Luật Công nghiệp Công nghệ số: Động lực quan trọng cho Việt Nam bứt phá

Luật Công nghiệp Công nghệ số chính thức được thông qua. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư đang định hình lại nền kinh tế thế giới, công nghệ số đã trở thành yếu tố cốt lõi quyết định sự phát triển bền vững và thịnh vượng của mỗi quốc gia.

Việt Nam, với khát vọng vươn lên trở thành một quốc gia tiên phong trong kỷ nguyên số, đã có bước đi lịch sử khi Quốc hội khóa XV, tại Kỳ họp thứ 9 ngày 14/6/2025, thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số với 441/445 đại biểu tán thành, đạt tỷ lệ 92,26%.

Đây không chỉ là một đạo luật chuyên ngành mà còn là đòn bẩy thể chế, mở ra 'cơ hội vàng' để Việt Nam xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc, thúc đẩy doanh nghiệp công nghệ trong nước phát triển mạnh mẽ, hội nhập sâu rộng và định vị Việt Nam trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Quốc hội khóa XV, tại Kỳ họp thứ 9 ngày 14/6/2025 đã thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số với 441/445 đại biểu tán thành, đạt tỷ lệ 92,26%. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Luật Công nghiệp Công nghệ số được kỳ vọng sẽ trở thành kim chỉ nam giải quyết các bài toán lớn của ngành công nghệ số, từ việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đến cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Với việc trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới ban hành một bộ luật riêng về công nghiệp công nghệ số, Việt Nam đã khẳng định vị thế tiên phong, sẵn sàng dẫn dắt xu hướng công nghệ toàn cầu. Luật này không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ số mà còn tạo nền tảng để Việt Nam cạnh tranh sòng phẳng với các nền kinh tế số hàng đầu thế giới.

Luật Công nghiệp Công nghệ số đã thể chế hóa các nội dung quan trọng từ Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, bao gồm việc thúc đẩy phát triển doanh nghiệp công nghệ số, đặc biệt là khu vực tư nhân; xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao; phát triển hạ tầng công nghệ số thiết yếu; hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; và thiết lập cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox). Những chính sách này được thiết kế để biến công nghệ số thành động lực chính cho tăng trưởng kinh tế, với mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng gấp 2-3 lần GDP quốc gia.

Chính sách ưu đãi và giải pháp đột phá

Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng, Luật Công nghiệp Công nghệ số đưa ra hàng loạt chính sách ưu đãi và giải pháp đột phá. Các dự án đầu tư lớn trong lĩnh vực công nghệ số được hưởng ưu đãi giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong nhiều năm, hỗ trợ tài chính từ Quỹ Đầu tư Phát triển, và chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) được tính gấp đôi, thậm chí gấp ba đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thủ tục hành chính được đơn giản hóa thông qua cơ chế phân cấp thẩm quyền cho Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh trong việc thành lập các khu công nghiệp công nghệ số, cùng với chế độ ưu tiên hải quan “luồng xanh” để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Ảnh minh họa. (Ảnh: Bộ Khoa học và Công nghệ)

Nhà nước cũng ưu tiên đầu tư vào hạ tầng thiết yếu như trung tâm dữ liệu, mạng 5G, và điện toán đám mây, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại. Thị trường nội địa được mở rộng thông qua việc thúc đẩy sử dụng sản phẩm công nghệ “Make in Vietnam” trong các dự án ngân sách nhà nước và đặt hàng phát triển các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), và chuỗi khối (Blockchain).

Một trong những trọng tâm của Luật Công nghiệp Công nghệ số là nâng cao tỷ trọng sản phẩm công nghệ số nội địa trong ngành. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) được khuyến khích chuyển giao công nghệ và hợp tác với doanh nghiệp trong nước thông qua các ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp khởi nghiệp nội địa nhận hỗ trợ 50% kinh phí để mua công nghệ tiên tiến và phát triển mẫu thử, giúp nâng cao năng lực sản xuất sản phẩm "Make in Vietnam." Sản phẩm công nghệ số nội địa được ưu tiên sử dụng trong các dự án ngân sách nhà nước, đảm bảo thị trường đầu ra ổn định và bền vững. Hoạt động R&D được hưởng ưu đãi tối đa, bao gồm miễn giảm thuế và hỗ trợ tài chính, nhằm thúc đẩy sáng tạo và đổi mới, giúp sản phẩm Việt Nam không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Luật Công nghiệp Công nghệ số cũng đặt mục tiêu đưa doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam ra thị trường quốc tế, gia tăng doanh thu và khẳng định thương hiệu toàn cầu.

Chương trình “Make in Vietnam” được quy phạm hóa, triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại và hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường nước ngoài. Các dự án có vốn đầu tư lớn được hưởng ưu đãi giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ tài chính từ Quỹ Đầu tư Phát triển, và miễn giảm thuế nhập khẩu thiết bị công nghệ cao. Nhà nước xây dựng mạng lưới đại diện công nghiệp công nghệ số tại các thị trường trọng điểm, kết hợp với các chương trình hợp tác quốc tế, giúp doanh nghiệp Việt Nam từng bước trở thành các công ty đa quốc gia, cạnh tranh với các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới.

