'Lá chắn số' bảo vệ người dân trước cao điểm lừa đảo dịp cận Tết

Ngăn chặn kịp thời từ quầy giao dịch

Thực tế cho thấy, không ít vụ lừa đảo đã được ngăn chặn ngay tại các quầy giao dịch ngân hàng, nhờ sự nhạy bén và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ giao dịch viên. Mới đây, Phòng Giao dịch LPBank Lục Nam (tỉnh Bắc Ninh) ghi nhận trường hợp một khách hàng nữ đến yêu cầu rút trước hạn toàn bộ hai sổ tiết kiệm với tổng trị giá 400 triệu đồng. Trong quá trình tiếp nhận, giao dịch viên nhận thấy khách hàng có biểu hiện tâm lý bất thường, liên tục nghe điện thoại, tỏ ra lo lắng và giục nhân viên chuyển tiền gấp cho một tài khoản lạ.

Theo đại diện LPBank, qua trao đổi nghiệp vụ, nhân viên ngân hàng xác định khách hàng đang bị các đối tượng giả danh công an thao túng, đe dọa và yêu cầu chuyển tiền để “phục vụ điều tra”. Ngay lập tức, giao dịch viên đã chủ động trì hoãn giao dịch, trấn an khách hàng và liên hệ Công an xã Lục Nam. Nhờ sự phối hợp kịp thời giữa ngân hàng và lực lượng chức năng, khách hàng đã dừng việc chuyển tiền, tránh được nguy cơ mất toàn bộ số tiền tiết kiệm.

Thanh toán không dùng tiền mặt đang ngày càng phát triển mạnh mẽ

Một tình huống tương tự xảy ra tại BIDV Hà Tĩnh vào đầu tháng 12/2025. Trong khi hỗ trợ một khách hàng cao tuổi thực hiện thủ tục chuyển khoản, chị T.T.T.N – giao dịch viên BIDV Hà Tĩnh – nhận thấy vị khách hàng mang theo hơn 2 tỷ đồng, đi một mình với tâm lý hoang mang, lo lắng. Dù được phân tích, cảnh báo nhiều lần, khách hàng vẫn liên tục yêu cầu chuyển tiền.

Trước tình huống khẩn cấp, BIDV Hà Tĩnh đã chủ động thông báo đến Phòng Cảnh sát hình sự (Công an tỉnh Hà Tĩnh), Công an phường Thành Sen và Công an xã Thạch Xuân để phối hợp xử lý. Chỉ khi được cán bộ công an trực tiếp giải thích, khách hàng mới bình tĩnh và đồng ý dừng chuyển khoản.

Theo chia sẻ của bà L.T.H (76 tuổi, trú tại xã Thạch Xuân), bà nhận được cuộc gọi từ đối tượng thông báo con trai gặp tai nạn nghiêm trọng, cần tiền gấp để cấp cứu. Trước đó, bà đã bán toàn bộ số vàng tích góp trị giá hơn 2 tỷ đồng. Thậm chí, một nhân viên tiệm vàng còn “hộ tống” bà đến ngân hàng vì lo ngại bà mang số tiền quá lớn.

Theo Giám đốc BIDV, Hà Tĩnh Nguyễn Đình Thịnh, đây không phải là lần đầu các giao dịch viên của chi nhánh phát hiện và ngăn chặn thành công các vụ lừa đảo. Để chủ động ứng phó với những thủ đoạn ngày càng tinh vi, BIDV Hà Tĩnh thường xuyên tăng cường đào tạo nội bộ, cập nhật các hình thức lừa đảo mới như mạo danh, deepfake, sim ảo, phishing… giúp giao dịch viên có đủ kiến thức và kỹ năng để kịp thời cảnh báo khách hàng.

Thống kê của các ngân hàng trên địa bàn Hà Tĩnh cho thấy, riêng năm 2025, cán bộ giao dịch đã kịp thời ngăn chặn hàng chục vụ lừa đảo với tổng số tiền gần 10 tỷ đồng. Lãnh đạo nhiều ngân hàng cho rằng, dù các hệ thống cảnh báo tự động ngày càng phát huy hiệu quả, song yếu tố con người vẫn giữ vai trò đặc biệt quan trọng, nhất là trong những tình huống phức tạp, cần xác minh và tư vấn trực tiếp để khách hàng hiểu rõ bản chất vấn đề.

