Mỹ kích hoạt làn sóng thuế mới, thế giới hồi hộp chờ 1/8

Ngày 7/7/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ khôi phục mức thuế phổ quát 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/8.

Động thái này nối lại kế hoạch thuế quan từng được công bố hôm 2/4 nhưng đã tạm hoãn trong 90 ngày, nhằm tránh gây biến động thị trường và gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong danh sách bị áp thuế lần này, các đối tác thương mại lớn đều là những quốc gia có mức xuất siêu đáng kể sang Mỹ. Nhật Bản dẫn đầu với mức xuất siêu 69 tỷ USD, tiếp theo là Hàn Quốc 66 tỷ USD, Malaysia 25 tỷ USD, Kazakhstan 1 tỷ USD và Tunisia 610 triệu USD.

Mức thuế 25% sẽ được áp dụng đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia này, không phân biệt ngành hàng.

Các tàu container cập cảng Oakland vào ngày 10/3/2025, tại thành phố Oakland, bang California. Các mức thuế gần đây có thể ảnh hưởng đến lưu lượng vận chuyển tại cảng này. Ảnh: Aric Crabb/Bay Area News Group

Không chỉ dừng ở mức thuế phổ quát, chính quyền Tổng thống Trump còn áp dụng các mức thuế cao hơn với nhiều quốc gia khác, căn cứ theo mức độ bị xem là gây ra mất cân đối thương mại nghiêm trọng.

Lào và Myanmar sẽ đối mặt với mức thuế 40%, trong khi Campuchia và Thái Lan là 36%, Bangladesh và Serbia 35%, Indonesia 32%, còn Nam Phi và Bosnia & Herzegovina lần lượt bị áp thuế 30%. Tổng mức nhập siêu từ các nước này dao động từ vài trăm triệu USD đến hàng chục tỷ USD, trong đó Thái Lan đạt 46 tỷ USD và Indonesia là 18 tỷ USD.

Tổng thống Trump cũng đã gửi thư trực tiếp đến lãnh đạo 14 quốc gia liên quan. Trong đó, ông tuyên bố rõ nếu các nước lựa chọn đáp trả bằng cách tăng thuế đối với hàng hóa Mỹ, mức tăng tương ứng sẽ được cộng trực tiếp vào thuế suất hiện tại.

Tuy nhiên, ông cũng để ngỏ khả năng điều chỉnh hoặc miễn giảm nếu các quốc gia thể hiện thiện chí bằng cách dỡ bỏ các rào cản thương mại đang tồn tại, bao gồm thuế quan truyền thống và các biện pháp phi thuế quan.

Đọc thêm: NATO lo ngại sản lượng quốc phòng Nga vượt xa phương Tây

“Những quốc gia lựa chọn minh bạch và công bằng sẽ không bao giờ phải thất vọng với nước Mỹ," ông Trump viết.

Theo thông cáo của Nhà Trắng, chính sách thuế mới được triển khai nhằm thu hẹp thâm hụt thương mại kéo dài mà Mỹ đang gánh chịu, đồng thời tăng cường khả năng phục hồi của sản xuất trong nước.

Chính quyền Washington đồng thời cảnh báo tình trạng gian lận thương mại qua hình thức “chuyển tải để né thuế”, trong đó đáng lo ngại nhất là việc hàng hóa có xuất xứ từ nước thứ ba tái xuất qua các nước khác trước khi nhập vào thị trường Mỹ.

Tuyên bố trên ngay lập tức tạo ra phản ứng mạnh từ thị trường tài chính. Trong phiên giao dịch chiều 7/7, chỉ số Dow Jones mất 422 điểm. Nasdaq và S&P 500 giảm gần 1%, trong khi Russell 2000 - đại diện cho nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ - giảm tới 1,5%. Các cổ phiếu thuộc nhóm doanh nghiệp có tỷ lệ sản xuất tại châu Á cao như ô tô, điện tử, dệt may đều ghi nhận mức sụt giảm đáng kể.

Trên thị trường tiền tệ, đồng USD tăng giá so với cả đồng yên Nhật và đồng won Hàn Quốc. Các chuyên gia cho rằng đà tăng của đồng USD là phản ứng tự nhiên trước kỳ vọng dòng tiền sẽ quay trở lại Mỹ nếu hoạt động sản xuất nội địa được khuyến khích. Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cảnh báo đà tăng của đồng USD trong bối cảnh áp thuế có thể khiến xuất khẩu của chính Mỹ suy yếu nếu kéo dài.

Phát biểu trước báo giới, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết ông đang tiếp nhận hàng loạt đề nghị từ các nước liên quan và sẽ xem xét từng trường hợp cụ thể trong 48 giờ tới. Tuy nhiên, ông khẳng định mốc thời gian 1/8 là không thể thay đổi, trừ khi có các cam kết cụ thể và thực chất từ phía đối tác.

Tại Hàn Quốc, Bộ Công nghiệp cho biết đang thúc đẩy các vòng đàm phán cấp cao với Washington nhằm tìm kiếm giải pháp hài hòa. Phía Nhật Bản và Thái Lan chưa đưa ra phản hồi chính thức, nhưng giới doanh nghiệp tại Tokyo và Bangkok đã lên tiếng kêu gọi chính phủ hành động khẩn trương trước khi lệnh áp thuế có hiệu lực.

Tại Brussels, một quan chức Ủy ban châu Âu xác nhận khối EU chưa nhận được thư cảnh báo về áp thuế từ phía Mỹ. Tuy nhiên, các kênh đàm phán vẫn được duy trì và EU đặt mục tiêu đạt được một thỏa thuận sơ bộ với Mỹ trong tháng 7, tránh rơi vào tình trạng bị áp thuế sau ngày 1/8. Dù vậy, EU vẫn đang cân nhắc giữa một thỏa thuận nhanh chóng với ít lợi ích, hay kéo dài đàm phán để đạt điều kiện tốt hơn.

Đáng chú ý, Tổng thống Trump cho rằng nếu một số quốc gia tiếp tục áp dụng các biện pháp thương mại mà Washington đánh giá là không công bằng, Mỹ có thể xem xét áp bổ sung thuế 10% trong quý III.

Khi mà thời điểm 1/8 đang đến gần, nhiều quốc gia đang đứng trước lựa chọn khó khăn: hoặc nhanh chóng đạt thỏa thuận với Mỹ, hoặc đối mặt với làn sóng thuế quan mới có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến sản xuất, thương mại và tăng trưởng kinh tế trong nửa cuối năm 2025.

Tùng Lâm