Nhìn lại đợt 1 Kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV: Nhiều chính sách lớn, đột phá từ thực tiễn - Bài 3: Tháo gỡ vướng mắc cho nhà ở xã hội (Tiếp theo và hết)

Nghị quyết của Quốc hội phản ánh đúng và trúng nhu cầu xã hội

Phóng viên (PV): Ông đánh giá thế nào về việc những vấn đề đặt ra trong thực tiễn đã đi vào nghị trường Quốc hội một cách kịp thời, thể hiện qua việc Quốc hội thông qua nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội?

PGS, TS Ngô Trí Long: Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội (Nghị quyết số 201/2025/QH15) là minh chứng rõ nét cho thấy "hơi thở" của cuộc sống đã được phản ánh kịp thời vào nghị trường. Đây không chỉ là phản ứng nhanh nhạy trước những vướng mắc thực tiễn mà còn thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, thúc đẩy an sinh xã hội và phát triển bền vững.

PGS, TS Ngô Trí Long. Ảnh: BẢO LINH

Nghị quyết phản ánh đúng và trúng nhu cầu xã hội. Trong bối cảnh nhu cầu về nhà ở xã hội ngày càng tăng, đặc biệt tại các đô thị lớn và khu công nghiệp, việc Quốc hội thông qua nghị quyết này cho thấy sự đồng hành của cơ quan lập pháp với người dân. Thời gian qua, việc phát triển nhà ở xã hội mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực nhưng so với mục tiêu đến năm 2030 hoàn thành ít nhất 1 triệu căn hộ vẫn còn khá xa. Nghị quyết về nhà ở xã hội được Quốc hội thông qua là bước đi quan trọng, thể hiện sự nhạy bén trong việc phản ánh và giải quyết kịp thời những vấn đề bức thiết của xã hội. Đây là minh chứng cho thấy cơ quan lập pháp đang ngày càng gần gũi với thực tiễn, đồng hành với người dân và doanh nghiệp trong việc xây dựng một xã hội phát triển bền vững và công bằng.

PV: Nghị quyết của Quốc hội về nhà ở xã hội đã đưa ra nhiều cơ chế, chính sách mới, những quyết sách này sẽ góp phần tháo gỡ vướng mắc đang đặt ra như thế nào, thưa ông?

PGS, TS Ngô Trí Long: Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội đã đưa ra nhiều cơ chế, chính sách đột phá nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong phát triển nhà ở xã hội. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất trong phát triển nhà ở xã hội là thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài. Nghị quyết đã đưa ra các biện pháp cụ thể để đơn giản hóa quy trình như: Giao chủ đầu tư không qua đấu thầu đối với một số dự án nhà ở xã hội, không yêu cầu lập nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, bỏ các thủ tục thẩm định thiết kế cơ sở, thẩm định giá, miễn giấy phép xây dựng... Bên cạnh việc cắt giảm thủ tục hành chính, quy định về thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia và mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận nhà ở mà còn thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp vào lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu hoàn thành ít nhất 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025 và 1 triệu căn đến năm 2030, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và sự giám sát nghiêm ngặt trong quá trình triển khai.

PV: Một trong những vấn đề được nghị quyết nhấn mạnh là tập trung cho phân khúc nhà ở xã hội cho thuê, ông đánh giá thế nào về triển vọng của phân khúc này trong thời gian tới?

PGS, TS Ngô Trí Long: Phân khúc nhà ở xã hội cho thuê đang được kỳ vọng sẽ phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, đặc biệt sau khi nghị quyết của Quốc hội và Luật Nhà ở năm 2023 được ban hành, tạo ra hành lang pháp lý, chính sách ưu đãi rõ ràng cho cả nhà đầu tư và người thuê. Nhu cầu về nhà ở xã hội, đặc biệt là cho thuê, vẫn rất lớn, nhất là tại các đô thị lớn và khu công nghiệp. Tuy nhiên, còn khoảng cách lớn giữa cung và cầu. Việc phát triển nhà ở xã hội cho thuê vẫn đối mặt với một số thách thức: Quỹ đất dành cho nhà ở xã hội còn hạn chế, nhất là tại các đô thị lớn. Thủ tục hành chính và quy trình phê duyệt dự án còn phức tạp, kéo dài. Lợi nhuận thấp cũng khiến doanh nghiệp chưa mặn mà đầu tư vào phân khúc này.

Năm 2025 được kỳ vọng là năm "bứt tốc" của phân khúc nhà ở xã hội cho thuê. Các địa phương như TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai đang tích cực triển khai các dự án nhà ở xã hội. Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách và nhu cầu thực tế cao, phân khúc nhà ở xã hội cho thuê có triển vọng phát triển tích cực trong thời gian tới.

