Nâng tầm sinh hoạt lớp bằng hoạt động trải nghiệm: 'Chìa khóa' giúp học sinh tự tin, kỷ luật

Học sinh trải nghiệm cách sơ chế lươn đồng tại địa bàn xóm Phan Thanh (Nghệ An).

Từ sân trường đến những chuyến tham quan, mỗi trải nghiệm đều góp phần hình thành ở học sinh sự tự tin, kỷ luật và lòng nhân ái. Báo Giáo dục và Thời đại giới thiệu bài viết từ góc nhìn của cô giáo Nguyễn Thị Chín, Trường Tiểu học Long Thành (xã Hợp Minh, Nghệ An).

Trải nghiệm - cầu nối lý thuyết và đời sống

Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi có cơ hội đồng hành cùng học sinh qua từng giai đoạn phát triển tâm sinh lý, từng bước chuyển biến trong hành trình hoàn thiện phẩm chất, năng lực. Tôi nhận thấy càng đi sâu vào nghề, càng thấm thía rằng giáo dục hôm nay không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức. Khi Chương trình giáo dục phổ thông mới nhấn mạnh “phát triển phẩm chất - năng lực”, thì hoạt động trải nghiệm trong nhà trường trở thành mảnh ghép tối quan trọng, là cây cầu đưa lý thuyết đến đời sống. Vì vậy, giáo viên cần thay đổi tư duy.

Sự chuyển dịch của thời đại số, cách học - cách sống của trẻ em hôm nay buộc những người làm nghề giáo đặt câu hỏi mỗi ngày: Làm thế nào để giúp học sinh trưởng thành hơn, tự tin hơn và có hành trang vững vàng vào tương lai?

Ngày nay, tiết sinh hoạt lớp không chỉ là nơi tổng kết hay phổ biến quy định, mà đã trở thành một “sân chơi giáo dục”. Dựa trên chủ đề sinh hoạt từng tháng của nhà trường, giáo viên chủ nhiệm xây dựng kế hoạch theo tuần để học sinh được thực hành, được nói và được làm.

Trong phần đánh giá thi đua, thay vì đọc nhận xét một chiều, giáo viên dành thời gian cho học sinh thảo luận, tự đánh giá và thống nhất kế hoạch tuần mới. Khi tự nhìn lại bản thân và tập thể, học sinh hình thành năng lực điều hành, làm việc nhóm, phản biện và ra quyết định. Giáo viên lúc này đóng vai trò hỗ trợ, gợi mở - đúng nghĩa người “dẫn đường”.

Các chủ đề sinh hoạt được đa dạng hóa hình thức: vẽ tranh, diễn kịch, đọc thơ, kể chuyện, trình diễn văn nghệ… Nhờ vậy, mỗi tuần trôi qua đều là một trải nghiệm mới. Vào những ngày như 22/12 hay 2/9, nhiều lớp mời phụ huynh là quân nhân hoặc đại diện Hội Cựu chiến binh địa phương đến chia sẻ truyền thống. Những câu chuyện mộc mạc, chân thành luôn thu hút học sinh lắng nghe, và sau phần chia sẻ, các em được bày tỏ cảm xúc, đặt câu hỏi - qua đó nuôi dưỡng lòng biết ơn và niềm tự hào về lịch sử quê hương.

Không khí lớp học vì thế sôi động mà vẫn giàu giá trị. Học sinh tự tin hơn khi đứng trước tập thể, mạnh dạn khi trình bày ý kiến, và quan trọng nhất: biết lắng nghe người khác.

Song song với đó, hoạt động ngoài giờ lên lớp tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong phát triển năng lực. Giáo viên bám sát kế hoạch của trường, Liên đội để tổ chức cho học sinh tham gia đầy đủ, đồng thời đổi mới cách triển khai nhằm tạo sự hứng thú.

