Nhà báo Hà Đăng, cây đại thụ của nền báo chí cách mạng Việt Nam nghĩ về người làm báo

Ở tuổi 96, ông vẫn nhiệt thành chia sẻ với chúng tôi về những tâm huyết, trăn trở và suy nghĩ về nghề báo, người làm báo.

Báo chí là cây cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân

Nhà báo Hà Đăng sinh năm 1929, tên thật là Đặng Ha, quê quán Bình Kiến, ở TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên. Là người có nhiều đóng góp to lớn trong sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam và kinh nghiệm quản lý báo chí. Nhà báo Hà Đăng là nhà báo bậc thầy, cây đại thụ của nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Nhà báo Hà Đăng

Nhà báo Hà Đăng bắt đầu sự nghiệp làm báo từ năm 1947, khi mới 18 tuổi. Bài viết đầu tiên mang tên “Tâm sự đồng bạc trong két sắt”, đăng trên Báo Phấn Đấu – tiền thân của Báo Phú Yên, đã đặt nền móng cho hành trình gần 8 thập kỷ cầm bút của ông. Trong hoàn cảnh đất nước bước vào những ngày đầu kháng chiến chống Pháp gian khổ, ông viết bài báo để phê phán những người giàu tích trữ tiền bạc trong két sắt, trong khi người dân nghèo sẵn sàng quyên góp từng đồng cho Quỹ kháng chiến.

Câu chuyện đời thường ấy được ông thể hiện bằng lối viết mộc mạc, gần gũi nhưng đanh thép. Để cổ vũ người dân đóng góp cho kháng chiến, ông nhận thấy, đối với người dân nghèo, dù họ chỉ có một chinh, một hào đóng góp cho kháng chiến nhưng một chinh, một hào ấy cũng biến thành cơm gạo. Còn đối với những người giàu nhưng chưa đóng góp cho kháng chiến, để tiền trong két sắt, ông tưởng tượng rằng “đồng tiền buồn tủi vì không được dùng đúng chỗ, không được góp sức cùng đồng bào ra trận”. Sau khi bài báo được đăng, một số phú ông trong vùng đã đến đóng góp cho cách mạng – điều khiến tác giả trẻ tuổi khi ấy vô cùng xúc động. “Tôi không nghĩ bài báo có tác động mạnh mẽ như vậy. Từ đó tôi đi theo báo chí, xem đó là cuộc đời mình” – nhà báo Hà Đăng kể lại.

Từ bước khởi đầu đó, con đường làm báo của ông gắn bó sâu sắc với cách mạng Việt Nam. Năm 1955, ông được điều về Hà Nội làm việc tại Báo Nhân Dân – cơ quan ngôn luận của Trung ương Đảng. Từ đây, ông bắt đầu quãng thời gian gần 70 năm gắn bó với tờ báo này. Ông từng tự nhận mình là “nhà báo Nhân dân” – cách nói giản dị nhưng biểu đạt được sự gắn bó máu thịt với nghề và với tờ báo.

Trên trang giấy, ông không chỉ làm công việc viết báo đơn thuần, mà còn góp phần định hình định hướng tư tưởng, chính trị cho báo chí cách mạng Việt Nam.

Ông đã viết hàng nghìn bài báo, trong đó hầu hết là những bài xã luận, nghị luận mang hơi thở nóng bỏng của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.

“Nghĩ về người làm báo, tôi luôn luôn nhớ câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Báo chí là một mặt trận, nhà báo là chiến sĩ, cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén”- Nhà báo Hà Đăng bày tỏ.

Theo nhà báo lão thành, báo chí là cây cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân, là phương tiện đảm bảo lòng tin hai chiều từ Đảng, Nhà nước tới Nhân dân và từ Nhân dân tới Đảng, Nhà nước; tạo nên sự hài hòa giữa ý Đảng với lòng dân; là tiếng nói của Đảng, Nhà nước trong sự nghiệp lãnh đạo và quản lý, đồng thời là tiếng nói của Nhân dân, là diễn đàn qua đó Nhân dân bày tỏ ý chí, nguyện vọng của mình trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ Đảng….

