Phát triển giáo dục mầm non trong kỷ nguyên mới

Hội thảo khoa học “Phát triển giáo dục mầm non trong kỷ nguyên mới”.

Sáng 28/11, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì phối hợp cùng Bộ GD&ĐT và một số cơ quan tổ chức hội thảo khoa học “Phát triển giáo dục mầm non trong kỷ nguyên mới”.

Nhận diện “điểm nghẽn”

Chia sẻ về bối cảnh triển khai các nhiệm vụ cho giáo dục mầm non, ông Nguyễn Thanh Đề - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non (Bộ GD&ĐT) nhắc đến các văn bản chỉ đạo quan trọng: Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển GD-ĐT; Nghị quyết 218/2025/QH15 ngày 26/6/2025 của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi; Nghị định số 277/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Nghị quyết số 218/2025/QH15; Luật Nhà giáo; Chiến lược giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Cùng với đó là mục tiêu của đất nước trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045; chuyển đổi số trong giáo dục là xu hướng toàn cầu hóa, xu thế tất yếu, diễn ra rất nhanh chóng; sự bùng nổ của nền tảng công nghệ IoT, Big Data, AI, SMAC… đang hình thành nên hạ tầng giáo dục số; Chương trình GDPT 2018 đã được triển khai từ lớp 1 đến lớp 12; giáo dục mầm non được coi là cấp học nền tảng, giữ vai trò chiến lược.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phải nhận diện được “điểm nghẽn” của hệ thống, ông Nguyễn Thanh Đề cho biết: Giáo dục mầm non hiện nay quy mô mở rộng, chính sách hỗ trợ tốt. Tuy nhiên, hạn chế phải nhìn nhận là các vùng công nghiệp, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi vùng sâu, vùng xa còn rất nhiều khó khăn. Một số chính sách chưa phù hợp đặc thù vùng miền, khu đô thị, khu công nghiệp.

Chương trình giáo dục mầm non là chương trình khung, có tính chất mở tạo cơ hội để đáp ứng sự đa dạng của các vùng miền, các đối tượng trẻ, hướng đến sự phát triển toàn diện của trẻ; bảo đảm kết nối chặt chẽ giữa các độ tuổi nhà trẻ và mẫu giáo, cơ bản liên thông với nội dung chương trình giáo dục phổ thông.

Ưu điểm của Chương trình là lấy trẻ làm trung tâm, chơi mà học, học bằng chơi. Tuy nhiên, hạn chế là chưa thể hiện rõ về quan điểm tiếp cận hội nhập quốc tế như: giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, công nghệ số, giáo dục bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu/dịch bệnh…

Về đội ngũ, giáo dục mầm non còn thiếu khoảng 34.612 giáo viên đến 2030. Tỷ lệ giáo viên/lớp toàn quốc là 1,86 thấp hơn so với định mức (2,2 giáo viên/lớp); công việc áp lực cao nhưng mức lương thấp còn thấp…

Thực trạng cơ sở vật chất cũng còn nhiều khó khăn. Hiện giáo dục mầm non còn thiếu khoảng 28.000 phòng học; còn tồn tại phòng học tạm, phòng học nhờ ở vùng khó khăn. Tỷ lệ kiên cố hóa trường lớp học đạt 88,3% (vùng khó chỉ đạt 61,5%); thiết bị tối thiểu chỉ đạt 49,65% so với nhu cầu; sĩ số trung bình là 25,9 trẻ em/lớp, nhóm lớp.

Ông Nguyễn Thanh Đề, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non (Bộ GD&ĐT) phát biểu tại hội thảo.

4 nhóm giải pháp đột phá

Chia sẻ về giải pháp trong thời gian tới, ông Nguyễn Thanh Đề nhấn mạnh 4 nhóm giải pháp đột phá: Hoàn thiện thể chế, chính sách; đổi mới Chương trình giáo dục mầm non; phát triển đội ngũ bền vững; đầu tư cơ sở vật chất công bằng và hiện đại. Cụ thể như sau:

Thứ nhất, Bộ GD&ĐT nỗ lực rà soát, hoàn thiện thể chế đảm bảo triển khai có hiệu quả chính sách đã ban hành, giải quyết dứt điểm những điểm nghẽn trong giáo dục mầm non trước năm 2030. Đồng thời, thực thi đồng bộ Luật Nhà giáo; Nghị quyết 218/2025/QH15; Nghị định số 277/2025/NĐ-CP…

Thứ hai, xây dựng Chương trình Giáo dục mầm non theo hướng khung và mở. Đây là chương trình khung cấp quốc gia, bảo đảm đáp ứng vận dụng linh hoạt, phù hợp với sự đa dạng của các vùng miền, các đối tượng trẻ; thể hiện rõ hơn nữa quan điểm giáo dục toàn diện, tích hợp, phương châm giáo dục mầm non “chơi mà học, học bằng chơi”; tiếp cận trên quyền, các công ước, điều ước quốc tế về quyền trẻ em và hình thành và phát triển chức năng tâm sinh lý, năng lực, phẩm chất nền tảng; tích hợp công nghệ số, AI, kỹ năng sống, đa văn hóa, quyền trẻ em; liên thông phổ thông, hội nhập quốc tế.

