

Cục Quản lý giá nhận định, CPI bình quân 6 tháng đầu năm 2023 tăng 3,29% so với bình quân cùng kỳ năm 2022. Đây là mức tăng CPI bình quân 6 tháng so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn các năm 2014, 2017 và 2020, nhưng cao hơn hoặc bằng so với các năm còn lại trong giai đoạn 10 năm 2014-2023. Lạm phát cơ bản bình quân 6 tháng đầu năm 2023 tăng 4,74% so với bình quân cùng kỳ năm 2022 (cao nhất trong giai đoạn 2014 - 2023).

TS. Phạm Văn Bình - Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá cho biết, từ đầu năm Bộ Tài chính, với vai trò cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo điều hành giá của Thủ tướng Chính phủ, đã tham mưu cho Ban Chỉ đạo các kịch bản điều hành giá. Công tác chỉ đạo, điều hành giá là thường xuyên, liên tục. Về cơ bản, giá cả ổn định, lạm phát đang được kiểm soát, theo đúng kịch bản của Ban Chỉ đạo điều hành giá của Thủ tướng Chính phủ.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú dùng từ “êm dịu” để chỉ giá cả thị trường 6 tháng đầu năm. Theo vị chuyên gia này, nguyên nhân CPI tăng thấp là do sức mua yếu, trong khi nguồn cung dồi dào. Những bất ổn trong hệ thống phân phối, theo ông Vũ Vinh Phú vẫn là những “căn bệnh cố hữu” của Việt Nam.

Tổ chức lại hệ thống phân phối để hạn chế tăng giá ngầm

“Giá xuống thì mừng, nhưng lại là điều đáng lo ngại, đó là cần tổ chức lại hệ thống phân phối, nâng cao tính chia sẻ ở cộng đồng và tăng cường kiểm soát giá thị trường” - chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho hay.

“Nói có sách, mách có chứng” - ông Vũ Vinh Phú thông tin: Giá cam ở Vĩnh Long là 5.000 đồng/kg, nhưng ở Hà Nội vẫn là 25.000 đồng/kg. Giá thịt lợn khi chợ xuống 130.000 đồng/kg thì ở một số siêu thị là hơn 200.000 đồng/kg. Khi sức mua yếu mà giá cả tăng thì càng yếu, thậm chí còn có hiện tượng “tăng giá ngầm”, bằng cách giảm trọng lượng của sản phẩm, sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống người dân.

Dự báo CPI cả năm khoảng từ 2,5 - 3,5%

Cục Quản lý giá cho rằng, với tốc độ tăng CPI như 6 tháng đầu năm 2023 cho thấy, dư địa kiểm soát lạm phát đang tăng dần là điều kiện thuận lợi để thực hiện linh hoạt việc điều chỉnh giá một số mặt hàng nhà nước quản lý theo lộ trình thị trường, sau khi việc thực hiện đã bị trễ trong những năm vừa qua.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của việc điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý đến CPI năm 2023 còn phụ thuộc vào thời điểm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh giá các mặt hàng của các bộ, ngành. Ngoài ra, việc lạm phát cơ bản đang ở mức cao hơn nhiều so với lạm phát chung cho thấy những rủi ro lạm phát cao có tính dài hạn.

Theo dự báo của PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, trong 6 tháng cuối năm 2023 nếu giá dầu và nguồn cung nguyên vật liệu tăng cao, lạm phát của các nền kinh tế lớn vẫn ở mức cao, kinh tế thế giới phục hồi chậm; các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng được cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do, kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng ở mức 6,3% - 7,0% thì khả năng lạm phát cả năm sẽ trong khoảng 3,3% - 3,5%.

TS. Nguyễn Ngọc Tuyến lại cho rằng, khả năng CPI bình quân cả năm 2023 sẽ biến động ở mức khoảng 2,5 - 3%. Vị chuyên gia này phân tích, CPI các tháng so tháng trước của 6 tháng đầu năm 2023 so với 6 tháng đầu năm 2022 thì tương đồng về xu thế và không có đột biến lớn. Những tháng đầu năm, CPI tăng do dịp tết truyền thống làm tăng chi tiêu của xã hội. Sau đó, giá tiêu dùng giảm dần cho tới tháng 4 và tăng trở lại vào các tháng 5 và 6. Song về mức độ biến động tăng thì chỉ số giá các tháng năm 2023 lại thấp hơn khá nhiều so năm 2022.

Có ý kiến cho rằng, để kiểm soát lạm phát, các mặt hàng là đầu vào của xã hội như xăng dầu, than, điện... cần quản lý một cách chặt chẽ tránh những điều hành đột biến không có lợi cho thị trường và giá cả chung.

Theo Cục Quản lý giá, thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục chủ động, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành địa phương triển khai thực hiện quyết liệt các biện pháp về quản lý, điều hành giá theo nguyên tắc thận trọng, linh hoạt. Trong điều kiện nếu dư địa lạm phát tương đối rộng để các cơ quan nhà nước điều chỉnh giá các mặt hàng nhà nước quản lý, với mục tiêu lạm phát năm 2023 được Quốc hội phê duyệt ở mức 4,5%, Bộ Tài chính cho rằng, các bộ, ngành cần tận dụng thời điểm để chủ động sớm các phương án điều chỉnh giá các mặt hàng này.

Việc điều hành tránh dồn vào các tháng cuối năm, hoặc dồn vào cùng một thời điểm để hạn chế tác động cộng hưởng; đồng thời giảm bớt áp lực cho công tác điều hành giá, kiểm soát lạm phát các năm tiếp theo.

Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh:

Tăng cường kiểm tra thị trường, tránh tình trạng giá cả “té nước theo mưa”

Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh

Dự báo trong 6 tháng cuối năm 2023, nếu kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng ở mức 6,3% - 7,0% thì khả năng lạm phát cả năm sẽ trong khoảng 3,3% - 3,5%. Nếu tăng trưởng GDP năm 2023 có thể đạt mức 6,7% - 7,3% thì khả năng lạm phát cả năm có thể sẽ ở mức là 3,5% - 3,8%.

Để có thể giữ tốc độ tăng chỉ số CPI ở mức dưới 4,5% như chỉ tiêu của Quốc hội và tìm cách ổn định thị trường tài chính tiền tệ, tiếp tục hạ thấp tỷ lệ lạm phát cần thực hiện tốt một số biện pháp, như: tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, tạo nền tảng cho phục hồi và phát triển bền vững của nền kinh tế.

Tăng trưởng GDP quý II năm 2023 đã tăng 4,14% so với cùng kỳ năm trước là tốc độ tăng thấp trong nhiều năm. Rất cần thúc đẩy mức tăng trưởng hoạt động xuất nhập khẩu, đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế. Tăng trưởng kinh tế sẽ là nhân tố hỗ trợ đắc lực cho việc giữ ổn định nền kinh tế, giúp ổn định tâm lý, tránh tình trạng “lạm phát do tâm lý”.

Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) và Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động giá cả, thị trường, tránh tình trạng “té nước theo mưa” của một số chủ thể, nhất là với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, hàng hóa, thiết bị, vật tư y tế phòng chống dịch bệnh, đảm bảo ổn định mặt bằng giá cả, nhất là trong thời điểm sau 1/7/2023, khi việc tăng lương cơ sở được thực hiện.

Giá dịch vụ giáo dục sau thời gian tạm ngưng do dịch bệnh, cần thực hiện tăng theo lộ trình có thể làm tăng các chi phí dịch vụ công cũng góp phần làm tăng sức ép lạm phát.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong:

Đảm bảo “không có ngoại lệ, không đổ vỡ, không lạm phát cao”

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong

Linh hoạt chính sách tài chính - tiền tệ trong chống lạm phát là một trong những nguyên tắc hàng đầu để kiểm soát mặt trái chính sách trong chống lạm phát. Hiện nay, ở Việt Nam, trong số các biện pháp tài chính, tiền tệ nhằm hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh thì giảm lãi suất cho vay đang trở thành nhu cầu khẩn thiết từ phía cộng đồng doanh nghiệp.

Tôi cho rằng, trong điều hành phải đảm bảo “không có ngoại lệ, không đổ vỡ, không lạm phát cao”. Theo đó, cần phải đa dạng hóa các công cụ, thị trường, nhà nước, doanh nghiệp để tạo thuận lợi cho điều hành. Các chính sách phải linh hoạt, tránh cứng nhắc, tránh lợi ích nhóm; phù hợp với thực tiễn, phải hài hòa các mục tiêu chống lạm phát, không cực đoan trong điều hành, phải tạo sự đồng thuận.

Linh hoạt lãi suất điều hành trong sự phối hợp hài hòa, chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác để phấn đấu giảm lãi suất và duy trì động lực vay đối với doanh nghiệp, người dân, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế... đã, đang và sẽ tiếp tục là yêu cầu, thước đo và cách thức quan trọng nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, sự ổn định và tăng trưởng lành mạnh thị trường tài chính - tiền tệ và toàn bộ đời sống kinh tế - xã hội đất nước.

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú:

Quản lý chặt các mặt hàng đầu vào của nền kinh tế

Chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú

Nếu giá xăng dầu thế giới không có những đợt tăng mạnh, chỉ dao động từ 70 - 75 USD/thùng, tình hình sản xuất hàng hóa nhất là hàng nông sản thực phẩm phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu theo dự báo có chiều hướng tốt.

Các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với doanh nghiệp có tác động từ quý III/2023, cải cách hành chính, cơ sở hạ tầng được cải thiện... làm cho chi phí của doanh nghiệp và tiêu dùng của nhân dân có phần dễ chịu hơn.

Một số chi phí khác như giáo dục y tế nước sạch có thể tăng nhưng ở mức độ hợp lý. Giá điện theo đề xuất tăng lần thứ 2 nên tăng vào quý ll năm 2024 và ở mức 3% như tăng giá lần 1 năm 2023 là hợp lý. Đi đôi với đó là việc điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa một cách phù hợp. Như vậy, khả năng CPI cả năm cao nhất sẽ đạt ở mức 3,8 - 4% là có thể đạt được, góp phần vào việc ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát.

Để thực hiện chỉ tiêu CPI cả năm, trước hết các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ cần thực hiện nhanh, dễ tiếp cận trong những tháng cuối năm. Phục vụ các chính sách đúng đối tượng thụ hưởng. Quốc hội, Chính phủ đã thực hiện kích cầu tiêu dùng tăng sức mua xã hội bằng cách giảm thuế GTGT 2%.

Thời gian tới, cần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc nâng cao năng suất lao động, đưa công nghệ vào sản xuất, hạ giá thành sản phẩm, phục vụ cho tiêu dùng nội địa với các mặt hàng thiết yếu cần kiểm soát chặt chẽ giá cả một cách hợp lý. Tăng cường việc kiểm soát thị trường, chống buôn lậu, gian lận thương mại, bảo vệ các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Các mặt hàng là đầu vào của xã hội cần quản lý một cách chặt chẽ.

Đối với mặt hàng xăng dầu, cần tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại...

(Nhóm phóng viên ghi)

Minh Anh