Tạo động lực đủ mạnh và cơ chế thực thi minh bạch

PV: Ông có kỳ vọng gì vào sự phát triển của nhà ở xã hội trong thời gian tới, điều này sẽ có những tác động gì với thị trường bất động sản?

PGS, TS Ngô Trí Long: Tôi kỳ vọng rằng phân khúc nhà ở xã hội tại Việt Nam sẽ có bước phát triển mạnh mẽ và bền vững trong thời gian tới, đóng vai trò then chốt trong việc định hình một thị trường bất động sản lành mạnh, minh bạch và phục vụ đúng nhu cầu thực của đại đa số người dân.

Dự án nhà ở xã hội tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: DŨNG MINH

Việc phát triển nhà ở xã hội sẽ bổ sung nguồn cung nhà ở, đặc biệt là tại các đô thị lớn, giúp giảm áp lực về giá và hạn chế tình trạng đầu cơ. Các dự án nhà ở xã hội thường đi kèm với phát triển hạ tầng cơ bản như trường học, bệnh viện, đường giao thông, góp phần hoàn thiện cơ sở hạ tầng và phát triển đô thị một cách bền vững. Sự tham gia của nhiều doanh nghiệp vào phát triển nhà ở xã hội tạo ra áp lực cạnh tranh, buộc các nhà đầu tư phải nâng cao chất lượng dự án và tối ưu chi phí, từ đó nâng cao chất lượng toàn ngành.

PV: Để chính sách nhà ở xã hội sớm đi vào cuộc sống theo đúng tinh thần nghị quyết của Quốc hội, theo ông, đâu là những yếu tố then chốt cần tập trung và giải pháp nào cần được ưu tiên triển khai?

PGS, TS Ngô Trí Long: Theo tôi, có 3 nhóm yếu tố then chốt cần tập trung xử lý ngay trong giai đoạn hiện nay: Hoàn thiện thể chế-pháp lý; bảo đảm nguồn cung về đất đai, nguồn vốn; cải cách thủ tục hành chính để rút ngắn thời gian triển khai dự án. Đây là những điểm nghẽn cố hữu đã được nhận diện nhưng chưa được giải quyết triệt để. Trong đó, hoàn thiện hành lang pháp lý là yếu tố quyết định. Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội là bước ngoặt quan trọng. Để triển khai hiệu quả nghị quyết, cần bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong quy định của pháp luật và khả thi khi áp dụng thực tiễn.

Bên cạnh đó, cần có giải pháp mạnh về quỹ đất và nguồn vốn. Nguyên nhân chủ yếu của việc thiếu nhà ở xã hội là do thiếu quỹ đất sạch, chậm bố trí vốn tín dụng ưu đãi và chưa có cơ chế huy động nguồn lực xã hội. Cần thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án đô thị, khu công nghiệp cho nhà ở xã hội, xử lý kiên quyết tình trạng chủ đầu tư né tránh nghĩa vụ. Đồng thời, đẩy mạnh triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng theo chương trình hỗ trợ nhà ở xã hội (ban hành từ tháng 4-2023), đến nay việc giải ngân còn thấp do điều kiện tiếp cận còn khó khăn.

Cải cách thủ tục đầu tư và cấp phép là giải pháp cấp bách. Nhiều doanh nghiệp phản ánh, thời gian để phê duyệt một dự án nhà ở xã hội hiện nay kéo dài trung bình 18-24 tháng, trong khi với các dự án thương mại là 12-14 tháng. Điều này làm giảm sức hấp dẫn đầu tư vào phân khúc này. Do đó, cần thiết lập cơ chế “một cửa liên thông” cấp tỉnh, rút ngắn quy trình thẩm định, cấp phép xây dựng và phê duyệt ưu đãi. Các địa phương cần công khai quy hoạch, danh mục dự án nhà ở xã hội và có chính sách hỗ trợ cụ thể cho nhà đầu tư tham gia. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra, giám sát, bảo đảm các dự án nhà ở xã hội được thực hiện đúng đối tượng, đúng mục đích, tránh tình trạng lợi dụng chính sách để trục lợi.

Để chính sách đi vào cuộc sống, cần chuyển từ tư duy hỗ trợ sang tư duy kiến tạo thị trường nhà ở giá hợp lý, có sự đồng hành giữa Nhà nước-doanh nghiệp-người dân. Chính sách phải thiết kế theo hướng khả thi, có động lực đủ mạnh cho chủ đầu tư và cơ chế thực thi minh bạch, nhất quán từ Trung ương đến địa phương.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

CHIẾN THẮNG - MẠNH HƯNG - VŨ DUNG