TP Hồ Chí Minh giảm ô nhiễm từ chuyển đổi phương tiện giao thông

Số lượng ô tô điện tại Thành phố Hồ Chí Minh đang tăng lên, góp phần giảm ô nhiễm môi trường từ khí thải.

Thời gian qua, Thành phố triển khai mạnh mẽ lộ trình chuyển đổi phương tiện giao thông theo hướng xanh, sạch hơn, coi đây là giải pháp then chốt nhằm giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Đa dạng giải pháp

Theo Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Bùi Minh Thạnh, các phân tích khoa học chỉ ra rằng,phương tiện sử dụng động cơ diesel là một trong những nguồn phát thải chính của bụi mịn PM2.5, NOx và SOx – các tác nhân trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và chất lượng môi trường đô thị. Thành phố sẽ tập trung vào các nhóm định hướng trọng tâm để giảm ô nhiễm.

Về hoàn thiện thể chế và tiêu chuẩn khí thải, Thành phố rà soát, cập nhật tiêu chuẩn, tăng cường giám sát phương tiện, nâng cao kỷ luật môi trường trong hoạt động vận tải. Khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi động cơ, trang bị hệ thống xử lý khí thải, áp dụng nhiên liệu sạch và dung dịch giảm phát thải đạt chuẩn quốc tế.

Thành phố cũng sẽ tái cấu trúc hạ tầng giao thông – vận tải, ưu tiên phương tiện ít phát thải, tối ưu cung đường và công nghệ quản lý. Huy động nguồn lực xã hội và hợp tác vùng, kết nối các địa phương Đông Nam Bộ để triển khai các chương trình kiểm soát khí thải quy mô liên vùng, đồng thời thúc đẩy mô hình hợp tác công – tư (PPP) trong đầu tư công nghệ môi trường.

Thực tế cho thấy, lộ trình chuyển đổi phương tiện xanh tại TP. Hồ Chí Minh đã đạt được những kết quả tích cực. Hệ thống xe buýt có 176 tuyến với đoàn phương tiện 2.386 xe buýt, hiện có 627 xe buýt sử dụng điện (chiếm 26,3%), 451 xe sử dụng khí CNG (chiếm 17,9%).

Đối với vận tải hành khách bằng taxi, Thành phố có 18.613 xe taxi, trong đó taxi điện là 13.124 xe, chiếm khoảng 71%; số lượng xe máy công nghệ là gần 89.000 xe, với khoảng 28% là xe máy điện. Số lượng ô tô điện cũng đang tăng lên, hiện có 39.566 xe (với 25.000 xe kinh doanh vận tải), cùng 86.978 xe máy điện.

Theo Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh, các số liệu trên cho thấy việc chuyển đổi phương tiện xanh đang từng bước chuyển mình, mang lại hiệu quả rõ rệt về giảm phát thải và tiếng ồn. Nhiều doanh nghiệp vận tải đã chủ động đầu tư, thay thế mới đưa vào khai thác xe taxi điện, xe máy điện công nghệ.

Thành phố Hồ Chí Minh chú trọng phát triển hạ tầng trạm sạc và điểm đổi pin cho xe điện.

Song song với chuyển đổi phương tiện, Thành phố đặc biệt chú trọng phát triển hạ tầng sạc và đổi pin. Thành phố hiện có 5 trạm sạc điện cho xe buýt với 56 trụ sạc siêu nhanh, từng bước đáp ứng nhu cầu vận hành phương tiện công cộng sử dụng năng lượng sạch. Thành phố cũng có khoảng 1.000 trạm sạc ô tô điện và 300 trạm sạc nhanh xe máy điện; 50 điểm đổi pin xe máy điện.

Giai đoạn tới, Thành phố xác định đồng thời triển khai hệ thống tủ hoán đổi pin cho xe máy điện và phát triển bổ sung ít nhất 1.500 trụ sạc nhanh cho ô tô điện tại các khu vực trọng điểm, nhằm rút ngắn thời gian sạc và góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang giao thông xanh.

Một trong những giải pháp mang tính chiến lược nhằm giảm ô nhiễm từ giao thông là phát triển vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn, đặc biệt là hệ thống đường sắt đô thị. Từ đầu năm 2025 đến nay, tuyến metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên) đã vận chuyển hơn 15 triệu lượt hành khách, góp phần giảm ùn tắc giao thông và cải thiện chất lượng không khí tại khu vực trung tâm và cửa ngõ phía Đông.

Đề án phát triển đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh gắn với Nghị quyết số 188/2025/QH15 của Quốc hội đang được triển khai, mục tiêu đến năm 2030 đầu tư, hoàn thiện cơ bản 6 tuyến metro, tạo bước chuyển rõ rệt trong việc thay đổi thói quen đi lại của người dân, giảm dần sự phụ thuộc vào phương tiện cá nhân.

Cùng với metro, Thành phố tiếp tục mở rộng mạng lưới xe buýt điện, xe buýt sử dụng năng lượng xanh và các loại hình vận tải thân thiện môi trường, kết nối đồng bộ với các nhà ga đường sắt đô thị, hướng tới nâng tỷ lệ đảm nhận của vận tải hành khách công cộng đạt 15–20% nhu cầu đi lại.