Thứ ba, phát triển đội ngũ với giải pháp linh hoạt biên chế, tuyển đặc cách; hỗ trợ nâng chuẩn, đãi ngộ đặc thù; đào tạo lại và đào tạo phát triển nghề liên tục; đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên mầm non theo hướng hiện đại, hội nhập, tích hợp các năng lực thế kỷ 21, năng lực số và ứng dụng AI.

Thứ tư, đầu tư cơ sở vật chất; trong đó ưu tiên kiên cố hóa, phòng học, thiết bị AI/STEM, nhà công vụ, thu hẹp khoảng cách vùng miền và triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035 (trong đó tập trung Dự án 1 về kiên cố hóa trường lớp học, xây dựng bổ sung phòng học, xây dựng bổ sung các phòng học bộ môn, mua sắm bổ sung thiết bị dạy học tối thiểu và Dự án 4 với nội dung nâng cao năng lực cho giáo viên, học sinh).

Các chuyên gia phát biểu tại hội thảo.

Từ thực tiễn, Bộ GD&ĐT kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thể chế hóa Luật Nhà giáo với việc ban hành hướng dẫn thi hành chi tiết Luật về tiền lương, phụ cấp, chế độ nghỉ hưu sớm, đảm bảo các chính sách này có hiệu lực đồng bộ từ ngày 1/1/2026.

Cùng với đó, giải quyết dứt điểm biên chế thiếu. Chính phủ ban hành cơ chế phân bổ biên chế giáo viên linh hoạt, dựa trên quy mô trẻ em thực tế và đặc thù vùng miền, thay thế cho việc áp đặt các chỉ tiêu cắt giảm cơ học; thực hiện cơ chế đặt hàng đào tạo giáo viên mầm non. Đồng thời, quan tâm tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và đảm bảo kinh phí các chương trình, đề án lớn.

UBND các tỉnh/thành quan tâm chính sách thu hút vượt khung, ưu tiên quỹ đất, ngân sách… Cơ sở đào tạo giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục mầm non chủ động đổi mới chương trình theo hướng lồng ghép các hoạt động thực hành, kiến tập thường xuyên vào các học phần lý thuyết, tích hợp năng lực số, AI và các kỹ năng mềm thiết yếu. Phát triển đội ngũ giảng viên có năng lực chuyên sâu, năng lực ngoại ngữ, đồng thời từng bước áp dụng cơ chế kiểm định chương trình đào tạo, bồi dưỡng.

Ông Vũ Thanh Mai - Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương kết luận hội thảo.

6 nhiệm vụ quan trọng cần thống nhất thực hiện

Tại hội thảo, các đại biểu đến từ các Sở GD&ĐT, lãnh đạo trường đào tạo giáo viên, chuyên gia tập trung phân tích, đánh giá về cơ chế, chính sách phát triển giáo dục mầm non hiện nay, đặc biệt những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong tổ chức triển khai thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước; từ đó khuyến nghị giải pháp hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách đột phá phát triển giáo dục mầm non trong giai đoạn mới.

Các ý kiến đồng thời nhận diện, đánh giá thực trạng, khuyến nghị giải pháp về nội dung, chương trình, phương pháp chăm sóc, giáo dục trẻ em mầm non; công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục mầm non; cơ chế, chính sách, khuyến khích tổ chức, doanh nghiệp đầu tư và huy động nguồn lực xã hội phát triển giáo dục mầm non; công tác phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ em mầm non…

Kết luận hội thảo, ông Vũ Thanh Mai - Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương thống nhất 6 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Trong đó, ông nhấn mạnh đầu tiên đến việc quán triệt đầy đủ quan điểm, định hướng của Đảng tại Nghị quyết số 29-NQ/TW, Kết luận số 91-KL/TW, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW; trong đó giáo dục mầm non là một trong những lĩnh vực ưu tiên hàng đầu.

Đồng thời, tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em từ 3 đến 5 tuổi theo nguyên tắc không trẻ em nào bị bỏ lại phía sau; ban hành Chương trình giáo dục mầm non mới, liên thông với Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018; đẩy mạnh hợp tác quốc tế ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số.

Cùng với đó, tập trung hoàn thiện cơ chế chính sách phát triển đội ngũ giáo viên để bảo đảm đủ số lượng, đúng cơ cấu, đạt được chuẩn trình độ; đổi mới mạnh mẽ đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn nghề nghiệp; xây dựng đội ngũ giáo viên mầm non có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu của thời đại số và yêu cầu đổi mới theo tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW.

Cuối cùng, tăng cường nguồn lực đầu tư và thúc đẩy xã hội hóa để thực hiện kiên cố hóa, hiện đại hóa trường lớp, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện; khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư phát triển giáo dục mầm non theo hướng chất lượng cao; tạo điều kiện phát triển cơ sở mầm non ngoài công lập, nhất là tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu đô thị đông dân cư; huy động sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và toàn xã hội…

Hiếu Nguyễn