Lý do Nga đẩy mạnh tấn công thành phố Odessa

Tàu chở ngũ cốc rời cảng Odessa, Ukraine ngày 20/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo trang Al Jazeera, vụ việc xảy ra vào đầu tuần qua, nối tiếp loạt không kích và tấn công bằng thiết bị bay không người lái (UAV) diễn ra trước đó vài ngày tại khu vực này.

Thống đốc vùng Odessa cho hay các đợt tấn công mới nhất diễn ra trong bối cảnh Moskva liên tục gia tăng sức ép quân sự quanh các cảng then chốt phục vụ xuất khẩu và nhập khẩu nhiên liệu của Ukraine. Trước đó, Nga từng đưa ra tuyên bố về khả năng “cắt đứt lối ra biển” của Ukraine.

Diễn biến leo thang tại Odessa – thành phố cảng lớn nhất Ukraine – diễn ra song song với các nỗ lực ngoại giao do Mỹ thúc đẩy nhằm tìm kiếm giải pháp chấm dứt xung đột. Cuối tuần qua, các quan chức Ukraine đã gặp đại diện Mỹ tại bang Florida, trong khi các phái viên Mỹ cũng có cuộc tiếp xúc riêng với phía Nga.

Phát biểu tại Kiev ngày 22/12, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhận định tình hình tại Odessa đang “rất khó khăn” do các đòn tấn công nhằm vào hạ tầng cảng và hệ thống hậu cần. Ông cho rằng Nga đang tìm cách hạn chế khả năng tiếp cận Biển Đen của Ukraine và gây sức ép lên các khu vực ven biển.

Thiệt hại sau các đợt tấn công

Người đứng đầu cơ quan quân quản vùng Odessa, ông Oleh Kiper, cho biết các cuộc tấn công đêm 22/12 đã làm hư hại một tàu chở hàng dân sự và một kho chứa, đồng thời khiến mái một tòa nhà dân cư hai tầng bốc cháy.

Trước đó, hôm 20/12, cảng Pivdennyi nằm gần Odessa cũng bị tấn công, làm hư hỏng các bồn chứa nhiên liệu. Phó Thủ tướng Ukraine Oleksii Kuleba cho biết chỉ một ngày trước đó, một vụ tấn công bằng tên lửa đạn đạo tại cùng khu vực đã khiến nhiều người thiệt mạng và bị thương.

Trong những tuần gần đây, khu vực ven Biển Đen liên tục hứng chịu các đợt không kích quy mô lớn. Tuần trước, Nga đã tiến hành một trong những chiến dịch không quân lớn nhất kể từ đầu xung đột, gây hư hại hệ thống năng lượng và khiến hàng trăm nghìn người dân Odessa mất điện trong nhiều ngày.

Bộ Quốc phòng Nga chưa đưa ra bình luận chính thức về các cuộc tấn công mới nhất. Điện Kremlin từng tuyên bố cơ sở hạ tầng kinh tế của Ukraine là “mục tiêu quân sự hợp pháp” trong bối cảnh xung đột kéo dài gần bốn năm.

Theo ông Kuleba, lực lượng Nga còn nhằm vào các cơ sở năng lượng và một cây cầu bắc qua sông Dniester, gần làng Mayaky, phía Tây Nam cảng Pivdennyi. Cây cầu này là tuyến giao thông huyết mạch kết nối khu vực với các cửa khẩu sang Moldova và hiện đã phải đóng cửa. Tuyến đường này vốn đảm nhiệm khoảng 40% lượng nhiên liệu vận chuyển của Ukraine.

Vì sao Odessa trở thành mục tiêu?

Chất ngũ cốc lên tàu để đưa đi xuất khẩu tại cảng Odessa, Ukraine ngày 14/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Phó Thủ tướng Kuleba, trọng tâm giao tranh có dấu hiệu dịch chuyển về phía Odessa, trong bối cảnh Nga tìm cách gây sức ép lên nền kinh tế Ukraine. Tổng thống Nga Vladimir Putin trước đây từng tuyên bố Moskva muốn hạn chế khả năng tiếp cận Biển Đen của Ukraine, coi đây là động thái đáp trả các cuộc tấn công bằng UAV của Kiev nhằm vào đội tàu bí mật của Nga.

