Nguồn lực thể chế tạo đà tăng trưởng

Chính phủ đã xác định các giải pháp về phát triển khoa học, công nghệ để đổi mới mô hình tăng trưởng. Ảnh: Đức Thanh

Nhiều thay đổi quan trọng trong chính sách đất đai, đầu tư

Tại Kỳ họp thứ mười vừa bế mạc tuần qua, trong 40 ngày làm việc, Quốc hội đã xem xét để tháo gỡ “điểm nghẽn” trong hầu hết các lĩnh vực, trong đó có đất đai và môi trường đầu tư, kinh doanh.

“Các luật, nghị quyết được thông qua vừa đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn, vừa kiến tạo khuôn khổ pháp lý cho giai đoạn mới”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh trong phát biểu bế mạc Kỳ họp.

Thông qua Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai, Quốc hội đồng ý bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng trong 3 trường hợp.

Một là thực hiện dự án trong khu thương mại tự do, dự án trong trung tâm tài chính quốc tế.

Hai là trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn mà thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất, thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Ba là tạo quỹ đất để thanh toán dự án theo hợp đồng xây dựng - chuyển giao (hợp đồng BT), để cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với trường hợp tổ chức đang sử dụng đất mà Nhà nước thu hồi đất.

Đáng chú ý, “điểm nghẽn” trong chính sách tài chính về đất đai đã được gỡ. Đó là từ đầu năm 2026, bảng giá đất (thay cho giá đất cụ thể) sẽ được áp dụng để tính thu nghĩa vụ tài chính và tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.

Trường hợp bồi thường bằng đất ở tại chỗ mà giá đất tại vị trí được bồi thường chưa có trong bảng giá đất, thì cơ quan, người có thẩm quyền căn cứ vào giá đất trong bảng giá đất tại vị trí tương tự để quyết định giá đất tính tiền sử dụng đất tại nơi tái định cư trong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. UBND cấp xã có trách nhiệm báo cáo UBND cấp tỉnh để trình HĐND cấp tỉnh bổ sung vào bảng giá đất trong kỳ họp gần nhất.

Về hệ số điều chỉnh giá đất, Nghị quyết nêu rõ, UBND cấp tỉnh quyết định ban hành hệ số điều chỉnh giá đất áp dụng từ ngày 1/1 hằng năm. Trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh quyết định sửa đổi, bổ sung hệ số điều chỉnh giá đất trong năm hoặc cho từng khu vực, vị trí để áp dụng.

Cũng có tác động rất sâu rộng tới nền kinh tế là Luật Đầu tư (sửa đổi) với nhiều cải cách quan trọng, như cắt giảm mạnh thủ tục tiền kiểm, cắt giảm 38 ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và sửa đổi phạm vi của 20 ngành nghề, ưu tiên mạnh mẽ cho công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, kinh tế xanh. Luật sửa đổi cũng tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài thông qua việc cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước, rồi mới hoàn tất thủ tục xin giấy chứng nhận đăng ký đầu tư…

Tất cả những cải cách trên sẽ góp phần mở rộng không gian tự do kinh doanh, thúc đẩy thu hút đầu tư tư nhân cả trong và ngoài nước, tăng tốc triển khai dự án, qua đó nhanh có thêm nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang chuẩn bị bước vào giai đoạn tăng trưởng 2 con số.

“Luật Đầu tư (sửa đổi) đã đảm bảo thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, quan điểm của Đảng, thiết lập được khung pháp lý đầy đủ, đồng bộ, góp phần hoàn thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao chất lượng công tác thu hút đầu tư”, ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định.

Phải duy trì được ổn định kinh tế vĩ mô

Thông qua Nghị quyết về điều chỉnh Quy hoạch Tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quốc hội tán thành điều chỉnh mục tiêu GDP bình giai đoạn 2026-2030 đạt từ 10%/năm trở lên.

“Đâu là những thách thức lớn nhất trong thực hiện mục tiêu này?”, phóng viên Báo Tài chính - Đầu tư đặt câu hỏi với đại diện Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tại cuộc họp báo ngay sau khi bế mạc Kỳ họp thứ mười.

Trả lời câu hỏi, đại biểu hoạt động chuyên trách của Ủy ban, bà Phạm Thị Hồng Yến nhấn mạnh, GDP năm 2026 tăng 10% trở lên “là một mục tiêu thể hiện khát vọng bứt phá và quyết tâm rất cao của cả hệ thống chính trị trong giai đoạn phát triển mới của đất nước”. Nhất là, nền kinh tế Việt Nam vào thời điểm 2025 vẫn đứng trước rất nhiều thách thức lớn, đòi hỏi sự điều hành chính sách phải hết sức chủ động, linh hoạt, đồng bộ và có bản lĩnh cao.