Hệ thống cảnh báo công nghệ phát huy hiệu quả

Ở cấp độ toàn hệ thống, đại diện NHNN cho biết, hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý, giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận trong hoạt động thanh toán (SIMO) đã phát đi 2,13 triệu lượt cảnh báo lừa đảo tới khách hàng. Đáng chú ý, hơn 670.000 giao dịch đã được người dùng chủ động dừng hoặc hủy sau khi nhận cảnh báo, với tổng giá trị hơn 2.570 tỷ đồng.

Những con số này cho thấy tình trạng lừa đảo vẫn diễn biến phức tạp, song các công cụ cảnh báo đã và đang phát huy hiệu quả rõ nét, giúp người dân kịp thời dừng trước khi rơi vào bẫy của tội phạm công nghệ cao.

Cùng với đó, sự bùng nổ của thanh toán không dùng tiền mặt cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về bảo đảm an toàn giao dịch. Theo NHNN, sau 20 năm, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã tăng khoảng 500 lần về số lượng và hơn 60 lần về giá trị so với năm 2005.

Riêng giai đoạn 2015-2025, giao dịch qua Internet tăng 59 lần về số lượng và 21 lần về giá trị; giao dịch qua Mobile tăng 280 lần về số lượng và 600 lần về giá trị. Thanh toán QR, từ chỗ chỉ phổ biến từ năm 2018 đã tăng hơn 700 lần về số lượng và hơn 400 lần về giá trị, trở thành phương thức chủ đạo trong bán lẻ và tiêu dùng.

Theo đại diện Bộ Công an, qua đấu tranh cho thấy phần lớn các vụ lừa đảo trực tuyến đều sử dụng tài khoản ngân hàng không chính chủ để nhận và chuyển tiền. Vì vậy, muốn ngăn chặn hiệu quả tội phạm mạng, cần xử lý triệt để tình trạng mua bán, sử dụng tài khoản ngân hàng không chính chủ.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo Bộ Công an, Cục A05 đang phối hợp với NHNN và các ngân hàng thương mại để rà soát, sàng lọc, làm sạch tài khoản, đồng thời phối hợp với công an các đơn vị, địa phương xác minh, điều tra, xử lý nghiêm các đối tượng thu gom tài khoản và trách nhiệm của chủ tài khoản theo quy định pháp luật.

Trước cao điểm cuối năm, nhiều ngân hàng lớn đã liên tục phát đi các cảnh báo lừa đảo. BIDV gần đây cảnh báo tình trạng khách hàng nhận được email mạo danh ngân hàng với nội dung “xác minh danh tính”, “xác minh giao dịch”, kèm theo các đường dẫn chứa mã độc hoặc nhằm đánh cắp thông tin cá nhân.

BIDV khẳng định mọi thông tin chính thức chỉ được gửi từ email có tên miền bidv.com.vn và tuyệt đối không đính kèm đường dẫn yêu cầu khách hàng nhấn vào.

Agribank cũng cảnh báo các đối tượng lập trang mạng xã hội, hội nhóm giả mạo thương hiệu ngân hàng để mời gọi phỏng vấn, tham gia dự án nội bộ và yêu cầu chuyển tiền. Vietcombank cho biết đã ghi nhận các thủ đoạn mạo danh ngân hàng tuyển dụng, yêu cầu ứng viên chuyển khoản hoặc cung cấp thông tin tài khoản, mã OTP – những hành vi hoàn toàn trái với quy trình tuyển dụng chính thức của ngân hàng.

Theo các chuyên gia, cuối năm là thời điểm tội phạm gia tăng hoạt động, đặc biệt là lừa đảo trên không gian mạng. Các chuyên gia khuyến cáo, người dân cần tuyệt đối không làm theo bất kỳ yêu cầu nào của người lạ qua điện thoại, tin nhắn; không cung cấp thông tin đăng nhập, mã OTP, số thẻ. Đồng thời liên hệ ngay ngân hàng hoặc cơ quan công an khi phát hiện dấu hiệu bất thường.

Quỳnh Trang