Báo chí càng phát triển lại càng hội tụ và thống nhất hữu cơ với sự nghiệp cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải được tự do…”. Đối với mọi vấn đề, mọi người tự do bày tỏ ý kiến của mình, góp phần tìm ra chân lý. Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó, quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý.

Chân lý là cái gì có lợi cho Tổ quốc, cho Nhân dân. Cái gì trái với lợi ích của Tổ quốc, của Nhân dân thì không phải là chân lý. Chân lý ấy là độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội và vì chân lý ấy, báo chí cách mạng nước ta đã và đang phấn đấu không mệt mỏi.

Trong sự nghiệp lãnh đạo của mình, Đảng ta luôn chăm lo xây dựng một nèn báo chí cách mạng Việt Nam có tính tưởng cao, tính chân thật mẫu mực, tính Nhân dân sâu sắc, tính chiến đấu mạnh mẽ, tính đa dạng sinh động và tính hiện đại không ngừng.

Nhà báo Hà Đăng bắt đầu sự nghiệp làm báo từ năm 1947, khi mới 18 tuổi

Báo chí có trọng trách hướng dẫn nhận thức, hình thành dư luận xã hội tích cực. Và dư luận xã hội tích cực là tiền đề và điều kiện cho chính trị- xã hội ổn định. Bởi vậy, khi báo chí đánh mất định hướng chính trị, mất niềm tin, sẽ trở thành lực lượng tiêu cực và mang sức phá hoại ghê gớm.

Do đó, phải giữ vững định hướng chính trị tư tưởng cho báo chí, ở đây là độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội, làm cho báo chí tự ý thức, tự giác ngộ về điều đó, không ngừng cổ vũ và bảo đảm cho báo chí thực hiện- nhà báo Hà Đăng chia sẻ.

Cũng theo nhà báo lão thành, tính chân thật là đặc trưng của báo chí, hơn nữa là yêu cầu sống còn của nền báo chí cách mạng. Bác Hồ nói: “Không biết rõ, hiểu rõ, chớ nói, chớ viết. Khi không có gì cần nói, không có gì cần viết, chớ nói, chớ viết càn”; “Chưa điều tra, chưa nghiên cứu, chưa bết rõ, chớ nói, chớ viết”. Trong điều kiện hiện nay, thông tin càng nhanh nhạy, càng phong phú càng tốt nhưng nhanh nhạy, phong phú đến mấy cũng phải trung thực, chính xác, toàn diện và không thổi phồng hay bóp méo. Thông tin phải cân nhắc hiệu quả xã hội, vì lợi ích chung, không giật gân, câu khách, mơ hồ, mất cảnh giác…

Bản thân tính tư tưởng, tính chân thật của báo chí đã hàm chưa trong nó một cách tự nhiên tính Nhân dân sâu sắc. Bác Hồ nói: “Một tờ báo không được đại đa số dân chúng ưa chuộng thì không xứng đáng là một tờ báo”. Chỉ riêng thước đo này cũng đủ đòi hỏi hệ thống báo chí cách mạng phải nỗ lực không ngừng nâng cao để thực sự là diễn đàn của Nhân dân. Báo chí không phải là nơi Nhân dân nói mà còn phải là nơi có tiếng nói phụng sự Nhân dân, phụng sự cách mạng, vì mục đích cuộc cách mạng do Đảng lãnh đạo cũng là “vì dân”.

Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tư tưởng, lý luận trong tình hình mới từng chỉ rõ: “Đội ngũ người làm báo cần phấn đấu hơn nữa để báo chí thật sự là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, đồng thời là diễn đàn của Nhân dân, để Nhân dân thông qua báo chí thực hiện quyền làm chủ của mình”- nhà báo Hà Đăng nhìn nhận.