Ukraine cho rằng các tàu này được sử dụng để vận chuyển dầu mỏ xuất khẩu trái với các lệnh trừng phạt quốc tế, mang lại nguồn thu chủ yếu cho Nga trong chiến dịch quân sự tại Ukraine.

Vai trò then chốt của cảng Odessa

Được mệnh danh là “viên ngọc bên bờ Biển Đen”, Odessa từ lâu giữ vị trí trung tâm trong nền kinh tế Ukraine. Đây là thành phố đông dân thứ ba cả nước, sau Kiev và Kharkov.

Trước khi xung đột nổ ra, các cảng Biển Đen – gồm Odessa, Pivdennyi, Chornomorsk và Mykolaiv – xử lý hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của Ukraine. Khi nhiều cảng ở miền Nam và miền đông rơi vào tình trạng bị kiểm soát, vai trò của Odessa càng trở nên quan trọng.

Từ năm 2022 đến nay, Ukraine vẫn nằm trong nhóm năm quốc gia xuất khẩu lúa mì và ngô lớn nhất thế giới, phần lớn thông qua các tuyến hàng hải từ Odessa. Theo các quan chức Ukraine, việc nhắm vào hạ tầng cảng biển nhằm làm gián đoạn thương mại và suy yếu nền tảng kinh tế của nước này.

Hệ lụy nếu Odessa bị tàn phá nghiêm trọng

Giới phân tích cho rằng nếu cảng Odessa bị hư hại nặng, Ukraine sẽ đối mặt với những hệ quả kinh tế sâu rộng. Khu vực này và các khu vực lân cận sẽ chịu tổn thất lớn, có nguy cơ mất nhiều việc làm trong lĩnh vực vận tải biển và logistics, thu nhập người dân suy giảm, trong khi các doanh nghiệp phụ thuộc vào cảng biển sẽ gặp khó khăn.

Ở quy mô quốc gia, năng lực xuất khẩu của Ukraine có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Việc gián đoạn tuyến xuất khẩu ngũ cốc và hàng hóa chủ lực sẽ làm tăng chi phí vận chuyển, giảm khối lượng xuất khẩu và gây sức ép lên nguồn thu ngoại tệ cũng như đồng hryvnia. Ngành nông nghiệp và ngân sách nhà nước cũng có thể chịu tác động dây chuyền.

Gia tăng đối đầu trên mặt trận hàng hải

Trong sáu tháng qua, hoạt động quân sự trên biển giữa Nga và Ukraine có xu hướng gia tăng. Hai bên đều tiến hành các đòn đánh nhằm vào tàu hải quân và tàu thương mại trên Biển Đen và các vùng biển lân cận.

Ukraine đẩy mạnh sử dụng phương tiện không người lái dưới nước và tàu mặt nước không người lái để tấn công các tàu chở dầu của Nga. Một số tàu chở dầu, bao gồm Kairos và Virat, đã bị thiết bay không người lái hải quân Ukraine tấn công ở Biển Đen gần vùng biển Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối tháng 11. Kiev cũng cho biết đã mở rộng phạm vi hoạt động ra Địa Trung Hải vào ngày 19/12 nhằm vào Qendil, một tàu chở dầu có liên hệ với Nga.

Ở chiều ngược lại, Nga gia tăng các đòn tấn công nhằm vào mục tiêu thương mại, trong đó có tàu treo cờ Thổ Nhĩ Kỳ gần Odessa.

Theo các chuyên gia, những diễn biến này phản ánh xu hướng “chiến tranh hải quân bất đối xứng”, trong đó các phương tiện không người lái và hệ thống tác chiến chi phí thấp ngày càng đóng vai trò lớn trong việc gây gián đoạn chuỗi hậu cần và hỗ trợ kinh tế của mỗi bên trên biển.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc