Phát huy hiệu quả công tác trợ giúp pháp lý: Bảo đảm chính sách đãi ngộ và cơ chế phối hợp đồng bộ

Cùng với việc đưa ra những yêu cầu, điều kiện và chỉ tiêu bắt buộc mà trợ giúp viên pháp lý phải thực hiện, Bộ Tư pháp đã tham mưu Chính phủ có các chế độ, chính sách cho người thực hiện trợ giúp pháp lý nói chung và trợ giúp viên pháp lý nói riêng khi thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý. Đó là một trong những nguồn động lực thúc đẩy, khuyến khích họ tích cực, chủ động tiếp cận nhu cầu trợ giúp pháp lý và trong quá trình thực hiện vụ việc.

Triển khai chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng hàng năm do Bộ Tư pháp ban hành cùng với việc tăng mức bồi dưỡng vụ việc tố tụng, các trợ giúp viên pháp lý đều hăng say thực hiện các vụ việc được phân công, có nhiều trợ giúp viên pháp lý đã chủ động tiếp cận nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân. Từ chỗ hoạt động tham gia tố tụng chủ yếu dựa vào đội ngũ luật sư, hiện nay, các trợ giúp viên pháp lý đã là trở thành lực lượng chính trong hoạt động tham gia tố tụng cho người được trợ giúp pháp lý.

Luật sư tại Trung tâm Trợ giúp pháp lý tư vấn cho người dân. Ảnh: Yến Châu

Tại Nghị định số 80/2015/NĐ-CP ngày 17/9/2015 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 14/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý đã có chính sách khuyến khích người thực hiện trợ giúp pháp lý.

Tiếp tục kế thừa những nội dung này, tại Nghị định số 144/2017/NĐ-CP ngày 15/12/2017 quy định chi tiết một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý 2017 đã quy định các chế độ, chính sách đối với trợ giúp viên pháp lý và thù lao, chi phí thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý cho người thực hiện trợ giúp pháp lý.

Trợ giúp viên pháp lý có đầy đủ các chức danh nghề nghiệp viên chức theo quy định của pháp luật, bao gồm: Trợ giúp viên pháp lý hạng I, trợ giúp viên pháp lý hạng II và trợ giúp viên pháp lý hạng III. Hiện nay, trợ giúp viên pháp lý là chức danh duy nhất thuộc ngành tư pháp ở địa phương có chức danh nghề nghiệp hạng I.

Trợ giúp viên pháp lý được cấp trang phục riêng theo tiêu chuẩn, niên hạn, tạo được đặc trưng riêng cho công việc, tạo thuận lợi cho họ khi thực hiện trợ giúp pháp lý, nhất là khi tham gia tố tụng tại các cơ quan tiến hành tố tụng. Trợ giúp viên pháp lý được hưởng phụ cấp trách nhiệm theo nghề bằng 25% mức lương hiện hưởng cộng với phụ cấp chức vụ lãnh đạo và phụ cấp vượt khung (nếu có).

Đặc biệt, để góp phần tạo động lực cho việc tập trung thực hiện vụ việc, nhất là vụ việc tham gia tố tụng, Nghị định đã tiếp tục quy định trợ giúp viên pháp lý khi thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý bằng hình thức tham gia tố tụng được hưởng mức bồi dưỡng bằng 40% mức thù lao áp dụng đối với luật sư, được hưởng mức bồi dưỡng bằng 20% mức thù lao áp dụng đối với luật sư khi thực hiện trợ giúp pháp lý bằng hình thức đại diện ngoài tố tụng theo quy định.

Kết quả nổi bật về số vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng trong những năm gần đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của hàng loạt giải pháp đồng bộ. Việc gắn chỉ tiêu với trách nhiệm, nâng chuẩn năng lực người thực hiện, bảo đảm chế độ đãi ngộ và mở rộng phối hợp liên ngành đã tạo ra bước chuyển mạnh mẽ.

Trợ giúp pháp lý không chỉ là công cụ bảo đảm quyền tiếp cận công lý cho người nghèo, người yếu thế, mà còn là chính sách nhân văn, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật, thúc đẩy bình đẳng và công bằng xã hội. Với nền tảng đã có, hoạt động này hứa hẹn sẽ tiếp tục phát huy vai trò ngày càng quan trọng trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền ở Việt Nam.

Hạ An