Nông nghiệp bền vững từ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách

Sử dụng thiết bị bay không người lái để phun thuốc bảo vệ thực vật.

Những năm trước đây, dù là trồng lúa hay trồng rau màu, hoa…, trên những cánh đồng các xã Mê Linh, Tiến Thắng, Đa Phúc, Thư Lâm… dễ dàng bắt gặp những vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật vương vãi. Một bộ phận không nhỏ người dân chưa có ý thức bảo vệ môi trường, thường vứt ngay vỏ thuốc bảo vệ thực vật ở ven ruộng sau khi sử dụng.

Chưa kể, nhiều người phun thuốc quá liều lượng, phun trước thời điểm cần thiết. Vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật luôn có lượng thuốc tồn dư, khi bị thải ra môi trường, lượng thuốc bảo vệ thực vật này ngấm xuống đất, ngấm vào nguồn nước “đầu độc” đất đai, nguồn nước một cách lâu dài nên được coi là một loại “rác độc”.

Triển khai phong trào xây dựng nông thôn mới, tiếp đó là nông thôn mới nâng cao, thành phố Hà Nội đã tập trung nhiều biện pháp để vận động nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc “4 đúng”, gồm: đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách.

Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Nội Lưu Thị Hằng cho biết: “Trong những năm qua, chi cục đã phối hợp các địa phương mở hàng trăm lớp tập huấn mỗi năm, hướng dẫn bà con nhận diện sâu bệnh, nhất là nguyên tắc “4 đúng” trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Chi cục tuyên truyền sâu rộng về quản lý dịch hại tổng hợp, giúp nông dân biết cách tận dụng thiên địch, sử dụng thuốc sinh học, thảo mộc thay thế hóa chất độc hại. Nhờ vậy, người dân đã nhận ra rằng phun ít thuốc hơn nhưng hiệu quả cao hơn, rau sạch hơn và bán được giá hơn”.

Cùng với nỗ lực của các cấp chính quyền, triển khai xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ thành phố… cũng vào cuộc trong vận động hội viên sử dụng đúng cách, đúng thuốc bảo vệ thực vật, nhất là việc thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật.

Tại nhiều cánh đồng, các thùng gom thuốc bảo vệ thực vật, kèm theo đó là những biển báo nhắc nhở bà con nông dân để vỏ bao bì sau khi sử dụng đúng chỗ được lắp đặt ngay đầu bờ để cơ quan chức năng thu gom, xử lý.

Sự phối hợp giữa chính quyền, các tổ chức chính trị-xã hội đã dần thay đổi thói quen của bà con nông dân, nhất là khi thấy hiệu quả canh tác thay đổi rõ rệt.

Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thành phố, sau khi được hướng dẫn, tỷ lệ nông dân sử dụng thuốc sinh học, thảo mộc sinh học tăng dần, còn lượng thuốc bảo vệ thực vật thì giảm. Trung bình trước đây bà con sử dụng khoảng 3,8kg/ha/năm thì hiện nay con số này giảm còn 2,4kg/ha/năm.

Đặc biệt, lượng thuốc bảo vệ thực vật sử dụng trên các cây trồng của Hà Nội (trong đó có rau) là khoảng trên 200 tấn chỉ bằng 0,3% so với toàn quốc.

Tỷ lệ mẫu rau phân tích vượt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tối đa cho phép rất thấp. Hàng năm, phân tích khoảng 300-500 mẫu rau, chỉ có khoảng 1-2% mẫu vượt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tối đa cho phép.

Thôn Đông Cao (xã Quang Minh) là “vựa” rau lớn của thành phố Hà Nội với tổng diện tích hơn 200ha, bình quân mỗi ngày cung cấp cho thị trường khoảng 400-500 tấn rau, củ quả các loại. Triển khai các tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao, nói chung, tiêu chí về môi trường nói riêng, hơn 100 hộ dân trong thôn đã tham gia mô hình “Cánh đồng sạch”.

Khi tham gia mô hình, các thành viên luôn chấp hành nghiêm quy trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật từ liều lượng đến thời điểm sử dụng thuốc, nghiêm túc trong việc để bao bì thuốc bảo vệ thực vật đúng nơi quy định, làm sạch đồng ruộng; đồng thời sử dụng phân bón, nguồn nước bảo đảm...

Vỏ hộp thuốc bảo vệ thực vật được thu gom, xử lý.

Hội Nông dân thường xuyên kiểm tra việc thực hiện của bà con, thành lập đội chuyên trách thu gom phụ phẩm trên đồng ruộng để xử lý, tái chế, bảo vệ môi trường.

Cũng tại xã Quang Minh còn có mô hình “Cánh đồng bưởi sạch”. Ông Nguyễn Văn Lành, hộ nông dân tham gia mô hình cho biết: “Trước đây, trong sản xuất nông nghiệp nói chung, trồng bưởi nói riêng, khi sử dụng hết thuốc trừ sâu, bà con thường bỏ luôn vỏ ở ruộng, kênh mương, gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, hiện nay, chúng tôi đã thay đổi phương thức sản xuất, hạn chế sử dụng hóa chất, chăm sóc bưởi theo hướng hữu cơ, không xả bao bì thuốc bảo vệ thực vật ra môi trường”.

Từ năm 2024, thành phố đẩy mạnh hỗ trợ các địa phương mua thùng chứa bao bì thuốc bảo vệ thực vật và tổ chức thu gom xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật theo đúng tiêu chuẩn, bảo đảm an toàn cho sức khỏe của cộng đồng và vệ sinh môi trường, với tổng kinh phí là 47 tỷ đồng. Việc hỗ trợ được thực hiện ở 100% số xã trên địa bàn.

Kết hợp giữa vận động thực hiện các biện pháp sử dụng đúng thuốc bảo vệ thực vật với hỗ trợ phương tiện, cùng với thành tựu chung của nông thôn mới, những cánh đồng của Hà Nội đang ngày một “xanh” hơn, thiết thực bảo vệ môi trường khu vực nông thôn, cũng như môi trường thành phố nói chung.

MINH PHUONG