Hướng tới giao thông xanh

Sau hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh có gần 12,7 triệu phương tiện giao thông, cùng với quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa nhanh khiến áp lực lên môi trường ngày càng cao. Kết quả quan trắc giai đoạn 2021-2025 cho thấy nồng độ bụi (PM10, PM2.5), khí NO2 và tiếng ồn thường xuyên vượt ngưỡng quy chuẩn tại nhiều khu vực trung tâm, nút giao thông và nơi tập trung hoạt động công nghiệp, xây dựng. Nguồn phát thải chủ yếu đến từ hoạt động giao thông vận tải, sản xuất, xây dựng, sinh hoạt và cả các tỉnh lân cận.

Phân tích các chỉ số ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí minh, theo ông Bùi Học Phi (Chi cục Bảo vệ môi trường miền Nam, Cục Môi trường), nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hoạt động giao thông, xây dựng và công nghiệp... Do đó, giải pháp để hạn chế ô nhiễm môi trường từ các loại phương tiện diesel là rất cần thiết để đạt được mục đích giao thông xanh tại Việt Nam.

Theo lộ trình chuyển đổi xanh trong hoạt động giao thông vận tải được Thành phố xây dựng, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh. Đến năm 2030, 100% xe buýt, xe ô tô con của các cơ quan, đơn vị nhà nước sử dụng điện, năng lượng xanh.

Ít nhất 50% xe máy công nghệ và giao hàng, xe máy của công chức, viên chức sẽ chuyển đổi sang xe điện vào năm 2027 và đạt 100% năm 2030. Từ năm 2030 trở đi, xe taxi thay thế, đầu tư mới đều phải sử dụng điện, năng lượng xanh. Thành phố cũng đưa vào sử dụng một số loại phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu xanh như khí hydro.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng cho biết, Thành phố đang triển khai đề án giảm ô nhiễm môi trường từ nay đến năm 2030, trong đó ô nhiễm không khí được xác định là vấn đề báo động và cần ưu tiên xử lý ngay. Giai đoạn từ nay đến năm 2030, Thành phốsẽ tập trung giải quyết hai nhóm vấn đề trọng tâm là ô nhiễm không khí từ giao thông và sản xuất công nghiệp.

Khoảng 50% phương tiện xe bus tại Thành phố Hồ Chí Minh đã sử dụng năng lượng sạch.

Việc chuyển đổi khoảng 50% số xe buýt sử dụng năng lượng sạch góp phần giảm đáng kể nguồn phát thải từ giao thông công cộng. Thành phố đặt mục tiêu hoàn tất chuyển đổi toàn bộ phương tiện công cộng theo hướng xanh, sạch hơn vào năm 2030. Hơn 71% số taxi ở thành phố cũng đã sử dụng động cơ điện, thay thế cho phương tiện chạy xăng, dầu trước đây.

Theo ông Nguyễn Toàn Thắng, đây là nhóm giải pháp được ngành giao thông và môi trường tiếp tục kiểm soát, mở rộng trong thời gian tới. Thành phố khuyến khích xây dựng lộ trình hạn chế phương tiện gây ô nhiễm tại khu vực lõi đô thị, từng bước kéo giảm ô nhiễm không khí tại các khu vực trung tâm.

Thành phố sẽ triển khai thí điểm phân vùng phát thải thấp (LEZ) tại khu vực trung tâm, khu vực Cần Giờ, đặc khu Côn Đảo; bắt buộc kiểm định khí thải cho 100% xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành và triển khai lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ trên toàn địa bàn.

Hiện Sở Xây dựng đang phối hợp Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam (UNDP) xây dựng Đề án nghiên cứu lộ trình phát triển hệ thống trạm sạc công cộng trên địa bàn, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang xe điện. Đề án dự kiến được hoàn thành trong quý IV/2025.

Thành phố hướng tới 100% công sở, bệnh viện, bến xe buýt, bãi đỗ xe có trạm sạc điện cho xe ô tô; hoàn thành ít nhất 1.500 trạm sạc điện công cộng cho ô tô; phát triển các trạm sạc, đổi pin cho xe máy điện tại các khu vực nhu cầu cao. Các chính sách hỗ trợ cũng đang được đề xuất như lãi vay và vốn vay cho doanh nghiệp trong nước đầu tư xe buýt điện, xây dựng trạm sạc…

Ngày 15/12 vừa qua, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có tờ trình gửi UBND TP. Hồ Chí Minh đề xuất Chương trình quan trắc tài nguyên và môi trường năm 2026, dự kiến lắp 157 điểm quan trắc chất lượng không khí. Mục tiêu cung cấp dữ liệu tin cậy, liên tục để đánh giá hiệu quả các chính sách can thiệp chiến lược (LEZ, chính sách hạ tầng) và hỗ trợ chỉ đạo, điều hành và ra quyết định trong quản lý nhà nước.

Bài và ảnh: Tiến Lực (TTXVN)