Ngân sách sẽ hỗ trợ 30.000 tỷ để miễn, giảm học phí từ năm học 2025-2026

Quang cảnh phiên thảo luận về 2 dự thảo Nghị quyết. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Sáng 16/6, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận ở hội trường về 2 dự thảo Nghị quyết của Quốc hội: về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân; về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.

Về cơ bản, các vị đại biểu Quốc hội đều đánh giá cao và thống nhất với mục tiêu, nội dung của 2 dự thảo Nghị quyết và cho rằng đây là bước đi đúng đắn, kịp thời và đặc biệt cần thiết. Dù điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước còn nhiều khó khăn nhưng chính sách này đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc, tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp giáo dục, vì sự phát triển bền vững của quốc gia và hạnh phúc của Nhân dân.

Thảo luận tại phiên họp, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) chỉ rõ, nếu thực hiện miễn học phí theo dự thảo Nghị quyết về việc miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông của các cơ sở giáo dục trong hệ thống quốc dân đồng nghĩa với việc một số nguồn thu không còn nữa và trong Nghị quyết đã quy định là kinh phí thực hiện chính sách này do ngân sách nhà nước đảm bảo theo quy định hiện hành và giao Chính phủ chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức Nghị quyết này. Đặc biệt, theo dự thảo Nghị quyết sẽ có hiệu lực từ năm học tới, nghĩa là từ tháng 9/2025.

Thời gian chuẩn bị không còn dài và việc ngân sách nhà nước cấp bù cho khoản miễn học phí như thế nào đối với các cơ sở giáo dục phổ thông công lập để các cơ sở giáo dục phổ thông công lập tiếp tục hoạt động ổn định, đảm bảo chất lượng giáo dục và không làm ảnh hưởng tới quyền lợi của học sinh cũng như điều kiện làm việc, giảng dạy của đội ngũ nhà giáo ngay từ đầu năm học là việc cần khẩn trương làm. Nếu việc cấp bù kinh phí chậm trễ chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động dạy và học của nhà trường.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Vì vậy, Đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương ban hành các phương án hướng dẫn, cơ chế cấp bù kinh phí cho các cơ sở giáo dục đảm bảo để khi Nghị quyết này có hiệu lực, việc tổ chức thực hiện được diễn ra thuận lợi, thông suốt ngay từ đầu năm học mới.

Đại biểu Nga cũng kiến nghị thêm, về hình thức thực hiện hỗ trợ học phí cho học sinh ở các cơ sở giáo dục ngoài công lập, nên xem xét để hỗ trợ trực tiếp cho các cơ sở giáo dục để đảm bảo tính chính xác, nhanh chóng và đơn giản, thuận tiện về mặt thủ tục hành chính, kinh phí được sử dụng đúng mục đích. Còn nếu như chúng ta xem xét để hỗ trợ trực tiếp cho người học, việc thống kê và thủ tục thanh toán sẽ phức tạp hơn rất nhiều.

Đại biểu Châu Quỳnh Dao (Đoàn Kiên Giang) nhận thấy mỗi một phương thức chi trả có ưu điểm, hạn chế riêng. Phương thức chi trả trực tiếp cho người học có ưu điểm là công khai, minh bạch và người học kiểm soát, gia đình kiểm soát nhưng có hạn chế là sử dụng sai mục đích nếu như không tuyên truyền và không làm tốt công tác tư tưởng và mất đi ý nghĩa của chính sách. Thủ tục cũng rất rườm rà như Đại biểu Nga đã nói đến và có thể phát sinh thêm một rủi ro là làm mất tiền của các em học sinh.

Còn phương pháp chi trả gián tiếp qua cơ sở giáo dục có ưu điểm là công khai, minh bạch theo quy chế công khai của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Ngoài ra, có những ưu điểm khác như giảm thiểu đến mức thấp nhất chi sai mục đích bởi vì tất cả đều có hướng dẫn chi sử dụng như thế nào và đồng thời giảm thủ tục phiền hà đến cho người dân, người học bởi vì chuyển đổi số đồng bộ trong khâu quản lý giữa các cơ quan chức năng và Nhà nước…

Về hạn chế, chúng ta lo lắng ở chỗ sẽ nảy sinh tiêu cực dẫn đến trục lợi chính sách từ phía cán bộ quản lý, khi mà chúng ta không kiểm soát được vấn đề đạo đức làm nghề.

