Nhiều ý kiến về siết nhận BHXH 1 lần

Sau khi Ủy ban của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), Bộ LĐ-TB&XH vừa gửi Chính phủ dự thảo báo cáo Quốc hội về việc tiếp thu và giải trình một số nội dung trong dự luật. Trong đó, khẳng định sẽ tham vấn rộng rãi công chúng hơn về việc “siết” nhận BHXH một lần.

Phương án nào cũng cóưu, nhược điểm

Cụ thể, Bộ LĐ-TB&XH đưa ra hai phương án đối với quy định nhận BHXH một lần. Phương án 1 được chia làm hai nhóm. Nhóm 1, người lao động (NLĐ) đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH () có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, chưa đóng đủ 20 năm BHXH và có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Quy định nhận BHXH một lần sẽ được nghiên cứu nhằm đảm bảo quyền lợi củangười lao động. Ảnh minh họa: HUỲNH DU

Nhóm 2, NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ khi dự luật có hiệu lực (dự kiến ngày 1-1-2025) chỉ được nhận BHXH một lần khi đủ tuổi nghỉ hưu và chưa đóng đủ 15 năm BHXH. Trừ các trường hợp ra nước ngoài định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng.

Phương án 2, chỉ giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào hai quỹ Hưu trí, Tử tuất.

Thẩm tra Luật BHXH (sửa đổi) mới đây, Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho biết hai phương án trên nhận được năm loại ý kiến. Ý kiến đồng ý với phương án 1 cho rằng dự luật có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng tăng quyền lợi, tính hấp dẫn, khuyến khích NLĐ bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần. Quy định này cũng không gây xáo trộn, ảnh hưởng tới người tham gia BHXH trước khi luật có hiệu lực thi hành…

Ý kiến ủng hộ phương án 2 lại cho rằng sẽ giúp NLĐ có thêm chi phí để giải quyết những khó khăn trước mắt nhưng vẫn còn số tiền dư ở quỹ để có cơ hội tham gia đóng tiếp nhằm hưởng lương hưu. Quan trọng nhất, thời gian ở lại quỹ họ vẫn tiếp tục được hưởng BHYT, trợ cấp hằng tháng. Phương án này bảo đảm nguyên tắc và cơ hội liên kết giữa các tầng hưu trí, Quỹ BHXH được duy trì ở trạng thái an toàn.

Tuy nhiên, có không đồng ý cả hai phương án trên vì cho rằng phương án 1 sẽ tạo sự bất bình đẳng giữa người tham gia trước và sau khi luật có hiệu lực, tiềm ẩn mất ổn định xã hội, tạo làn sóng rút BHXH một lần. Còn phương án 2 cho rút 50% không hợp lý, vì số tiền người sử dụng lao động đóng BHXH là tiền của NLĐ. Cạnh đó cũng chưa giải thích tại sao lại đưa ra tỉ lệ 50%.

Ngoài ra, còn ý kiến đề nghị Chính phủ nghiên cứu tách Quỹ Hưu trí bắt buộc thành hai phần, phần bắt buộc đóng BHXH mức sàn để bảo đảm an sinh xã hội và phần còn lại đóng từ tổng thu nhập. NLĐ không có quyền rút phần bắt buộc, chỉ được rút phần còn lại…

Vấn đề phức tạp, cần nghe ý kiến NLĐ

Trên cơ sở đó, Thường trực Ủy ban Xã hội thấy rằng đây là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ và an sinh xã hội lâu dài, tác động nhất định đến tâm lý xã hội, NLĐ.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, cân nhắc thêm các phương án khác, đánh giá toàn diện hơn. Từ đó, đưa ra phương án theo hướng bảo đảm tốt nhất quyền lợi lâu dài của NLĐ tham gia bảo hiểm nhưng cũng hài hòa với nguyên tắc đóng - hưởng, chia sẻ của BHXH.

Tiếp thu ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Xã hội, Bộ LĐ-TB&XH cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với cơ quan thẩm tra trong đánh giá tác động. Cân nhắc kỹ lưỡng và bao quát các nội dung sửa đổi, bổ sung quy định về BHXH một lần.

Thêm vào đó sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các tổ chức - xã hội, tổ chức xã hội và chính quyền các địa phương để tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH, đặc biệt là quy định về BHXH một lần.

“Bộ cũng sẽ tham vấn công chúng rộng rãi hơn về các phương án sửa đổi, bổ sung theo dự thảo luật…” - Bộ LĐ-TB&XH nhấn mạnh.

VIẾT LONG