Ngành gỗ TP.HCM định vị thành trung tâm sản xuất của thế giới

Đây là nhận định chung của các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp tại tọa đàm “Ngành gỗ và nội thất xuất khẩu TP.HCM - Tâm điểm sản xuất và xuất khẩu toàn cầu”, do Hội Mỹ nghệ và Chế biến Gỗ TP.HCM (HAWA) phối hợp cùng Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) và Hiệp hội Gỗ Bình Dương (BIFA) tổ chức ngày 23/10/2025.

Ông Phùng Quốc Mẫn - Chủ tịch HAWA phát biểu khai mạc tọa đàm

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Phùng Quốc Mẫn - Chủ tịch HAWA, khẳng định ngành gỗ Việt Nam là một trong những câu chuyện thành công nổi bật nhất của nền kinh tế xuất khẩu.

Từ kim ngạch chưa tới 200 triệu USD năm 1999, ngành gỗ Việt Nam được dự báo đạt 20 tỷ USD vào năm 2025, vươn lên vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu đồ gỗ, chỉ sau Trung Quốc. Hiện cả nước có hơn 6.200 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến gỗ, tạo việc làm cho nửa triệu lao động.

Đặc biệt, sau khi hợp nhất địa giới hành chính, TP.HCM chiếm gần một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam. Thành phố đang sở hữu hệ thống khu công nghiệp, logistics và cảng biển hiện đại, tạo điều kiện hình thành chuỗi cung ứng khép kín từ nguyên liệu, chế biến đến xuất khẩu. Ba trụ cột chiến lược đã được định hình: khu vực TP.HCM cũ giữ vai trò trung tâm thương mại và sáng tạo, khu vực Bình Dương cũ là “thủ phủ công nghiệp chế biến”, còn khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu đóng vai trò cửa ngõ cảng biển quốc tế.

Theo ông Mẫn, với sự phối hợp giữa các địa phương và hiệp hội, TP.HCM có thể trở thành “đầu tàu dẫn dắt” ngành gỗ Việt Nam vươn xa hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu, không chỉ là trung tâm sản xuất mà còn là trung tâm thiết kế, sáng tạo và kết nối quốc tế.

Ông Nguyễn Liêm - Phó Chủ tịch Viforest, Chủ tịch BIFA chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: VGP/LA

Tại tọa đàm, ông Nguyễn Liêm - Phó Chủ tịch Viforest, Chủ tịch BIFA, nhấn mạnh: “Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là hai bánh răng đồng bộ của sự phát triển bền vững”. Theo ông, ngành gỗ Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, nơi giá trị không chỉ đến từ sản lượng mà còn từ tính minh bạch, công nghệ và trách nhiệm môi trường.

Ông Liêm đề xuất TP.HCM sớm hình thành Trung tâm hỗ trợ chuyển đổi xanh và số hóa ngành gỗ, nơi doanh nghiệp được tư vấn và tiếp cận công nghệ phù hợp quy mô. Song song, cần triển khai mô hình “nhà máy phát thải thấp” và cụm công nghiệp gỗ xanh với hạ tầng dùng chung, từ xử lý bụi, nước thải đến năng lượng mặt trời, giúp doanh nghiệp nhỏ cũng có thể “xanh hóa” chi phí hợp lý.

Bên cạnh đó, việc đầu tư hệ sinh thái logistics xanh và thông minh được xem là giải pháp cấp thiết. Khi hạ tầng vận tải, kho bãi và cảng cạn được quy hoạch đồng bộ, doanh nghiệp sẽ giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường xuất khẩu lớn.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Đức Nghĩa - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Gỗ An Cường, cho biết chuyển đổi số là động lực then chốt để nâng cao năng suất và tính minh bạch trong quản trị. An Cường đã triển khai hệ thống SAP S/4HANA - nền tảng chuyển đổi số toàn diện của Đức, giúp đồng bộ dữ liệu sản xuất, tài chính và chuỗi cung ứng, qua đó tăng năng suất trên 20% và giảm 10% chi phí vận hành.

Theo ông Nghĩa, doanh nghiệp chỉ có thể đạt chuẩn ESG quốc tế khi chuyển đổi số đi đôi với chuyển đổi xanh. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để hàng Việt Nam duy trì vị thế trên các thị trường cao cấp như EU và Bắc Mỹ. Ông kiến nghị Nhà nước sớm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia cho ngành gỗ, kết nối dữ liệu truy xuất nguồn gốc, vùng nguyên liệu và quản lý carbon, nhằm đáp ứng các quy định mới như EUDR và CBAM đang được triển khai tại châu Âu.

