Nguy cơ liệt nếu không điều trị thoát vị đĩa đệm

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và sinh hoạt hằng ngày.

Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm bị đẩy ra ngoài do bao xơ bị rách hoặc thoái hóa. Phần nhân nhầy thoát ra có thể chèn ép lên các dây thần kinh hoặc tủy sống, gây đau vùng lưng, cổ. Trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng tê yếu tay chân, liệt vận động hoặc rối loạn đại - tiểu tiện.

Thoát vị đĩa đệm có thể gây yếu liệt tay chân

Bệnh nhân nam, 61 tuổi, nhập viện trong tình trạng yếu tứ chi do hẹp ống sống và thoát vị đĩa đệm nặng chèn ép tủy cổ. Trong ba năm, sức cơ tay và chân của bệnh nhân yếu dần. Ông đã tự điều trị bằng thuốc nam và thực phẩm chức năng nhưng không cải thiện.

Thời gian gần đây, bệnh nhân xuất hiện thêm triệu chứng nóng rát, tê bì vùng cổ, hai tay yếu rõ rệt, tê lan xuống hai chân đến tận ngón, kèm đau cứng lưng và đại - tiểu tiện không tự chủ.

Kết quả chụp CT tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho thấy bệnh nhân bị vôi hóa nhiều đoạn dây chằng dọc sau. Đây là nguyên nhân khiến chân, tay ông yếu liệt dần, do dây chằng – vốn có nhiệm vụ giữ vững cột sống – bị canxi hóa và dày lên, làm hẹp ống sống từ đốt cổ C3 đến C7. Chụp MRI xác định thêm các đĩa đệm C4-5 và C6-7 thoát vị nặng, chèn ép tủy cổ nghiêm trọng.

Các bác sĩ lựa chọn phương án phẫu thuật tối ưu và an toàn là mổ đường trước, bộc lộ thân đốt sống, thay đĩa đệm nhân tạo C4-5 và cố định đốt sống C6-7, giúp bảo tồn vận động cổ sau mổ.

Sau bốn giờ phẫu thuật bằng kính vi phẫu, vùng tủy bị chèn ép được giải phóng, khối thoát vị C4-5 được lấy bỏ và thay thế bằng đĩa đệm nhân tạo. Chỉ 30 phút sau mổ, bệnh nhân đã có thể vận động tay chân trên giường bệnh. Ngày hôm sau, ông hết cảm giác nóng rát vùng cổ, giảm tê bì chân, vết mổ không đau, có thể ngồi dậy và đi lại.

Bệnh nhân sẽ tiếp tục được tập phục hồi chức năng, học các bài tập kiểm soát bàng quang và cơ vùng chậu nhằm giúp tự chủ đại - tiểu tiện.

Tỷ lệ thoát vị đĩa đệm tăng cao ở nhóm người ngồi trên 6 giờ mỗi ngày mà không nghỉ giải lao

Ai dễ bị thoát vị đĩa đệm?

Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở mọi đối tượng, song một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do yếu tố sinh lý hoặc thói quen sinh hoạt:

Người lớn tuổi (trên 50 tuổi): Ở độ tuổi này, đĩa đệm mất dần khả năng đàn hồi và hấp thụ lực, khiến bao xơ dễ rách khi chịu áp lực.
Người lao động nặng: Công nhân xây dựng, vận động viên, tài xế thường xuyên phải mang vác hoặc xoay người mạnh.
Phụ nữ sau mãn kinh: Sự sụt giảm hormone estrogen khiến xương và đĩa đệm yếu đi, đặc biệt ở phụ nữ trên 50 tuổi.
Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lên cột sống. Người béo phì có nguy cơ thoát vị đĩa đệm cao gấp ba lần so với người có cân nặng bình thường.
Người ít vận động: Nhân viên văn phòng, người ngồi lâu không thay đổi tư thế khiến lưu lượng máu nuôi cột sống giảm, đĩa đệm kém được nuôi dưỡng.
Người có bệnh lý cột sống: Những người từng chấn thương cột sống hoặc mắc các bệnh như viêm khớp, thoái hóa cột sống.
Người hút thuốc lá: Nicotine làm giảm lượng oxy đến đĩa đệm, thúc đẩy quá trình thoái hóa. Nghiên cứu cho thấy người hút thuốc lâu năm có đĩa đệm yếu hơn 30% so với người không hút.

Theo nhiều nghiên cứu, tỷ lệ thoát vị đĩa đệm tăng cao ở nhóm người ngồi trên 6 giờ mỗi ngày mà không nghỉ giải lao. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc duy trì vận động để bảo vệ sức khỏe cột sống.

Biểu hiện của thoát vị đĩa đệm

Tùy vào vị trí thoát vị và mức độ chèn ép dây thần kinh, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng khác nhau, phổ biến gồm:

Đau thắt lưng lan xuống chân: Cơn đau nhói từ thắt lưng lan xuống mông, đùi hoặc bàn chân, tăng khi cúi, ho, hắt hơi.
Tê bì hoặc ngứa ran: Cảm giác kiến bò ở chân hoặc bàn chân, đặc biệt khi ngồi lâu.
Yếu cơ: Khó đứng dậy, đi xa hoặc nâng vật nặng do cơ chân yếu. Một số người không thể nhón gót hoặc đi bằng mũi chân.
Đau tăng về đêm: Cơn đau dữ dội hơn khi nằm ngửa do áp lực đĩa đệm tăng.

Với thoát vị đĩa đệm cột sống cổ – thường gặp ở người làm việc văn phòng, cúi gập cổ lâu khi dùng máy tính – các triệu chứng bao gồm:

Đau cổ lan ra tay: Cơn đau từ cổ lan xuống vai, cánh tay, thậm chí đến các ngón tay, kèm cảm giác nóng rát, châm chích.
Tê bì ngón tay: Mất cảm giác hoặc yếu khi cầm, nắm đồ vật.

Tóm lại: Thoát vị đĩa đệm nếu không được can thiệp sớm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có yếu liệt chi, rối loạn cảm giác hoặc mất khả năng vận động. Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng đau lưng, tê bì kéo dài hơn 1–2 tuần, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Đừng chần chừ – sự chủ quan có thể khiến bệnh tiến triển nặng hơn, làm mất "thời điểm vàng" trong điều trị bảo tồn và tăng nguy cơ phải phẫu thuật hoặc tàn phế vĩnh viễn.

BS. Nguyễn Văn Hòa