Những người sống vì mọi người

Tôi thường đến những điểm sầm uất nhất của Lào Cai, đứng trên bờ Nậm Thi nhìn ra ngã ba sông, ngắm cây cầu Hồ Kiều nối liền cửa khẩu Việt Nam - Trung Quốc. Tôi sẽ lên Sa Pa, tận hưởng không khí trong lành, mát mẻ giữa mùa hè nóng nực, sẽ cùng bạn bè check-in ở những điểm du lịch hút khách, nơi đỉnh núi bồng bềnh mây, phía dưới là lớp lớp những thửa ruộng bậc thang đẹp như tranh vẽ. Với tôi, Lào Cai là điểm du lịch tuyệt đẹp, không khí trong lành, hấp dẫn. Nhưng lần tham gia chuyến thực tế của Trại sáng tác kịch bản sân khấu do Bộ Công an tổ chức đã cho tôi cơ hội được thâm nhập, đi sâu tìm hiểu về mảnh đất và con người Lào Cai. Những điều đọng lại trong chuyến đi khiến tôi trăn trở khôn nguôi.

Cán bộ công an thị xã Sa Pa bên các em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn

Những vì sao lặng lẽ

Nằm cách Hà Nội 290km, dân số khoảng 800.000 người, đường biên giới dài 182km, Lào Cai có vị trí rất quan trọng cả về an ninh, quốc phòng lẫn vị thế kinh tế. Đằng sau cảnh sắc tươi đẹp, tấp nập buôn bán, Lào Cai cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ khiến lực lượng công an phải căng mình để gìn giữ trị an, bảo vệ cuộc sống của nhân dân. Trao đổi với cán bộ, chiến sĩ Phòng Cảnh sát ĐTTP về ma túy (Công an tỉnh Lào Cai), tôi mới biết Lào Cai là địa bàn phức tạp tội phạm trung chuyển ma túy.

Lợi dụng địa hình hiểm trở, đường biên kéo dài cả thủy lẫn bộ, nhiều lối mòn, đường tắt giữa hai nước, tội phạm ma túy có nhiều thủ đoạn tinh vi, manh động, hòng vượt qua vòng kiểm soát của lực lượng chức năng. Nhìn lại những chuyên án được Công an Lào Cai triệt phá và số lượng ma túy thu giữ được trong thời gian gần đây, tôi bất ngờ vì quy mô và tính chất nghiêm trọng của các vụ án này. Nhưng điều làm tôi ấn tượng hơn cả là cán bộ, chiến sĩ Phòng Cảnh sát ĐTTP về ma túy (Công an tỉnh Lào Cai) đều là những người dũng cảm, kiên cường, sẵn sàng chịu gian khổ, hy sinh, âm thầm đối mặt với loại tội phạm nguy hiểm bậc nhất.

Tôi đã gặp các cán bộ chỉ huy dày dạn kinh nghiệm, nhiều năm bền bỉ nghiên cứu cách triệt phá những đường dây ma túy quy mô lớn với chân rết vươn khắp các tỉnh trong cả nước. Tôi đã được gặp những chiến sĩ trẻ nhiệt huyết, sẵn sàng băng rừng, lội suối, dầm mưa theo dõi đối tượng; những nữ chiến sĩ âm thầm gác lại việc gia đình để thực hiện nhiệm vụ đầy mạo hiểm. Tôi muốn kể tên các anh, các chị, nhưng không thể. Một phần do tính chất công việc của các chiến sĩ, một phần do có nhiều, rất nhiều những người đáng để chúng ta ngưỡng mộ và chẳng giấy nào viết cho đủ.

Tôi không thể kể tên, nhưng có thể kể ra những câu chuyện của họ. Đó là những cuộc vây bắt mà các chiến sĩ phải đối đầu với tội phạm ma túy đặc biệt nguy hiểm. Chúng cực kỳ hung hãn, sử dụng vũ khí sát thương cao, sẵn sàng đánh đổi mạng sống để trốn thoát. Đó là những cuộc phục kích mà chiến sĩ ta phải nằm rừng cả tuần, chịu đói, chịu khát chờ đối tượng xuất hiện. Đó là những cuộc vật lộn tay đôi trên vách đá cheo leo mà chỉ cần sơ sẩy là tất cả cùng bị rơi xuống vực. Vừa phải bắt giữ được đối tượng, vừa phải bảo đảm an toàn cho bản thân và đồng đội là một thách thức.

Tôi biết những câu chuyện khá thương tâm khi đối tượng phạm tội là đồng bào dân tộc do thiếu hiểu biết, bị mua chuộc, dụ dỗ mà phạm tội. Có trường hợp, các chiến sĩ truy bắt cặp vợ chồng tham gia mua bán ma túy. Sau khi bắt xong người vợ thì Ban chuyên án lại phải cắt cử trinh sát trông coi con nhỏ của 2 đối tượng để… vây bắt nốt người chồng. Còn rất nhiều, rất nhiều câu chuyện trong quá trình đấu tranh, điều tra, bắt giữ tội phạm ma túy. Mỗi câu chuyện là một tình huống phải đấu trí, đấu sức, đấu tranh tâm lý với tội phạm. Tôi vẫn nhớ như in lời đồng chí chỉ huy Phòng Cảnh sát ĐTTP về ma túy (Công an tỉnh Lào Cai) kể lại, rằng kết thúc một chuyên án lớn, người chiến sĩ trẻ của đơn vị nói: “Chúng ta phải yêu nghề lắm mới có thể vượt qua tất cả để hoàn thành nhiệm vụ”. Câu nói ấy là thật, những con người ấy là thật. Và vì là người thật, việc thật nên tôi cứ trăn trở, muốn tìm hiểu sâu hơn nữa vì sao họ có được dũng khí, trách nhiệm và sự hy sinh đến như vậy?