Hiện cả nước có hơn 6.200 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến gỗ, tạo việc làm cho nửa triệu lao động

Phân tích sâu về thị trường, ông Vũ Quang Huy - Chủ tịch HĐQT Tekcom, cho rằng ngành gỗ Việt Nam đang đứng trước “bước ngoặt kép”. Một mặt, các rào cản thương mại như điều tra thuế đối kháng, truy xuất nguồn gốc, và chứng nhận môi trường đang siết chặt; mặt khác, chính điều đó lại mở ra cơ hội sàng lọc tích cực cho những doanh nghiệp có năng lực và tuân thủ cao.

Ông Huy đề xuất TP.HCM cần chủ động hơn trong việc chuẩn hóa hồ sơ truy xuất nguồn gốc số, thành lập Trung tâm mã HS và Quy tắc xuất xứ, cùng hệ thống cảnh báo sớm chống gian lận thương mại. Khi quy trình kiểm soát minh bạch, hàng hóa TP.HCM sẽ giữ được uy tín trên thị trường quốc tế và tránh các rủi ro bị điều tra phòng vệ.

Tọa đàm thu hút nhiều chuyên gia tham gia hiến kế để phát triển TP.HCM trở thành trung tâm đồ gỗ và nội thất của thế giới. Ảnh: Hoàng Hùng

Ở góc nhìn nhà đầu tư nước ngoài, ông Thomas Luk - Giám đốc Starwood Furniture Việt Nam, đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp xuất khẩu. Trong đó đáng chú ý là cơ chế “first sale” cho phép tính thuế nhập khẩu theo giá bán lần đầu giữa nhà sản xuất và trung gian, giúp giảm đáng kể chi phí thuế quan khi xuất sang Mỹ.

Ông cũng kiến nghị Chính phủ sớm ban hành chính sách cải tạo và nâng cấp nhà máy cũ, tạo điều kiện về thủ tục để doanh nghiệp FDI tái đầu tư, đồng thời nghiên cứu mô hình bảo hiểm công nợ xuất khẩu tương tự Trung Quốc nhằm bảo vệ doanh nghiệp trước biến động tài chính quốc tế.

Theo ông Luk, một môi trường kinh doanh minh bạch, tuân thủ và cạnh tranh lành mạnh sẽ là nền tảng để TP.HCM thu hút thêm các dòng vốn FDI chất lượng cao, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm sản xuất bền vững của khu vực.

Các chuyên gia thống nhất rằng, với quy mô công nghiệp, hạ tầng logistics và nguồn nhân lực dồi dào, TP.HCM có đủ tiềm lực để trở thành thủ phủ đồ gỗ và nội thất của Đông Nam Á. Tầm nhìn đến năm 2035, thành phố đặt mục tiêu 80% sản phẩm đạt tiêu chuẩn xanh, hình thành hệ sinh thái công nghiệp - logistics - thương mại thông minh, và phát triển mạnh thị trường nội địa với giá trị dự kiến hơn 30 tỷ USD/năm bao gồm cả nội thất và vật liệu trang trí.

Quang cảnh tọa đàm “Ngành gỗ và nội thất xuất khẩu TP.HCM - Tâm điểm sản xuất và xuất khẩu toàn cầu”. Ảnh: T.H

Phát biểu kết luận, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được khẳng định: chính quyền thành phố sẽ đồng hành cùng doanh nghiệp, thông qua cơ chế hỗ trợ đầu tư, xúc tiến thương mại, đào tạo nhân lực chất lượng cao và phát triển hạ tầng công nghiệp xanh.

Từ một ngành sản xuất thủ công, ngành gỗ Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng đang bước sang giai đoạn hội nhập trí tuệ, công nghệ và phát triển bền vững.

Với chiến lược chuyển đổi kép - kết nối ba trụ cột doanh nghiệp - hiệp hội - chính quyền, TP.HCM đang tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất, xuất khẩu và sáng tạo đồ gỗ - nội thất hàng đầu thế giới, đóng góp xứng đáng vào vị thế “Việt Nam - công xưởng xanh của toàn cầu”.

Hưng Nhật