Mỹ đe dọa trừng phạt Nga 'phần 2' và phản ứng từ thị trường dầu

Động thái này ngay lập tức khiến các nhà đầu tư lo ngại nguồn cung toàn cầu có thể bị thắt chặt, bất chấp việc OPEC+ đã đồng ý nâng sản lượng từ tháng 10.

Tổng thống Mỹ và Nga luôn có những nước cờ mà giới quan sát khó đoán

Theo Reuters, giá dầu Brent trong phiên ngày 8.9 tăng hơn 1%, chốt ở mức 66,3 USD/thùng, trong khi dầu WTI của Mỹ đạt 62,6 USD/thùng. Đây là mức tăng đáng chú ý, phản ánh tâm lý phòng vệ của thị trường trước rủi ro địa chính trị leo thang.

Vì sao Mỹ nói đến “trừng phạt phần 2”?

Bối cảnh căng thẳng được kích hoạt sau khi Nga thực hiện một loạt đợt tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái, được đánh giá là đợt không kích lớn nhất kể từ khi chiến sự ở Ukraine bùng phát. Các mục tiêu ở Kyiv và nhiều thành phố khác bị tàn phá đẩy cao sức ép quốc tế.

Đáp lại, Tổng thống Trump khẳng định Washington “sẵn sàng đi xa hơn” với các biện pháp cứng rắn. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết một trong những công cụ được cân nhắc là thuế thứ cấp áp đặt lên các quốc gia nhập khẩu dầu Nga - mà hai khách hàng lớn nhất hiện nay chính là Trung Quốc và Ấn Độ.

Không chỉ dừng ở lời đe dọa, Nhà Trắng trước đó đã ban hành sắc lệnh hành pháp áp thuế 25% với hàng hóa nhập từ Ấn Độ, lấy lý do nước này vẫn duy trì mua dầu Nga. Song song, tại Quốc hội Mỹ, một dự luật mang tên “Sanctioning Russia Act” cũng đang được thảo luận, có thể mở đường cho việc áp thuế đến 500% với bất kỳ quốc gia nào mua năng lượng từ Moscow.

Tác động lên giá dầu

Viễn cảnh Mỹ mở rộng trừng phạt ngay lập tức tác động tới kỳ vọng của giới đầu tư. Nếu các nước nhập khẩu lớn như Ấn Độ và Trung Quốc bị áp thuế nặng, dòng chảy dầu thô Nga sẽ bị gián đoạn, tạo ra khoảng trống trên thị trường. Mặc dù Nga có thể tìm cách hạ giá hoặc chuyển hướng sang các thị trường nhỏ hơn, nhưng sức mua thay thế khó đủ để bù đắp, khiến nguồn cung toàn cầu rơi vào trạng thái bất ổn.

Điều này giải thích vì sao chỉ cần tuyên bố “sẵn sàng giai đoạn 2” từ Washington, giá dầu đã lập tức nhích lên hơn 1%. Một số chuyên gia giao dịch năng lượng cho rằng mức tăng còn khiêm tốn, bởi thị trường đang chờ đợi các động thái cụ thể. Nếu lệnh trừng phạt thứ cấp thực sự được áp đặt, giá dầu có thể bật mạnh hơn nữa, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu vẫn tăng đều ở châu Á và OPEC+ chỉ điều chỉnh sản lượng rất thận trọng.

Trong ngắn hạn, giá dầu nhiều khả năng duy trì xu hướng tăng, khi nhà đầu tư phản ánh rủi ro nguồn cung từ Nga. Trung hạn, diễn biến phụ thuộc vào hai yếu tố: Mỹ có thật sự áp dụng biện pháp “phần 2” hay chỉ dừng ở lời đe dọa; và phản ứng từ các khách hàng lớn của dầu Nga.

Thách thức cho Mỹ và nguy cơ phản tác dụng

Điều trớ trêu là chính người tiêu dùng Mỹ cũng có thể chịu hệ quả ngược. Nếu giá dầu và nhiên liệu tăng thêm, lạm phát năng lượng sẽ tạo áp lực không nhỏ lên nền kinh tế Mỹ - vốn đang trong giai đoạn hồi phục mong manh.

Ngoài ra, việc siết chặt trừng phạt Nga thông qua các quốc gia thứ ba có nguy cơ đẩy Washington vào căng thẳng thương mại với cả Trung Quốc và Ấn Độ - những đối tác kinh tế hàng đầu thế giới. Một khi các nước này đáp trả, bức tranh địa chính trị -kinh tế toàn cầu sẽ thêm phần phức tạp.

Thậm chí, giá dầu tăng có thể vô tình đem lại lợi ích cho Nga, dù mục tiêu của Mỹ là làm suy yếu nguồn thu năng lượng của Moscow.

Cụ thể, Nga vẫn bán được dầu, chủ yếu cho Trung Quốc, Ấn Độ và một số quốc gia châu Á - Trung Đông. Nếu giá dầu thế giới tăng thêm vài USD mỗi thùng, chỉ cần duy trì sản lượng xuất khẩu ổn định, Nga đã có thêm hàng tỉ USD doanh thu mỗi tháng, bù đắp cho những khoản bị mất do chiết khấu hoặc thuế quan.

Trừng phạt thứ cấp (áp thuế lên các nước mua dầu Nga) có thể khiến khối lượng xuất khẩu giảm, nhưng đồng thời làm giá dầu quốc tế leo thang. Khi đó, phần dầu Nga vẫn bán được sẽ mang lại giá trị cao hơn. Điều này khiến hiệu quả của trừng phạt khó đoán, thậm chí có thể phản tác dụng.

Thị trường dầu mỏ toàn cầu vốn rất nhạy cảm với nguồn cung do vậy, chỉ cần xuất hiện lo ngại về sự gián đoạn từ Nga - nhà xuất khẩu dầu thô lớn thứ hai thế giới - cũng đủ khiến giá tăng. Và Nga có thể tận dụng điều này như một “đòn bẩy” để duy trì dòng ngoại tệ.

Một số nhà phân tích so sánh tình hình hiện nay với giai đoạn 2022 - 2023: khi EU áp trần giá dầu Nga, Moscow chuyển hướng sang châu Á. Dù bị buộc phải bán rẻ hơn, Nga vẫn thu về nguồn thu ngân sách lớn nhờ giá dầu toàn cầu cao.

Nói cách khác, nếu Mỹ thực sự áp dụng “trừng phạt phần 2” mà không có sự phối hợp chặt chẽ với các khách hàng lớn của Nga, nguy cơ xảy ra hiệu ứng hai mặt: Mỹ và đồng minh phải gánh giá năng lượng cao, trong khi Nga vẫn hưởng lợi từ việc bán dầu với giá tốt hơn.

Bùi Tú