Tình nghĩa đất và người

Rời thành phố Lào Cai, chúng tôi có cuộc làm việc với Công an thị xã Sa Pa. Ở đây, công tác bảo vệ an ninh trật tự cho một thị xã đông đúc khách du lịch là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Theo ước tính, năm 2022 Sa Pa đón tiếp gần 4,5 triệu lượt khách du lịch. Chỉ trong 2 tháng đầu năm 2023, lượng du khách tới Sa Pa đạt con số gần nửa triệu người. Với lực lượng khá mỏng, chia đều cho cả thị xã và các địa bàn thì công việc bảo vệ an ninh trật tự của cán bộ, chiến sĩ ở đây vô cùng vất vả.

Từ những chuyện kể của họ, tôi thấy những tấm gương về sự cần mẫn, tinh thần trách nhiệm là điểm tựa cho người dân và du khách. Ngoài việc đảm bảo an ninh trật tự để người dân yên tâm buôn bán, làm du lịch, lực lượng công an ở đây còn giúp du khách giải quyết các tình huống như mất đồ dùng, giấy tờ, tìm trẻ lạc, giải quyết các mâu thuẫn, va chạm, tranh chấp để có thời gian nghỉ ngơi, tham quan thoải mái. Thường càng đông thì càng nảy sinh nhiều chuyện, mà lực lượng công an chỉ có từng ấy, họ vẫn phải thực hiện các chuyên án, giải quyết các vụ việc từ lớn đến bé, cán bộ, chiến sĩ công an nơi đây đã để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách. Những bức thư cảm ơn, những cảm nghĩ lưu lại ở thị trấn Sa Pa sẽ trở thành một nét vẽ tô điểm cho cảnh sắc Sa Pa thêm đẹp, thêm thu hút du khách. Và tôi đã nhìn thấy nhiều hơn, thấm thía hơn vẻ đẹp của Sa Pa khi gặp gỡ những con người nơi ấy. Có một Sa Pa đẹp từ góc nhìn như vậy.

Giống như Sa Pa, huyện Bắc Hà cũng là một địa điểm du lịch nổi tiếng trên độ cao từ 1.000 đến 1.500m so với mực nước biển. Những ai từng tham quan chợ phiên Bắc Hà đều có thể nhận thấy sự đa dạng, đa sắc màu của cư dân trong vùng, thấy được phong tục tập quán, nếp sống, nếp sinh hoạt của đồng bào các tộc thiểu số nơi đây. Lắng nghe những lời tâm tình của CAH Bắc Hà, tôi mới thấm thía nỗi vất vả của họ.

Ở đây, cán bộ, chiến sĩ không chỉ đảm nhiệm công tác đảm bảo an ninh trật tự mà còn phải bám sát địa bàn, bám dân để tuyên truyền vận động bà con thực hiện các chủ trương chính sách của Nhà nước. Từ việc vận động bà con làm Căn cước công dân, giải quyết các vụ việc, va chạm, đến vận động cho trẻ em đến trường, tuyên truyền nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết…

Trăm công nghìn việc, những việc có tên, những việc không tên đều do công an giải quyết. Không nề hà bất cứ việc gì, các chiến sĩ công an giống như con em đồng bào dân tộc, họ làm nhiệm vụ với tinh thần như việc của nhà mình, không kêu ca, oán thán. Đêm giao lưu với Trại sáng tác, trong ánh lửa bập bùng, những chiến sĩ công an hòa mình cùng đồng bào vào những điệu múa, điệu hát. Tôi cảm nhận thấy chất Bắc Hà ăn sâu trên khuôn mặt, nụ cười, ánh mắt, trong máu của những những người lính dù họ đến từ bất cứ vùng miền nào của Tổ quốc.

***

Rời Lào Cai, tạm biệt Sa Pa, tạm biệt Bắc Hà, nơi đã cho tôi những trải nghiệm và những nhận thức mới, tôi vẫn không thôi nghĩ về vùng đất ấy, con người ấy. Bao năm qua tôi đã được thưởng lãm, được hưởng thụ những giá trị tốt đẹp mà không mấy bận tâm đến những nỗ lực, những nhọc nhằn phía sau những rực rỡ ấy. Đã có rất nhiều sự nỗ lực hy sinh, mồ hôi công sức, thậm chí cả máu của những chiến sĩ vì cuộc sống bình yên của chúng ta. Trở về sau chuyến đi, được gặp những con người thật, chứng kiến những câu chuyện thật, tôi đã có câu trả lời cho nỗi băn khoăn của mình. Giống như câu hát “Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ biết giành phần ai” (ca khúc “Rừng cây đời người”), tôi đã hiểu động lực để những chiến sĩ Công an nhân dân có thể sống, chiến đấu, hy sinh bản thân bởi họ chính là những người “sống vì mọi người”.