Nhân lực là yếu tố cốt lõi để phát triển ngành công nghệ số, và Luật Công nghiệp Công nghệ số đã triển khai các chính sách toàn diện để xây dựng đội ngũ nhân tài. Nhân lực công nghệ số chất lượng cao được miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm đầu làm việc tại Việt Nam, tạo động lực tài chính mạnh mẽ. Chuyên gia nước ngoài được cấp visa 5 năm và miễn giấy phép lao động, giúp thu hút nhân lực quốc tế chuyển giao công nghệ và chia sẻ kiến thức.

Ảnh minh họa. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Nhà nước hỗ trợ kinh phí đào tạo qua các chương trình quốc gia, hợp tác với doanh nghiệp và tổ chức giáo dục, tập trung vào kỹ năng công nghệ tiên tiến, quản lý dự án, và sáng tạo. Cơ chế luân chuyển nhân lực linh hoạt cho phép công chức, viên chức biệt phái sang doanh nghiệp công nghệ số, bảo lưu lương và vị trí công tác, đồng thời kinh nghiệm tại doanh nghiệp được đánh giá cao, thậm chí là cơ sở để bổ nhiệm vào vị trí lãnh đạo.

Làm chủ công nghệ lõi và công nghệ số chiến lược

Để đảm bảo tự chủ công nghệ và an ninh quốc gia, Luật Công nghiệp Công nghệ số tập trung vào việc làm chủ các công nghệ lõi và công nghệ số chiến lược. Hoạt động R&D được hưởng ưu đãi cao nhất, bao gồm miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và hỗ trợ tài chính xây dựng cơ sở hạ tầng nghiên cứu tiên tiến.

Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp phát triển các công nghệ như AI, Big Data, và Blockchain, đảm bảo định hướng rõ ràng và nguồn lực dồi dào. Ngân sách nhà nước ưu tiên phân bổ cho hạ tầng R&D, giúp doanh nghiệp và viện nghiên cứu phát triển các công nghệ cốt lõi, từ đó nâng cao vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ số toàn cầu.

Đây là lần đầu tiên Luật Công nghiệp Công nghệ số đưa ra khung pháp lý cho trí tuệ nhân tạo (AI), đảm bảo phát triển bền vững, an toàn và có trách nhiệm. Các nguyên tắc lấy con người làm trung tâm, đảm bảo minh bạch, an toàn và không phân biệt đối xử được quy định rõ ràng. AI được phân loại thành các nhóm rủi ro cao và không rủi ro cao, với các hệ thống rủi ro cao phải tuân thủ yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt và giám sát chặt chẽ. Sản phẩm AI phải có dấu hiệu nhận dạng rõ ràng để đảm bảo tính minh bạch. Nhà nước ưu tiên đầu tư cho nghiên cứu AI, xây dựng hạ tầng như trung tâm dữ liệu AI, và hỗ trợ doanh nghiệp qua ưu đãi thuế và tài chính để đẩy nhanh đổi mới sáng tạo.

Ảnh minh họa. (Nguồn: tdk.com)

Để tận dụng tiềm năng kinh tế của tài sản số, Luật Công nghiệp Công nghệ số cũng đưa ra định nghĩa và khung pháp lý về tài sản số, bao gồm tài sản mã hóa và tài sản ảo, phân loại theo mục đích sử dụng và công nghệ. Chính phủ được giao ban hành quy định chi tiết, đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp với thực tiễn. Những giải pháp này không chỉ thúc đẩy đổi mới sáng tạo mà còn xây dựng một nền kinh tế số minh bạch, góp phần nâng cao uy tín quốc gia trên thị trường toàn cầu.

Luật Công nghiệp Công nghệ số hướng tới xây dựng một hệ sinh thái công nghệ số vững mạnh, bao gồm chuỗi cung ứng và công nghiệp phụ trợ. Các doanh nghiệp lớn được khuyến khích phát triển thông qua ưu đãi đầu tư và cơ chế đặt hàng công nghệ số chiến lược. Doanh nghiệp phụ trợ nhận hỗ trợ tài chính, giảm thuế, và ưu tiên tham gia chuỗi cung ứng công nghệ số. Sự hợp tác giữa các doanh nghiệp lớn và nhỏ được thúc đẩy thông qua các chương trình kết nối và chuyển giao công nghệ, đảm bảo hệ sinh thái phát triển toàn diện từ sản xuất đến tiêu thụ.

Với mục tiêu đạt 150.000 doanh nghiệp công nghệ số vào năm 2035, Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ triển khai các chính sách hỗ trợ toàn diện. Doanh nghiệp vừa và nhỏ được hỗ trợ chi phí đầu tư hạ tầng, đào tạo nhân lực, và ưu tiên trong đấu thầu các dự án công. Nhà nước hỗ trợ vốn đầu tư cho các dự án đặc biệt và kinh phí đổi mới công nghệ, giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực sáng tạo và cạnh tranh. Các khu công nghiệp công nghệ số với chính sách ưu đãi hấp dẫn tạo môi trường thuận lợi cho khởi nghiệp và phát triển bền vững./.

(Vietnam+)