Lễ hội truyền thống đền Bia và tưởng niệm đại danh y Tuệ Tĩnh

Ông Nguyễn Văn Công, Ủy viên Ban Thường vụ huyện ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng, Trưởng Ban tổ chức lễ hội đền Bia năm 2024 cho biết, đền Bia tọa lạc tại thôn Văn Thai, xã Cẩm Văn, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương nơi lưu giữ tấm bia khắc lời di nguyện thiêng liêng của đại danh y, thiền sư Tuệ Tĩnh.

Ông Nguyễn Văn Công, Ủy viên Ban Thường vụ huyện ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng, Trưởng Ban tổ chức lễ hội đền Bia năm 2024 đọc diễn văn tại lễ hội.

Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh (sinh năm 1330, mất năm 1400), Ông sinh ra tại làng Nghĩa Phú, tổng Văn Thai, phủ Thượng Hồng, nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Lên 6 tuổi, ông đã mồ côi cha, mẹ, được sư trụ trì chùa Nghiêm Quang tức Chùa Giám đón về nuôi dạy. Suốt cuộc đời tuổi thơ ông nương tựa chốn thiền môn.

Tuyên đọc chúc văn, tưởng nhớ đại danh y, thiền sư Tuệ Tĩnh.

Năm 22 tuổi (1351), ông thi đỗ Hoàng giáp nhưng khước từ việc quan trường. Thường xuyên phải chứng kiến những trận dịch lớn, cướp đi mạng sống của những người nghèo khó, với mong muốn cứu lấy trăm dân muôn họ, ông đã nghiên cứu cỏ cây, hoa, lá cùng với việc nghiên cứu dược liệu và thu thập những phương thuốc quý trong dân gian, lập y xá ngay tại các ngôi chùa để chữa bệnh bằng những bài thuốc, phương pháp đơn giản mà công hiệu.

Các đại biểu, người dân và du khách dự lễ hội.

Căn cứ vào các nguồn tài liệu hiện còn cho biết, ông đã hưng công xây dựng 24 ngôi chùa và biến vườn chùa thành nơi trồng dược liệu, biến các ngôi chùa thành y xá chữa bệnh cho dân, cứu được nhiều người qua cơn bệnh dịch. Với sự tận tụy của Tuệ Tĩnh, phong trào trồng thuốc Nam ngày càng có uy tín và được truyền bá rộng rãi, nhiều gia đình tự trồng thuốc và tự chữa các bệnh đơn giản.

Ông Triệu Thế Hùng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương gióng trống khai hội.

Năm 55 tuổi, sự nghiệp làm thuốc của ông đang nở rộ thì ông bị vua Trần sung vào đoàn đi sứ nhà Minh (Trung Quốc). Do có tài năng chữa khỏi bệnh cho Tống Vương Phi (vợ vua Minh), trước tài năng của ông, vua Minh phong ông là thái y, thiền sư và giữ lại làm việc ở Viện Thái y, một thời gian sau (năm 1400) ông mất tại Giang Nam, Trung Quốc.

Các đại biểu dâng hương.

Cuộc đời và sự nghiệp của Tuệ Tĩnh đã để lại cho hậu thế những di sản quý báu trên nhiều lĩnh vực đó là đóng góp cho kho tàng tri thức y, dược học dân tộc, về y đức và cao cả hơn đó là tinh thần tự tôn dân tộc, lòng yêu quê hương đất nước.

Hơn 30 năm hoạt động khoa học, ông đã tập hợp, nghiên cứu, hệ thống, tổng kết các phương pháp chữa bệnh, gồm 10 khoa, 2 môn, bằng 3.873 phương thuốc, 850 vị thuốc chữa cho 184 bệnh. Tuệ Tĩnh có cống hiến to lớn về lý luận và thực tiễn cho nền y dược dân tộc, sự nghiệp của ông không ngừng được kế thừa và phát huy. Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là người kế tục xứng đáng sự nghiệp của ông ở thế kỷ XVIII.

Người dân và du khách dâng hương.

Bằng những cống hiến to lớn như vậy, mặc dù gần 700 năm ông đi xa, chưa trở về tổ quốc nhưng tại quê hương Cẩm Giàng, chỉ trong một không gian hẹp 3 km2 đã có 3 nơi thờ ông, đó là đền Xưa ở thôn Nghĩa Phú (xã Cẩm Vũ), Chùa Giám tại xã Định Sơn và đền Bia ở xã Cẩm Văn. Ngày 25/12/2017, 3 di tích này đã được Thủ tướng Chính Phủ ký Quyết định số 2082 công nhận là di tích quốc gia đặc biệt.