Những chương trình như Rung chuông vàng, ngày hội văn nghệ, chia sẻ “cuốn sách em yêu” hay trình diễn thời trang tái chế do học sinh tự thiết kế giúp lớp học trở thành môi trường sáng tạo đúng nghĩa. Khi tự chuẩn bị trang phục, dẫn chương trình hay thuyết minh sản phẩm, học sinh bộc lộ rõ khả năng giao tiếp, tư duy thẩm mỹ và tinh thần tập thể.

Nhiều câu lạc bộ được duy trì: Vẽ tranh, nấu ăn, cắm hoa, hội chợ quê, đêm hội trăng rằm… tạo cơ hội để học sinh tiếp xúc với nhiều lĩnh vực, từ nghệ thuật đến thủ công. Những kỹ năng tưởng nhỏ như bó hoa, nấu món ăn đơn giản hay thiết kế gian hàng lại rèn cho các em sự khéo léo, tự lập và biết trân trọng công sức lao động.

Hoạt động lao động công ích - chăm sóc cây hoa trong khuôn viên trường, tập làm nông dân, thu gom rác tái chế - cũng được triển khai thường xuyên. Những công việc bình dị ấy giúp học sinh hình thành tính kỷ luật, sự kiên trì và tinh thần trách nhiệm. Khi nhìn thấy chậu hoa nở rộ hay luống rau xanh tốt do chính tay mình chăm sóc, các em cảm nhận rõ giá trị của lao động - điều mà sách giáo khoa khó truyền tải trọn vẹn.

Hoạt động chia sẻ những cuốn sách hay.

Phẩm chất được gieo qua cảm xúc và sự thấu hiểu

Tại xã Hợp Minh - địa phương có nhiều anh hùng liệt sĩ, giáo dục truyền thống luôn được đặt ở vị trí quan trọng. Vì vậy, các hoạt động dã ngoại, tham quan di tích lịch sử được tổ chức đều đặn hằng năm.

Học sinh đến nhà tưởng niệm, lắng nghe câu chuyện về những người con quê hương hy sinh cho hòa bình. Nhiều em xúc động chia sẻ mong muốn cố gắng học tập để xứng đáng với thế hệ đi trước. Những khoảnh khắc đó cho thấy giá trị lâu dài của giáo dục trải nghiệm - nơi phẩm chất được gieo vào trẻ thông qua cảm xúc và sự thấu hiểu.

Ngoài di tích lịch sử, nhà trường còn tổ chức cho học sinh thăm làng nghề, các cơ sở sản xuất nhỏ tại địa phương. Hình ảnh học sinh được trải nghiệm với cách sơ chế lươn đồng xứ Nghệ mộc mạc tại địa bàn xóm Phan Thanh giúp các em hiểu rằng mọi sản phẩm quanh mình đều là thành quả nghiêm túc. Qua đó các em học được cách trân quý giá trị lao động và biết tôn trọng nghề truyền thống của quê hương.

Hoạt động thiện nguyện cũng được đẩy mạnh nhằm phát triển lòng nhân ái. Học sinh được hướng dẫn sẻ chia từ những việc nhỏ: Quyên góp sách vở, mua tăm ủng hộ hội người mù, thăm hỏi bạn bè khi ốm. Với các chương trình lớn như “Xuân yêu thương”, “Mùa Đông cho em”, giáo viên phối hợp cùng phụ huynh vận động quyên góp quần áo, chăn ấm, tiền hỗ trợ. Phong trào “nuôi heo đất” được duy trì, để mỗi đóng góp đều mang ý nghĩa giáo dục về yêu thương và trách nhiệm cộng đồng.

Nhờ các hoạt động này, nhiều học sinh vốn rụt rè trở nên chủ động hơn; nhiều em trước đây vô tư đã biết quan tâm, nghĩ cho người khác. Những thay đổi ấy không đo bằng điểm số, nhưng lại là “trái ngọt” quan trọng trong hành trình giáo dục nhân cách.

Nguyễn Thị Chín