Ngành y tế hành động từ sớm, từ xa để kiểm soát dịch sốt xuất huyết

Người dân cần chủ động loại bỏ lăng quăng, bọ gậy để phòng, chống sốt xuất huyết. Ảnh: ST

Theo ông Võ Hải Sơn - Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế - hiện nay dịch bệnh sốt xuất huyết tại Việt Nam vẫn đang trong tầm kiểm soát. Tuy nhiên, điều kiện thời tiết hiện tại đang rất thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển, nên nguy cơ số ca mắc tiếp tục gia tăng trong thời gian tới là hoàn toàn có thể xảy ra. Trên cơ sở kinh nghiệm thực tế nhiều năm, ông Sơn lưu ý rằng số ca mắc thường có xu hướng tăng từ tháng 6 đến tháng 12 hàng năm - trùng với thời kỳ mưa nhiều trên cả nước.

Một điểm đáng lo ngại khác là chu kỳ bùng phát dịch sốt xuất huyết trong những năm gần đây đang rút ngắn, từ khoảng 5 năm một lần xuống còn 3-4 năm. Đợt dịch gần nhất xảy ra vào năm 2022 với hơn 370.000 ca mắc. “Do đó, nếu các địa phương không triển khai biện pháp phòng, chống quyết liệt ngay từ đầu mùa, nguy cơ dịch bùng phát trở lại trong năm 2025 là rất lớn” - ông Sơn cảnh báo.

Chính vì vậy, Bộ Y tế đã không đợi đến khi dịch bùng phát mới phản ứng. Trong suốt nửa đầu năm 2025, Bộ đã liên tục ban hành các văn bản chỉ đạo toàn hệ thống y tế và chính quyền địa phương vào cuộc chủ động phòng, chống dịch với tinh thần “từ sớm, từ xa”. Những hành động cụ thể này đã bước đầu mang lại hiệu quả tích cực.

Theo đó, ngay từ tháng 4, Bộ Y tế đã có văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố yêu cầu tăng cường triển khai các biện pháp phòng, chống sốt xuất huyết, hưởng ứng Ngày ASEAN phòng, chống bệnh sốt xuất huyết. Ngày 24/5/2025, Bộ tiếp tục có công văn chỉ đạo tổ chức chiến dịch cao điểm trong tháng 6 -7, khi nguy cơ dịch đạt đỉnh.

Đồng thời, Bộ đã gửi văn bản tới Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị phối hợp triển khai các biện pháp phòng, chống dịch trong trường học, đặc biệt là ở các khu vực có nguy cơ cao, nhằm bảo vệ sức khỏe học sinh.

Trên thực tế, các địa phương đã vào cuộc chủ động. Nhiều tỉnh, thành đã xác định được các điểm nóng, khu vực có ổ dịch cũ và vùng nguy cơ cao để tổ chức giám sát chặt chẽ, phát hiện sớm ca bệnh và xử lý ngay các ổ dịch, không để lan rộng hoặc kéo dài. Các hoạt động phun hóa chất diệt muỗi, loại bỏ lăng quăng, bọ gậy đã được triển khai quyết liệt. “Việc triển khai sớm và đúng trọng điểm đã góp phần quan trọng giúp kiểm soát ổn định tình hình dịch đến thời điểm hiện tại” - ông Sơn khẳng định.

Chính quyền các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ tổ dân phố, người có uy tín tại cộng đồng đều tham gia vào chiến dịch tuyên truyền, hướng dẫn và cùng người dân loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt bọ gậy ngay tại hộ gia đình. Nhiều địa phương tổ chức phát động phòng dịch tận xã, phường, đến từng hộ dân - đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện vệ sinh môi trường còn hạn chế.

Bên cạnh đó, các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur cũng đã liên tục cử các đoàn công tác đến hỗ trợ, kiểm tra, hướng dẫn địa phương có nguy cơ cao thực hiện đúng kỹ thuật xử lý ổ dịch, giám sát ca mắc sớm và xử lý kịp thời ngay từ khi phát hiện ca bệnh đầu tiên. Theo ông Sơn, sự chủ động này giúp “khoanh gọn, dập nhanh” các ổ dịch tiềm ẩn, góp phần kiểm soát tốt tốc độ lây lan.

Các chiến dịch truyền thông đã được thực hiện rộng khắp thông qua hệ thống phát thanh, báo chí, mạng xã hội, kết hợp truyền thông trực tiếp tại cộng đồng. Những thông điệp ngắn gọn như “Ngủ màn kể cả ban ngày”, “Đậy nắp dụng cụ chứa nước”, “10 phút mỗi tuần diệt lăng quăng”… được phổ biến dễ nhớ, dễ làm, giúp người dân chủ động thực hiện tại nhà.

Hệ thống điều trị cũng được chuẩn bị kỹ lưỡng. Các bệnh viện đã thực hiện phân tuyến điều trị, chuẩn bị sẵn sàng thuốc men, dịch truyền, hóa chất, nhân lực, thiết bị y tế, sẵn sàng thu dung và điều trị hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ tử vong.

Đại diện Cục Phòng bệnh cũng nhấn mạnh, để duy trì kiểm soát tốt sốt xuất huyết trong cả mùa dịch, các hoạt động phòng, chống cần được triển khai kiên trì, liên tục và có chiều sâu, với sự tham gia của từng hộ dân. Mỗi người dân là một mắt xích quan trọng để ngăn dịch bùng phát.

Chủ động tiêm vắc xin góp phần giảm số mắc và tử vong do sốt xuất huyết. Ảnh: ST

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng khuyến cáo việc chủ động tiêm vắc xin để phòng ngừa sốt xuất huyết khi bệnh vào mùa. Vắc xin là một trong những biện pháp mới, chủ động trong công tác phòng, chống dịch bệnh. Ông Võ Hải Sơn cho hay, việc đưa vắc xin vào tiêm chủng là tín hiệu tích cực, góp phần giảm số mắc và tử vong, hỗ trợ thực hiện mục tiêu bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

BS.CKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, Việt Nam hiện đã có vắc xin ngừa sốt xuất huyết Qdenga (Takeda, Nhật Bản), chỉ định cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn. Hiệu quả bảo vệ của vắc xin đến 80,2% và ngăn nguy cơ nhập viện tới 90,4%. Lịch tiêm 2 liều cách nhau 3 tháng, được tiêm cho cả người đã mắc hoặc chưa từng mắc bệnh. “Người mắc sốt xuất huyết lần sau có nguy cơ trở nặng hơn nên vẫn cần tiêm phòng để ngừa tái phát, không cần xét nghiệm trước khi tiêm. Phụ nữ nên tiêm vắc xin trước mang thai tốt nhất ba tháng hoặc tối thiểu một tháng” - bác sĩ Chính lưu ý.

Đ. KHOA