Nghề làm bún Vân Cù (Huế) - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Vân Cù là làng nghề thủ công truyền thống làm bún có lịch sử hơn 400 năm, là địa phương duy nhất ở miền Trung tổ chức lễ tế vị tổ nghề làm Bà bún vào ngày 22 tháng Giêng âm lịch. Với việc duy trì cùng những đóng góp quan trọng vào sự phát triển nghề và làng thủ công nghề truyền thống, năm 2014, làng nghề bún Vân Cù được công nhận là “làng nghề truyền thống” của tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế).

Lễ đón Chứng nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Nghề làm bún Vân Cù". Ảnh: BTC

Bún Vân Cù thành phẩm ngày nay được người dân trong làng và các đầu mối thu mua đưa đi giao khắp các chợ, quán ăn, nhà hàng tại Huế, góp phần tạo nên thương hiệu cho món “bún bò Huế”. Sợi bún Vân Cù màu trắng ngà, mùi thơm như hương gạo mới xay, không dùng bất cứ chất phụ gia nào trừ muối để ngâm, vo gạo, nuôi bột nhằm làm sạch các tạp chất, khử khuẩn, khử chua.

Điều khiến cho sợi bún bé nhỏ trở thành niềm tự hào của một làng quê, rồi trở thành một làng nghề truyền thống như Vân Cù ngày nay chính là ở chất lượng của bún Vân Cù đã gắn liền với những món ngon đặc trưng của xứ Huế; ở sự cần cù, chịu thương chịu khó của bao thế hệ người làng Vân Cù, góp vào một nguyên liệu chính yếu của kho tàng ẩm thực độc đáo xứ Huế.

Hiện mỗi ngày, làng Vân Cù sản xuất từ 25 - 28 tấn bún, trong đó trung bình mỗi hộ sản xuất và tiêu thụ 2 tạ bún/ngày, hộ nhiều nhất lên đến 6 - 7 tạ/ngày. Những dịp lễ tết, sản lượng có thể tăng gấp đôi, thậm chí gấp 3 - 4 lần.

Quảng diễn tái hiện nghề làm bún truyền thống của người dân làng Vân Cù. Ảnh: BTC

Tại Quyết định số 3979/QĐ-BVHTTDL ngày 10.12.2024 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, "Nghề làm bún Vân Cù" được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trong chương trình đón nhận danh hiệu Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Nghề làm bún Vân Cù" ngày 18 - 19.2 đã diễn ra nhiều hoạt động như: Lễ tế bà Bún, Lễ hội ẩm thực di sản bún Việt - Làng bún Vân Cù; chương trình văn nghệ "Tự hào di sản làng bún Vân Cù"; Hành trình xe đạp về với miền thương Hương Toàn; Hành trình khám phá di sản làng bún Vân Cù; trưng bày, giới thiệu các sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương...

Đặc biệt là hoạt động quảng diễn tái hiện nghề làm bún truyền thống của người dân làng Vân Cù, quảng diễn ký ức gánh bún ngày xưa của các mẹ, các mệ trên cánh đồng. Đây là một trong những nét truyền thống của nghề làm bún Vân Cù, qua đó góp phần quảng bá hình ảnh du lịch cộng đồng đến du khách và người dân.

Ngọc Hà