Tự học tập, tự rèn luyện là chìa khóa trong sự nghiệp làm báo

Theo nhà báo Hà Đăng, trong bối cảnh hiện nay, để báo chí phát triển thì hơn lúc nào hết, báo chí phải thực sự đi vào cuộc sống.

“Báo chí cách mạng Việt Nam với lịch sử 100 năm, phải đồng hành cùng dân tộc và thời đại, đi vào lòng người. Ở tuổi của tôi, không bao giờ bỏ xem báo chí đặc biệt là truyền hình. Báo chí ngày nay phát triển nhanh, thông tin nhanh, qua báo chí, những tinh hoa của nền kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội Việt Nam được đến với Nhân dân”- Nhà báo Hà Đăng nhận xét.

Tuy nhiên, chia sẻ với người làm nghề báo, nhà báo Hà Đăng cho rằng, người làm báo qua các sản phẩm báo chí là để phục vụ cách mạng, phục vụ Đảng, phục vụ Nhân dân. Không phải làm báo là để lưu danh của cá nhân.

Nhà báo Hà Đăng ký tặng sách độc giả

Nhà báo Hà Đăng nhấn mạnh một lần nữa vai trò của báo chí trong sự nghiệp cách mạng rất quan trọng, như Bác Hồ nói: Báo chí là một mặt trận, người nhà báo là chiến sĩ trên mặt trận đó. Vì thế, người làm báo phải viết được bài hay phục vụ cách mạng, phục vụ Nhân dân.

“Báo chí phải đẩy mạnh cuộc cách mạng của dân tộc trong kỷ nguyên mới với các thông tin về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, khích lệ Nhân dân trong giai đoạn thực hiện các chủ trương như sáp nhập, tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính, xác định đó là những đột phá để đất nước vươn mình, phát triển mạnh mẽ. Báo chí càng tốt thì càng động viên các lực lượng trong xã hội phát triển”- Nhà báo Hà Đăng bày tỏ.

Nhà báo lão thành cũng mong muốn, đội ngũ các nhà báo hãy cố gắng viết những bài báo hay nhất, có tác động vào xã hội, phản ánh thực tiễn của đất nước, vạch đường hướng cho sự phát triển, phục vụ cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

“Sự nghiệp báo chí nhiều gian khó. Chúng ta có thể tự hào về những gì đã làm được nhưng đừng quên rằng, vẫn còn đó nhiều yếu kém và bất cập trong tổ chức và hoạt động của báo chí nói chung cũng như trong rèn luyện bản lĩnh, năng lực, phẩm chất và đạo đức của đội ngũ những người làm báo nói riêng. Để xứng đáng với trọng trách được giao, báo chí chúng ta cần cố gắng nhiều hơn nữa, phấn đấu cao hơn nữa”- Nhà báo Hà Đăng mong mỏi.

Cuối cùng, ông chia sẻ: “Cuộc đời trải qua nhiều lĩnh vực khác nhau, không chỉ là một nhà báo, nhưng nghề báo là nghề tôi yêu quý. Làm báo cần năng khiếu nhưng năng khiếu và tài năng không hoàn toàn trên trời rơi xuống. Tự học tập, tự rèn luyện là chìa khóa trong sự nghiệp làm báo. Không ai hoàn chỉnh ngay, nên phải tự học tập, tự rèn luyện- đó là lời nhắn nhủ thiết tha nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam”.

Nhà báo Hà Đăng (tên thật là Đặng Ha) sinh ngày 15.7.1929 tại Bình Kiến, Tuy Hòa, Phú Yên. Ông là Ủy viên BCH Trung ương Đảng khóa VI, VII. Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Đối ngoại Quốc hội khóa VIII, IX; Tổng Biên tập Báo Nhân Dân (năm 1987-1992); Trưởng Ban Tư tưởng- Văn hóa Trung ương (1992-1996); Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản (1996- 2001); từng là Trợ lý Tổng Bí thư Lê Duẩn, Trợ lý Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh; Thành viên- trợ lý Trưởng Đoàn đại biểu Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Hội nghị Paris về vấn đề Việt Nam (1968-1973).

HÀ AN