Nga sớm trở lại vị trí cường quốc xuất khẩu vũ khí thứ hai thế giới?

Theo trang National Interest (NI), kim ngạch xuất khẩu vũ khí Nga đã suy giảm mạnh trong vài năm qua do nhiều yếu tố cả trong lẫn ngoài nước, nhưng Moskva muốn sớm thay đổi điều này.

Chuyên gia phân tích của tờ NI - ông Peter Suciu nhấn mạnh, trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, Liên Xô đã nỗ lực hết sức để duy trì sức mạnh quân sự lớn nhất thế giới.

Nhưng sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, Nga chỉ giữ được vị trí thứ hai trên thị trường quốc phòng toàn cầu, họ liên tục đứng sau Mỹ cho đến năm 2022, khi cuộc xung đột Ukraine bùng nổ.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), xuất khẩu vũ khí của Nga đã giảm 64% từ năm 2020 đến năm 2024, khiến họ tụt xuống vị trí thứ 3 trong danh sách các nước xuất khẩu vũ khí hàng đầu, sau Pháp và đang bị Trung Quốc, Hàn Quốc đuổi sát.

Thị phần vũ khí Nga đã giảm từ 21% năm 2015 xuống chỉ còn 7,8% vào năm 2024, chủ yếu là do những tổn thất trên chiến trường, buộc họ phải hạn chế xuất khẩu để đáp ứng nhu cầu trong nước.

Ngoài ra vũ khí Nga còn chịu ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt của phương Tây, hạn chế khả năng duy trì sản xuất ổn định, đồng thời các quốc gia nhập khẩu cũng có nguy cơ hứng chịu cấm vận liên đới.

Chưa dừng lại đây, Nga còn đối mặt tình trạng thiếu hụt trầm trọng lao động tay nghề cao, gây tác động tiêu cực đến ngành công nghiệp quốc phòng, dĩ nhiên cũng khiến sản lượng vũ khí suy giảm, không sẵn để xuất khẩu.

Tập đoàn công nghệ nhà nước Rostec phải thừa nhận rằng trong bối cảnh xuất khẩu thiết bị quân sự từ Pháp, Trung Quốc và Hàn Quốc ngày càng lớn, họ đối diện rất nhiều khó khăn trong việc giành lại vị thế nhà cung cấp lớn thứ hai thế giới.

"Năm nay Rostec đã phê duyệt Chiến lược phát triển mới đến năm 2036. Tình hình toàn cầu đầy thách thức và áp lực từ các đối thủ cạnh tranh nước ngoài chủ chốt không làm thay đổi mục tiêu chiến lược của chúng tôi".

"Nga đặt mục tiêu lớn đó là giành lại vị trí thứ hai trong bảng xếp hạng các quốc gia xuất khẩu vũ khí lớn nhất thế giới vào năm 2030 và sau đó duy trì cho đến năm 2036", Giám đốc điều hành Rostec - ông Oleg Yevtushenko nhấn mạnh.

Việc giành lại "huy chương bạc" là một mục tiêu biểu tượng, khi Rosoboronexport - công ty duy nhất của Nga chịu trách nhiệm bán vũ khí ra nước ngoài, đã kỷ niệm 25 năm thành lập, họ được xem như "người kế thừa" truyền thống các doanh nghiệp từ thời Liên Xô.

Đầu tháng 8, Giám đốc điều hành Rostec - ông Sergey Chemezov đã chúc mừng Công ty Rosoboronexport tại Lễ hội quân sự quốc tế Tháp Spasskaya lần thứ 17 tại Quảng trường Đỏ, nhân kỷ niệm 80 năm ngày kết thúc Chiến tranh thế giới thứ II

Người đứng đầu Rostec cũng dự đoán thời kỳ huy hoàng của Rosoboronexport và ngành công nghiệp vũ khí Nga sẽ sớm trở lại:

"Trong hơn một phần tư thế kỷ qua, Rosoboronexport đã trở thành công ty dẫn đầu thị trường vũ khí toàn cầu, tăng đáng kể số lượng đơn đặt hàng và khối lượng cung ứng".

"Doanh nghiệp đã ký hơn 30.000 hợp đồng với các đối tác và xuất khẩu sản phẩm quốc phòng sang hơn 120 quốc gia với tổng giá trị trên 230 tỷ USD", ông Chemezov tự hào cho biết.

Tuy nhiên triển vọng xuất khẩu vũ khí Nga trong tương lai không thực sự xán lạn, khi hai khách hàng lớn nhất là Ấn Độ và Trung Quốc hoặc giảm mạnh nhập khẩu, hoặc quay sang các nhà cung cấp phương Tây.

Bắc Kinh vẫn là khách hàng lớn của vũ khí Nga, nhưng Trung Quốc đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển quốc phòng, họ từng bước hạn chế nhập khẩu và còn cạnh tranh ngược với Moskva trên thị trường quốc tế.

Trong khi đó, Ấn Độ mặc dù đã tăng cường sản xuất trong nước nhưng vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Nga, thậm chí còn ký kết các thỏa thuận sản xuất chung.

Nga đang đặt kỳ vọng lớn vào Ấn Độ, xem quốc gia Nam Á này là thị trường trọng điểm trong thời gian tới, Moskva sẽ phải cạnh tranh gay gắt với các nhà cung cấp đến từ Mỹ, Israel, Pháp...

Ưu thế lớn nhất của Nga đó là sẵn sàng cung cấp công nghệ những vũ khí tối tân nhất để Ấn Độ tự sản xuất. Hiện tại một số cuộc đàm phán hiện đã được tiến hành để lắp ráp theo giấy phép tiêm kích tàng hình thế hệ thứ năm Su-57 Felon.

Bên cạnh đó, thị trường Đông Nam Á và Bắc Phi cũng rất quan trọng đối với Nga, khi Moskva có thể cung cấp vũ khí tối tân không đi kèm với ràng buộc chính trị hay điều kiện sử dụng - yêu cầu tiên quyết đối với khách hàng tại những khu vực trên.

Việt Dũng

Theo National Interest