Mối liên hệ ít người biết giữa vitamin D và cholesterol
Vitamin D là nhân tố quan trọng giúp cơ thể hấp thu canxi. Nhưng ít người biết rằng, trong cơ thể vitamin D sẽ được tổng hợp khi cholesterol tiếp xúc với ánh nắng Mặt trời.
Óc heo và nội tạng động vật là những thực phẩm chứa hàm lượng cholesterol cao. Ảnh minh họa: Đ.M.X.
Vào mùa đậu tằm hàng năm, thường có một số người gặp phải tình trạng thiếu máu nghiêm trọng do ăn đậu tằm. Loại bệnh này được phát hiện ở Italy vào đầu thế kỷ 20, và được gọi là bệnh đậu tằm [1]. Y học phát hiện, cơ thể của bệnh nhân mắc bệnh đậu tằm thiếu men G6PD, dẫn đến tình trạng thiếu máu sau khi ăn đậu tằm. Trên thế giới có khoảng 400 triệu người bị chứng bệnh này.
Điều thú vị là những khu vực có nhiều ca bệnh đậu tằm nhất cũng là nơi trồng nhiều đậu tằm nhất. Điều này có vẻ đi ngược lại quy luật tiến hóa, vì trong quá trình tiến hóa, theo bản năng - cơ thể sẽ đào thải những gen gây bệnh, nhờ thế con người mới sinh tồn được tới ngày nay. Nhưng gen bệnh đậu tằm lại được lưu giữ và tồn tại phổ biến ở khu vực trồng nhiều đậu tằm, tại sao vậy? Vì loại bệnh này có thể giảm bớt hoặc thay thế những triệu chứng nguy hiểm hơn.
Các nghiên cứu đã chỉ ra, khu vực có nhiều ca bệnh đậu tằm cũng là nơi thường bùng phát bệnh sốt rét. Trong khi đó, các trẻ em mang gen bệnh đậu tằm thường có sức đề kháng với bệnh sốt rét ác tính cao gấp đôi những trẻ em không mang gen này!
Hồng cầu của những bệnh nhân mắc bệnh đậu tằm gây bất lợi cho việc sinh sôi nảy nở của ký sinh trùng sốt rét, đồng thời có khả năng loại bỏ chúng ra khỏi cơ thể nhanh hơn. Thế nên trong quá trình tiến hóa, theo nguyên tắc “tránh nặng tìm nhẹ”, cơ thể buộc phải lựa chọn bệnh đậu tằm để tránh mắc bệnh sốt rét ác tính gây nguy hiểm cao hơn.
Con người hiện nay hễ nghe tới cholesterol thì luôn nghĩ đến điều không tốt, là nguyên nhân gây xơ vữa động mạch. Nhưng thực ra nếu không có cholesterol, tế bào không thể tồn tại và còn thiếu canxi rất trầm trọng. Vì vitamin D là nhân tố giúp cơ thể hấp thu canxi, mà vitamin D chỉ được chuyển hóa khi cholesterol tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Cũng có nghĩa, điều kiện đầu tiên của việc không thiếu canxi là có đủ cholesterol.
Khi hoàn cảnh sống thay đổi, tình trạng cholesterol cũng thay đổi theo, điều này xảy ra khi con người rời khỏi châu Phi và di cư tới những khu vực ít ánh sáng Mặt trời hơn.
Dưới ánh nắng gay gắt của châu Phi, con người đã tiến hóa để có làn da đen nhằm tránh bị bỏng nắng, nhưng làn da đen sẽ ảnh hưởng tới quá trình chuyển hóa cholesterol thành vitamin D, vì vậy cơ thể lại tạo ra khả năng sản sinh cholesterol nhanh chóng hơn.
Tiếc rằng, năng lực này vẫn được giữ lại sau khi loài người đã rời khỏi châu Phi và sống dưới điều kiện thiếu ánh sáng Mặt trời, bởi vậy nó biến thành khuyết điểm. Những cholesterol trong máu không thể chuyển hóa ngay thành vitamin D sẽ trở nên dư thừa, tích tụ tạo thành nguyên nhân gây ra các bệnh mạn tính, đây là lý do mà người Mỹ gốc Phi có tỉ lệ tử vong do bệnh tim mạch cao gấp đôi người châu Âu.
Thực ra cholesterol không hề xấu, đến nay nó vẫn là một chất không thể thiếu trong cơ thể, nhưng lối sống đã thay đổi, “ưu điểm” trong quá khứ biến thành “khuyết điểm” ở hiện tại.
Thế nên, không cần coi cholesterol như một chất độc, mà chỉ cần tìm cách để sự tồn tại của cholesterol trong cơ thể mang đến nhiều lợi ích hơn là tác hại. Phương pháp cụ thể để thực hiện điều này cũng cực kỳ đơn giản: Đó là tắm nắng thường xuyên và chăm chỉ vận động.
[1] Bệnh đậu tằm (Favism) hay còn gọi là Bệnh thiếu hụt men G6PD.
