Một nghị định, một lời khẳng định: Bài 2: Gửi thông điệp lớn

Ngày 1/4/2025, Việt Nam chính thức công bố Dự thảo Nghị định về kiểm soát thương mại chiến lược – trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương chủ động ban hành một khuôn khổ pháp lý toàn diện về lĩnh vực này. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì hội nghị tổ biên tập dự thảo nghị định.

Một bước đi tiên phong

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang chịu nhiều khó khăn từ chuyển dịch chuỗi cung ứng và cạnh tranh công nghệ, việc Việt Nam chủ động kiểm soát các hoạt động thương mại chiến lược – đặc biệt liên quan đến hàng hóa lưỡng dụng, công nghệ cao, sản phẩm nhạy cảm – là một hành động thể hiện tư thế vững vàng, minh bạch và sẵn sàng hội nhập sâu rộng.

Ngày 1/4/2025, Việt Nam chính thức công bố Dự thảo Nghị định về kiểm soát thương mại chiến lược - trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương chủ động ban hành một khuôn khổ pháp lý toàn diện về lĩnh vực này. Ảnh minh họa

Dự thảo Nghị định không chỉ điều chỉnh về kiểm soát hàng hóa, mà còn là công cụ giúp Việt Nam xây dựng một hệ sinh thái thương mại có kiểm soát, đủ khả năng giám sát việc sử dụng, chuyển giao, và xuất nhập khẩu các sản phẩm công nghệ cao. Đây là một điểm then chốt trong chiến lược thu hút đầu tư vào các ngành như bán dẫn, AI, công nghệ số...

Hành động và… loạt hành động

Việt Nam không chỉ thể hiện thiện chí mà còn đưa ra các đề xuất thực chất – trong đó có việc xây dựng cơ chế kiểm soát thương mại chiến lược để đảm bảo minh bạch, ngăn chặn gian lận thương mại và tăng độ tin cậy với các đối tác.

Việt Nam đã triển khai loạt hành động tích cực. Việc triệu tập ngay phiên họp đầu tiên của Ban Soạn thảo và đưa bản dự thảo lên mạng công khai trong vòng 24 giờ cho thấy tốc độ và quyết tâm của Bộ Công Thương.

Tiến sĩ Lê Quốc Phương - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại - Bộ Công Thương nhận định: “Đây là bước đi đầy thiện chí, nhanh nhạy, trách nhiệm, thiết thực của Việt Nam trong việc giải quyết vấn đề cân bằng thương mại với Hoa Kỳ.”

Trong khi đó, Tiến sĩ Cấn Văn Lực nhấn mạnh rằng Việt Nam đang có chiến lược đối ngoại kinh tế rất chủ động: “Gia tăng nhập khẩu những mặt hàng chiến lược, kiểm soát chặt chẽ chuyển tải bất hợp pháp, và minh bạch hóa chuỗi cung ứng là cách để Việt Nam giữ vững vị trí trong chuỗi giá trị toàn cầu.”

Điều đáng chú ý, bản dự thảo của Việt Nam cũng phản ánh đúng những nguyên tắc quốc tế hiện hành: tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, không chuyển giao công nghệ trái phép, và kiểm soát công nghệ nguồn.

Gửi thông điệp tới các đối tác lớn về một ứng xử mẫu mực

Việt Nam ban hành nghị định này để khẳng định năng lực làm chủ chính sách, đảm bảo lợi ích lâu dài và tạo điều kiện cho hợp tác bền vững.

Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản – những đối tác chiến lược của Việt Nam – từ lâu đã chờ đợi một cơ chế như vậy để yên tâm mở rộng đầu tư, đặc biệt là trong các lĩnh vực yêu cầu cao về bảo mật công nghệ.

Nghị định này, nếu được thông qua đúng kế hoạch, sẽ giúp Việt Nam trở thành một “điểm đến tin cậy” không chỉ về thị trường mà còn về thể chế.

Không phải quốc gia nào cũng có thể hành động nhanh như vậy. Việt Nam đã đưa ra bản dự thảo chỉ trong vòng hai tuần sau đối thoại cấp cao, công bố rộng rãi trên Cổng thông tin điện tử để lấy ý kiến. Đây là mô hình tham vấn công khai, mang đậm chất quản trị hiện đại, tương thích với chuẩn mực của các quốc gia OECD.

Việt Nam không chỉ muốn “gia nhập sân chơi” – mà đang tham gia kiến tạo luật chơi. Với nghị định kiểm soát thương mại chiến lược, Việt Nam có thể trở thành hình mẫu thể chế hóa cam kết thương mại, thúc đẩy môi trường đầu tư minh bạch, và xây dựng hình ảnh quốc gia trách nhiệm.

Niềm tin kiến tạo tương lai

Câu chuyện của Dự thảo Nghị định này không nằm ở các điều khoản kỹ thuật, mà nằm ở thông điệp: Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục là một quốc gia tiên phong trong hội nhập, một đối tác đáng tin cậy trong thương mại toàn cầu.

Thời gian qua, Việt Nam cũng có nhiều nỗ lực để cân bằng cán cân thương mại với nhiều đối tác lớn khác như: EU, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản…

Tương lai không phải là chờ đợi – tương lai là những quyết định được ban hành kịp thời hôm nay. Và Việt Nam đang hành động như vậy.

Đại Bàng