Trước thách thức với tăng trưởng hai con số, theo bà Yến, phải duy trì được ổn định kinh tế vĩ mô trong bối cảnh toàn cầu biến động rất nhanh, phức tạp và khó lường. Năm 2026, kinh tế thế giới dự báo phục hồi chậm, tăng trưởng chỉ quanh mức 3%. Trong khi đó, ở các nền kinh tế lớn trên thế giới, lạm phát vẫn ở mức cao, chính sách tài khóa và tiền tệ đều đang thắt chặt.

“Bối cảnh đó cũng thu hẹp dư địa điều hành chính sách của Việt Nam, tạo áp lực lên tỷ giá, lên lãi suất, lên chi phí về giá năng lượng, cũng như các chi phí đầu vào của quá trình sản xuất”, bà Yến nêu bối cảnh.

Bối cảnh đó, vị đại diện Ủy ban thẩm tra các nội dung về kinh tế, tài chính của Quốc hội nhấn mạnh, đòi hỏi Chính phủ trong công tác điều hành cần cân bằng trong các chính sách, để vừa đảm bảo hỗ trợ được tăng trưởng, đồng thời vẫn kiểm soát được rủi ro vĩ mô.

Thách thức lớn tiếp theo được bà Yến đề cập, đó là nội tại của cơ cấu nền kinh tế vẫn còn phụ thuộc rất lớn vào khu vực đầu tư nước ngoài, cũng như thị trường nước ngoài. Trong khi đó, xuất khẩu là một trong ba động lực truyền thống cũng đang chịu rất nhiều sức ép từ chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, từ xu hướng bảo hộ thương mại, cũng như các yêu cầu ngày càng cao liên quan đến tiêu chuẩn xanh, thuế carbon xuyên biên giới.

“Đây là những yếu tố sẽ tác động trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam. Trong khi đó, năng lực của ngành công nghiệp cũng như khả năng nội địa hóa vẫn còn yếu”, bà Yến nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, theo bà Yến, những hạn chế của thị trường vốn, trái phiếu doanh nghiệp và thị trường bất động sản làm hạn chế khả năng huy động nguồn lực cho các dự án lớn về hạ tầng, năng lượng, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo…

Thách thức là không nhỏ, song Chính phủ cho biết, đã xây dựng các kịch bản phát triển gắn với mục tiêu tăng trưởng cao. Theo đó, lạm phát đuợc dự báo ở mức duới 4%, tỷ lệ vốn đầu tư trên GDP khoảng 40%, bảo đảm các điều kiện để duy trì ổn định kinh tế vĩ mô. Trong quá trình thực hiện, Chính phủ sẽ bám sát tình hình, diễn biến của nền kinh tế, các chỉ số vĩ mô để có giải pháp điều hành linh hoạt, hiệu quả.

Chính phủ cũng đã xác định các giải pháp mới về huy động nguồn lực, cải cách thể chế, phát triển khoa học, công nghệ để đổi mới mô hình tăng trưởng, như huy động và sử dụng nguồn lực theo phương thức đối tác công - tư, mô hình “lãnh đạo công - quản trị tư”, “đầu tư công - quản lý tư”, “đầu tư tư - sử dụng công”..., thành lập Cổng đầu tư một cửa quốc gia để thu hút, xúc tiến và giải quyết các thủ tục đầu tư theo mô hình một cửa.

Cùng với đó là huy động nguồn lực trong nhân dân thúc đẩy sản xuất - kinh doanh, tăng cường thu hút đầu tư gián tiếp, đặc biệt là các quỹ đầu tư quốc tế, phát triển các ngành công nghệ cao, công nghệ chiến lược, công nghệ lõi, công nghệ nguồn, công nghệ số, tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao theo chuẩn quốc tế, nhất là các ngành mũi nhọn... Các cơ chế, chính sách triển khai theo định hướng này sẽ đuợc cụ thể hóa trong quá trình tổ chức thực hiện Quy hoạch Tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Tăng cường giám sát việc đưa chính sách vào cuộc sống

Để khối lượng rất lớn luật, nghị quyết (chiếm gần 30% tổng số luật, nghị quyết quy phạm được ban hành của cả nhiệm kỳ) vừa được Quốc hội thông qua đi vào cuộc sống, theo ông Cao Mạnh Linh, đại biểu hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, thì nhiệm vụ rất quan trọng là tăng cường theo dõi, đôn đốc việc ban hành văn bản quy định chi tiết. Cùng với đó, các cơ quan của Chính phủ, Quốc hội cũng phải theo dõi sát sao tình hình thi hành pháp luật, ý kiến kiến nghị của cử tri.

“Đây là một nguồn thông tin thời sự, phản ánh kịp thời những vướng mắc trong thực tiễn. Nếu các cơ quan chủ động nắm bắt được kiến nghị của cử tri, thì sẽ kịp thời kiến nghị để hoàn thiện chính sách pháp luật, đảm bảo các chính sách khi được ban hành sẽ đi vào cuộc sống”, ông Linh hồi âm sự quan tâm của báo chí.

Nguyễn Lê