Logistics trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây phát triển chưa xứng tầm

Mắt xích của trung tâm logistics ở miền Trung

Miền Trung được xem là trung tâm trên tuyến Hành lang kinh tế Đông-Tây (EWEC)- tuyến đường bộ quốc tế dài hơn 1.450km nối Myanmar-Thái Lan-Lào-Việt Nam, kết thúc ở các cảng biển miền Trung. Trong đó, cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, Cha Lo (Quảng Trị); Cầu Treo (Hà Tĩnh) cùng các cảng biển... đang giữ vai trò “điểm trung chuyển” hàng hóa quan trọng. Riêng TP Huế nằm tại vị trí chiến lược giao thoa giữa trục Bắc-Nam và Đông-Tây kết nối với EWEC vươn tới Lào, Thái Lan, Myanmar; đồng thời nằm trên tuyến QL1A và cao tốc Bắc-Nam, có tuyến đường sắt xuyên Việt… và các khu kinh tế, khu công nghiệp.

Cảng Chân Mây - mắt xích quan trọng của trung tâm logistics ở miền Trung.

Trong đó, cảng biển Chân Mây (TP Huế) được xem là mắt xích quan trọng của trung tâm logistics ở miền Trung, là điểm đến cho các doanh nghiệp, tập đoàn công nghiệp và nhiều hãng tàu du lịch quốc tế cỡ lớn… Ông Nguyễn Văn Chương, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Cảng Chân Mây cho biết, với diện tích hơn 700 ha, bao gồm đất và mặt nước, cảng biển Chân Mây hiện có 3 bến chuyên dụng và du lịch có chiều dài hơn 1.000m, tiếp nhận tàu hàng trọng tải đến 70.000 tấn, tàu container sức chở đến 4.000 teus và lớn hơn; tàu khách quốc tế đến 225.000 GT. Hiện, các khu bến của Cảng Chân Mây hiện đều được trang bị hệ thống cẩu chuyên dụng, hiện đại với năng suất xếp dỡ đạt hơn 100 container/giờ. Cảng đang tiếp tục đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ, gia tăng năng suất xếp dỡ, rút ngắn thời gian làm hàng nhằm tạo ra những giải pháp vận chuyển tối ưu cho khách hàng…

Với vị thế chiến lược, cảng biển Chân Mây nằm trong hệ thống cảng biển TP Huế được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch hệ thống cảng biển loại 1 của Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Kinh tế biển là một trong những hướng đi trọng tâm của TP Huế, trong đó, hệ thống cảng biển mà trọng tâm cảng Chân Mây trở thành trung tâm kinh tế biển của miền Trung và Việt Nam. TP Huế đang đứng trước cơ hội trở thành cực tăng trưởng mới của miền Trung với định hướng phát triển logistics thành ngành kinh tế mũi nhọn. Hiện nay, ngoài QL1A, cao tốc Cam Lộ - Túy Loan và nhiều tuyến đường lớn ở TP Huế đã được nâng cấp, mở rộng kết nối liên vùng đã tạo thuận lợi để khai thác nguồn hàng, nhất là hàng container từ Bắc và Nam, vùng Tây Nguyên và khu vực Trung hạ Lào, Đông Bắc Thái Lan… Theo lãnh đạo Ban Quản lý các Khu Kinh tế, công nghiệp TP Huế, sự phát triển của Cảng Chân Mây đã, đang góp phần tối ưu hiệu quả hoạt động logistics, mở rộng cánh cửa thu hút đầu tư tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp ở địa phương nói riêng và cả khu vực miền Trung nói chung.

Chưa phát triển xứng tầm

Tại diễn đàn “Logistics xuyên biên giới – Sức bật tăng trưởng vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung” được tổ chức tại TP Huế mới đây, các chuyên gia cho rằng, với những vị trí địa lý thuận lợi của các địa phương nằm trên tuyến EWEC, việc hình thành các hành lang vận tải thế hệ mới không chỉ là yêu cầu tất yếu với vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung, mà còn là đòn bẩy chiến lược giúp khu vực này vươn lên trở thành trung tâm logistics năng động, kết nối hiệu quả với thị trường quốc tế.