Ngày nay, đền Bia được đông đảo nhân dân, du khách thập phương cùng cán bộ công nhân viên ngành y đến tham quan chiêm bái. Hàng trăm năm qua, nơi đây đã trở thành trung tâm y, dược dân tộc nổi tiếng. Mặc dù quy mô và kiến trúc giản dị nhưng có ý nghĩa lớn lao nên đền Bia đã được Nhà nước xếp hạng quốc gia từ năm 1995, di tích Quốc gia đặc biệt năm 2017.

Trong ngày diễn ra lễ hội, tại sân đền Bia còn diễn ra giao lưu thư pháp Hán – Việt.

Đền Bia là một trong 3 di tích thiêng liêng gắn liền với sự nghiệp, công lao của đại danh y, thiền sư Tuệ Tĩnh. Nhiều thế kỷ qua, đền Bia đã lưu giữ một kỷ vật thiêng về Thánh y như một huyền thoại, thể hiện sự tôn vinh của hậu thế đối với ông. Đó là tấm Bia do tiến sĩ Nguyễn Danh Nho (1638 - 1699) - người cùng làng Nghĩa Phú. Năm 1690, trong lần đi sứ phương Bắc, ông đã thấy mộ phần đại danh y, thiền sư Tuệ Tĩnh tại Giang Nam. Xúc động trước khao khát được về quê hương, đất nước với dòng chữ được khắc trên bia mộ "sau này có ai bên nước Nam sang, nhớ cho hài cốt tôi về với...".

Tấm bia quý khắc lời di nguyện của Tuệ Tĩnh hiện đang được thờ trang trọng trong Hậu cung của đền Bia. Lời di nguyện ấy của đại danh y, thiền sư Tuệ Tĩnh vẫn là niềm khắc khoải, mong mỏi không chỉ của linh hồn ông, mà còn của nhiều thế hệ người dân Việt Nam.

Hàng trăm năm qua, đền Bia đã trở thành trung tâm y, dược dân tộc nổi tiếng trong và ngoài nước. Ngày nay, nơi đây mỗi năm có tới hàng triệu lượt nhân dân và du khách thập phương cùng các thầy thuốc, lương y, cán bộ, nhân viên, sinh viên ngành y dược cả nước đến tham quan, chiêm bái, tưởng nhớ bậc Y tổ Nam dược...

Đền Bia được trùng tu tôn tạo năm 2005 với 12 hạng mục, trên diện tích gần 12.800m2. Di tích còn phối thờ Công bộ Tả thị lang, tiến sĩ Nguyễn Danh Nho - người đã đại diện cho nhân dân nước Việt thực hiện được một phần ước nguyện của đại danh y Tuệ Tĩnh - người thầy thuốc vĩ đại của dân tộc vẫn còn nằm lại ở nơi xa Tổ quốc.

“Được sự ủng hộ của Trung ương, tỉnh, huyện và sự phát tâm công đức của các tập thể và cá nhân, từ năm 2013 đến nay đền Bia được mở rộng thêm hệ thống sân bãi và hoàn thiện các hạng mục phụ trợ để xứng tầm với tên tuổi và sự nghiệp của Danh nhân đang thờ phụng tại đây và xứng danh là di tích quốc gia đặc biệt”, ông Nguyễn Văn Công cho biết thêm.

Và tư vấn sức khỏe, tặng quà thuốc nam tại sân đền Bia.

Trong công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của Đảng bộ và nhân dân Cẩm Giàng nói riêng, tỉnh Hải Dương nói chung luôn coi trọng di sản văn hóa đền Bia nơi thờ đại danh y, thiền sư Tuệ Tĩnh thể hiện sự trân trọng lịch sử, phát huy truyền thống uống nước, nhớ nguồn, tôn vinh y đức góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

“Đảng bộ và nhân dân huyện Cẩm Giàng luôn quan tâm đưa công trình trở thành một thiết chế giáo dục truyền thống về y, đức, về lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc, tiếp tục phát huy nền y học dân tộc một cách toàn diện. Để cụm di tích quốc gia đặc biệt đền Xưa, chùa Giám, đền Bia - nơi ông sinh ra, nơi ông gắn bó, tỏa sáng tên tuổi và sự nghiệp, nơi lưu giữ kỷ vật thiêng liêng của Y tổ sẽ mãi trường tồn, là nền gốc của tri thức, văn hóa dân tộc, là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện Cẩm Giàng nói riêng và tỉnh Hải Dương nói chung”, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Cẩm Giàng Nguyễn Văn Công nhấn mạnh.

Phùng Lâm Hòa