'Nút thắt mầm non' không thể giải quyết bằng cách làm cũ
Đại biểu Lý Thị Lan (Tuyên Quang) nhận định: Khó khăn lớn nhất của giáo dục miền núi không chỉ là chuyện trường lớp, mà là câu chuyện của con người và 'nút thắt' lớn nhất là giáo dục mầm non không thể giải quyết bằng cách làm cũ.
Chiều 20-11, Quốc hội tiếp tục thảo luận về các dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Giáo viên bản địa là linh hồn của lớp học mầm non
Tập trung vào vấn đề giáo dục miền núi, biên giới và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là giáo dục mầm non, đại biểu (ĐB) Lý Thị Lan (Tuyên Quang) nhấn mạnh: Khó khăn lớn nhất của giáo dục miền núi không chỉ là chuyện trường lớp, mà là câu chuyện của con người và “nút thắt” lớn nhất là giáo dục mầm non không thể giải quyết bằng cách làm cũ.
Đại biểu Lý Thị Lan (Tuyên Quang). Ảnh: QUANG PHÚC
Cụ thể, ĐB đề nghị bổ sung vào điều 29 Luật Giáo dục sửa đổi quy định về mô hình tổ chức trường học theo hướng địa phương được phép tổ chức mô hình trường chính, điểm trường, nhóm trẻ phù hợp với điều kiện địa hình. Nhà nước phải đảm bảo biên chế và điều kiện tối thiểu cho điểm trường mầm non tại vùng miền núi, biên giới và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
“Điểm trường mầm non không phải là lựa chọn, mà là một đặc thù khách quan ở các tỉnh miền núi, biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nếu không có giáo viên ngay tại thôn bản, không thể mở lớp cho nhóm trẻ từ 2 đến 3 tuổi và không thể đạt mục tiêu phổ cập mầm non 3 đến 5 tuổi ở vùng này. Mô hình này đảm bảo quan điểm "ở đâu có học sinh, ở đó phải có giáo viên" và phù hợp với định hướng chung: mầm non ở tại chỗ gần dân, tiểu học và trung học cơ sở tập trung bán trú theo phân cấp”, ĐB Lý Thị Lan khẳng định.
Quang cảnh hội trường Diên Hồng, chiều 20-11. Ảnh: QUANG PHÚC
Giải pháp đột phá, theo ĐB Lý Thị Lan, là đào tạo giáo viên bản địa, vì họ là linh hồn của lớp học mầm non, hiểu phong tục, được phụ huynh tin tưởng và gắn bó lâu dài. Từ quan điểm này, việc nâng chuẩn trình độ giáo viên (theo dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và dự thảo Luật Giáo dục Đại học sửa đổi) đã tạo ra khoảng trống lớn, khiến nhiều học sinh dân tộc thiểu số có phẩm chất sư phạm nhưng không đạt chuẩn đầu vào đại học sư phạm.
Để tháo gỡ, ĐB đề nghị bổ sung vào Luật Giáo dục đại học sửa đổi quy định cho phép cơ sở giáo dục đại học được tổ chức chương trình dự bị sư phạm 1 năm dành cho học sinh dân tộc thiểu số và học sinh vùng miền núi biên giới trước khi vào học chính khóa.
“Mục đích là tạo một nhịp cầu giúp học sinh bước vào Đại học Sư phạm với năng lực đầy đủ và đạt chuẩn chất lượng, không hạ chuẩn, không nới lỏng chất lượng”, ĐB Lý Thị Lan giải thích.
Những nhóm ngành đặc thù cần quản lý đặc biệt
Tại phiên họp, quy định về một số ngành đặc thù được nhiều ĐB bày tỏ quan tâm. ĐB Nguyễn Thị Lan (Hà Nội) nhận định, dự thảo nghị quyết đã có những cơ chế ưu tiên vượt trội cho văn hóa, nghệ thuật, thể thao và các lĩnh vực đặc thù khác; song một số ngành trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp đang thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực chất lượng cao và cần được đặt lên hàng ưu tiên chiến lược.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan (TP Hà Nội). Ảnh: QUANG PHÚC
“Thực tế nhiều năm qua cho thấy các ngành xương sống của nông nghiệp như khoa học đất, khoa học cây trồng, chăn nuôi, bảo vệ thực vật, kinh doanh nông nghiệp, phát triển nông thôn, khuyến nông, phòng chống thiên tai hay các ngành thủy sản và lâm nghiệp đều rất khó thu hút nguồn nhân lực trẻ. Các ngành quan trọng khác như công nghệ sau thu hoạch hay kỹ thuật tài nguyên nước cũng tương tự. Tuy nhiên, do đặc thù nghề nghiệp vất vả, thu nhập chưa hấp dẫn và thiếu chính sách đủ mạnh, các ngành này chưa tạo được sức hút đối với người học”, ĐB trăn trở.
Theo ĐB Nguyễn Thị Lan, dự thảo hiện nay mới chỉ có chính sách tín dụng cho người học và học bổng cho nghiên cứu sinh, nhưng chưa có cơ chế hỗ trợ riêng cho những ngành thiết yếu đang rất khó thu hút nhân lực, đặc biệt là nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, tài nguyên nước hay phòng chống thiên tai. Đây là những khoảng trống chính sách.
ĐB đề nghị bổ sung các cơ chế ưu tiên về học bổng, tín dụng ưu đãi theo ngành, đặt hàng đào tạo… đồng thời đầu tư mạnh để phát triển các phòng thí nghiệm, mô hình thực hành.
Đại biểu Nguyễn Tri Thức (TPHCM). Ảnh: QUANG PHÚC
Bên cạnh lĩnh vực nông nghiệp, nhóm ngành sức khỏe cũng thu hút sự quan tâm của nhiều ĐB khi cho rằng đây là khoa học thực hành; gắn liền với bệnh viện và vai trò quản lý của Bộ Y tế là không thể thay thế.
ĐB Nguyễn Tri Thức (TPHCM) nhấn mạnh, ông cảm thấy “rất buồn” vì những giải trình của ban soạn thảo khi đề xuất chuyển các cơ sở đào tạo nhóm ngành sức khỏe về Bộ GD-ĐT cho thấy cách hiểu chưa đúng về việc đào tạo bác sĩ chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 và bác sĩ nội trú - lực lượng nòng cốt, tinh hoa của ngành y.
“Nếu dự thảo được thông qua thành luật, đào tạo sức khỏe sẽ do Bộ GD-ĐT quản lý, kể cả chương trình đào tạo, và như thế rất bất hợp lý, không kiểm soát được chất lượng”, ĐB Nguyễn Tri Thức góp ý. Đề cập đến chất lượng đào tạo của nhiều trường y không đạt yêu cầu, ĐB bày tỏ quan điểm theo hướng giao toàn bộ các cơ sở đào tạo khối ngành sức khỏe (kể cả cao đẳng y tế) về cho Bộ Y tế quản lý.
Phát biểu sau đó, các ĐB Nguyễn Thị Sửu và Nguyễn Hải Nam (cùng thuộc TP Huế) ủng hộ mạnh mẽ quan điểm này.