Từ những phân tích trên, Đại biểu Dao thiên về phương án, phương thức chi trả gián tiếp cho cơ sở giáo dục.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Báo cáo làm rõ một số nội dung mà đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn chia sẻ, qua tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế trên thế giới, hiện nay có 38 quốc gia đang thực hiện miễn hoàn toàn học phí cho học sinh ở bậc mầm non, 38 quốc gia này hầu hết là các quốc gia có thu nhập cao. Có 90 quốc gia thực hiện miễn một phần hoặc hỗ trợ với các nhóm đối tượng khác nhau trong xã hội. Có thể nói, trong khi tiềm lực kinh tế của đất nước ta còn nhiều khó khăn, nhiều nhiệm vụ phải đầu tư, thu nhập của chúng ta chưa phải là cao, là đích hướng đến trong những năm sắp tới, nhưng Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Quốc hội cũng đã rất thống nhất để thực hiện việc miễn học phí. “Đây chính là thể hiện một sự quan tâm, nỗ lực trong việc phát triển giáo dục và tạo điều kiện cho trẻ em được tiếp cận với giáo dục và đỡ gánh nặng cho phụ huynh, là thể hiện sự ưu việt của chế độ chúng ta”, Bộ trưởng bày tỏ.

Đối với một số băn khoăn về cách chi trả cho đối tượng ở các trường ngoài công lập theo Bộ trưởng, cách nào cũng có những ưu, nhược điểm nhất định, quan trọng là có tiền. Việc này sẽ giao Chính phủ cân nhắc thêm về mặt kỹ thuật sao cho phù hợp nhất nhưng cần hiểu rằng hỗ trợ ở đây là bù lại một phần học phí khi phụ huynh đã bỏ tiền đóng học cho con, việc này cũng khả thi vì cơ sở dữ liệu đối với học sinh mầm non cũng đầy đủ.

Về việc xác định mức hỗ trợ cho học sinh ở các địa phương khác nhau, hiện chúng ta đã quy định về mức học phí được quy định trong Nghị định số 81 năm 2021 và được sửa đổi bởi Nghị định số 97 năm 2023, trong đó đã quy định khung học phí cho bậc mầm non, phổ thông và đại học. Học phí đang chia ra làm 3 khu vực, vùng, miền trong cả nước dựa theo mức chi phí sinh hoạt, bao gồm các khu vực đô thị, khu vực đồng bằng và khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, các vùng khó khăn với các mức thu học phí khác nhau căn cứ vào mức sinh hoạt nhu cầu và khả năng đóng góp.

Vì vậy, để triển khai được vấn đề miễn học phí cho kịp năm học này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực triển khai xây dựng nghị định để thay thế cho Nghị định 81 và Nghị định 97. Bộ đề ra mục tiêu trong tháng 6 này có thể hoàn tất và có thể ban hành được cùng thời điểm khi Nghị quyết về miễn học phí khi được Quốc hội thông qua và có hiệu lực, trong đó sẽ quy định khung vừa tính theo 3 miền, 3 khu vực, vừa tính theo mức sàn và mức học phí. Xu hướng của Hội đồng nhân dân các tỉnh khi xác định mức học phí thì phần nhiều đang tính theo mức sàn để hỗ trợ nên con số 30.000 tỷ mà Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp cùng Bộ Tài chính tính toán là căn cứ vào mức hỗ trợ thực tế đang chi của Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố, trong đó đã tính đến 10 tỉnh, thành phố thực hiện miễn học phí và cả các địa phương không tự cân đối được.

Nếu các tỉnh, thành phố có điều kiện hơn mà muốn hỗ trợ cao hơn mức trần thì còn rất nhiều thứ có thể chi cho các trường học như cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học, vấn đề giáo viên và rất nhiều nguồn khác chi trả mà trường học đang cần. Bộ trưởng nêu ví dụ như đối với nhân viên trường học, hỗ trợ bữa ăn, một số tỉnh, thành phố còn đang tính đến các hỗ trợ khác nữa và cũng còn rất nhiều thứ mà trường học đang muốn được hỗ trợ…

Mạnh Quang