Cần đầu tư đồng bộ hạ tầng logistics đa phương thức, đặc biệt là kết nối đường sắt đến các cảng biển lớn như: Chân Mây, Liên Chiểu, Dung Quất.

Tuy nhiên, thời gian qua, logistics trên tuyến EWEC vẫn chưa phát triển xứng tầm do hạ tầng kết nối chưa đồng bộ. Các tuyến đường bộ kết nối cảng biển chưa hoàn chỉnh, nhiều đoạn quốc lộ xuống cấp, trong khi các tuyến cao tốc Cam Lộ-Lao Bảo, La Sơn-Túy Loan vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Hệ thống kho bãi, trung tâm logistics tập trung còn hạn chế, dẫn đến tình trạng chi phí vận tải cao. Bên cạnh đó, năng lực của các doanh nghiệp logistics của vùng còn hạn chế và thiếu các trung tâm phân phối dọc tuyến. Bên cạnh đó, thủ tục thông quan và kiểm tra chuyên ngành còn phức tạp, gây ùn ứ tại cửa khẩu. Nhiều doanh nghiệp phản ánh, thời gian chờ đợi kiểm tra kéo dài khiến hàng hóa nông sản, thủy sản dễ bị hư hỏng, làm giảm sức cạnh tranh. So với các tuyến vận tải quốc tế qua Bangkok hay Singapore, chi phí logistics ở miền Trung cao hơn 10-15%...

Theo ông Nguyễn Duy Minh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, miền Trung có vị trí vàng trên tuyến Hành lang kinh tế Đông-Tây, nhưng để logistics phát triển thực sự cần cải cách thủ tục hành chính mạnh mẽ hơn, rút ngắn thời gian thông quan. Nếu chi phí logistics còn cao hơn so với các tuyến cạnh tranh, doanh nghiệp sẽ khó lựa chọn miền Trung. Ngoài ra, phần lớn doanh nghiệp logistics ở khu vực có quy mô nhỏ, thiếu liên kết, chưa đủ năng lực cung cấp dịch vụ trọn gói mà chủ yếu làm dịch vụ vận tải đơn lẻ. Điều này khiến miền Trung chưa thể trở thành trung tâm logistics lớn của khu vực.

Các chuyên gia cho rằng, miền Trung cần một chiến lược phát triển logistics xuyên biên giới tổng thể và liên kết vùng. Trước hết, phải hoàn thiện hạ tầng giao thông chiến lược, đẩy nhanh tiến độ cao tốc Cam Lộ-Lao Bảo, nâng cấp QL9, xây dựng các trung tâm logistics lớn, hoàn thiện tại Quảng Trị, TP Huế và TP Đà Nẵng gắn với cửa khẩu và cảng biển. Song song đó, cần cải cách mạnh mẽ thủ tục hải quan, áp dụng cơ chế “Một cửa quốc gia, một cửa ASEAN”, số hóa toàn bộ quy trình thông quan để rút ngắn thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Các chính sách ưu đãi đặc thù về thuế, phí, đất đai cũng được kỳ vọng sẽ thu hút đầu tư vào hạ tầng logistics hiện đại, kho lạnh, kho ngoại quan.

Còn lãnh đạo Bộ Công Thương cho rằng, trong thời gian đến, cần đầu tư đồng bộ hạ tầng logistics đa phương thức, đặc biệt là kết nối đường sắt đến các cảng biển lớn như: Chân Mây, Liên Chiểu, Dung Quất; phát triển cảng cạn và khu trung chuyển hàng hóa nội vùng. Xây dựng các trung tâm logistics quốc tế gắn với các cảng trọng điểm, vừa là kho bãi tập trung, vừa là điểm trung chuyển xuyên biên giới. Thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh để đáp ứng yêu cầu vận hành hiện đại. Bên cạnh đó, các địa phương cần phát huy hiệu quả hoạt động đào tạo tại chỗ, đẩy mạnh đào tạo ngành logistics tại các trường đại học ở miền Trung để cung ứng nhân lực tại nguồn. Đồng thời, có chính sách thu hút nguồn nhân lực logistics chất lượng cao từ các thành phố lớn trở về làm việc tại địa phương…

Hải Lan