Phát triển hạ tầng logistics vướng ở đâu?

Phát triển chưa xứng với tiềm năng

Theo thông tin từ Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, hiện nay, thị trường logistics Việt Nam đang có sự tham gia của khoảng hơn 5.000 doanh nghiệp. Trong đó, 89% doanh nghiệp Việt Nam có quy mô vừa và nhỏ; 10% là doanh nghiệp liên doanh và 1% doanh nghiệp 100% có vốn nước ngoài cung cấp dịch vụ logistics xuyên quốc gia,…

ICD Long Biên đáp ứng đầy đủ các chức năng của một cảng cạn

Các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp logistics Hà Nội nói riêng cũng từng bước chuyển mình, đẩy mạnh đầu tư các cơ sở hạ tầng, kho bãi hiện đại, ứng dụng khoa học công nghệ mới, thương mại điện tử để gia tăng thị phần và tham gia chủ động vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo Sở Công Thương Hà Nội, hiện khả năng đáp ứng các yếu tố logistics của Hà Nội đối với các doanh nghiệp trên địa bàn còn chưa cao, chỉ trên mức trung bình.

Về tiến độ đầu tư xây dựng Trung tâm logistics, mặc dù các sở, ngành, chính quyền địa phương, chủ đầu tư đã có nhiều cố gắng, đẩy nhanh tiến độ trong công tác lập, thẩm tra, phê duyệt thiết kế kỹ thuật,… Tuy nhiên, các khu đất hạ tầng logistics được quy hoạch phần lớn đều gắn với các công trình đầu mối giao thông vận tải chính như ga đường sắt quốc gia, cảng đường thủy nội địa… Do đó, khi triển khai lập quy hoạch và dự án đầu tư xây dựng phải phụ thuộc vào quy hoạch các công trình đầu mối giao thông có liên quan. Các kho, bãi, địa điểm hoạt động logistics chủ yếu nằm trong nội đô, hình thành tự phát, phân tán, diện tích nhỏ, năng lực khai thác hạn chế… dẫn đến chưa đáp ứng nhu cầu phát triển của thành phố, làm phát sinh nhiều chi phí không đáng có như: Lưu xe, lưu container, nâng hạ, bốc xếp…

Ứng dụng logistics trong chuỗi sản xuất, sơ chế, chế biến nông lâm thủy sản còn nhiều hạn chế, do các doanh nghiệp, hợp tác xã có quy mô nhỏ và vừa, nguồn nhân lực chưa đủ mạnh để trang bị hạ tầng kỹ thuật đáp ứng yêu cầu logistics.

Về khung pháp lý, kinh doanh dịch vụ logistics là hoạt động kinh doanh có điều kiện; tuy nhiên cơ sở pháp lý hiện chỉ có Luật Thương mại năm 2005 và Nghị định số 140/2007/NĐ-CP ngày 5/9/2007 của Chính phủ quy định chi tiết Luật Thương mại về điều kiện kinh doanh dịch vụ logistics và giới hạn trách nhiệm đối với thương nhân kinh doanh dịch vụ logistics. Có thể nói quy định quản lý nêu tại Nghị định số 140/2007/NĐ-CP đến nay không còn phù hợp, quy định về điều kiện kinh doanh còn sơ sài, chưa rõ thẩm quyền quản lý nhà nước đối với hoạt động logistics ở cấp chính quyền địa phương;…

Hiện, trên địa bàn Hà Nội có khoảng 25.000 doanh nghiệp đăng ký hoạt động logistics, nhưng thực chất, chỉ có hơn 5.400 doanh nghiệp đang hoạt động chính thức. Trong đó, doanh nghiệp tư nhân chiếm 80%, phần lớn đều có quy mô nhỏ, hạn chế về vốn, công nghệ và nhân lực, thường chỉ có từ 10 - 20 nhân viên. Vì vậy, các doanh nghiệp logistics trong nước chỉ đáp ứng được khoảng 25% nhu cầu thị trường; 18% tổng lượng hàng hóa xuất, nhập khẩu, còn lại do doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thực hiện.

Triển khai nhiều giải pháp phát triển hạ tầng logistics

Hà Nội giữ vị trí trung tâm của vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, có hệ thống giao thông kết nối đồng bộ, gồm cả đường bộ, đường biển, đường sông, hàng không và đường sắt. Hiện nay, có khoảng 40% lưu lượng hàng hóa của các địa phương khác đang luân chuyển qua địa bàn thành phố Hà Nội. Ngoài ra, Hà Nội còn có 10 khu công nghiệp đang hoạt động và hơn 100 cụm công nghiệp đã và đang hình thành, cùng với hàng nghìn siêu thị, trung tâm thương mại, chợ, cửa hàng…

Kế hoạch Phát triển dịch vụ logistics trên địa bàn Thành phố Hà Nội năm 2024 đặt mục tiêu phát triển hoạt động logistics nhằm thúc đẩy tăng trưởng, tỷ trọng đóng góp dịch vụ logistics vào GRDP, gia tăng tỷ lệ thuê ngoài, giảm chi phí logistics để cạnh tranh giá cả sản phẩm của doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển sản xuất, thương mại truyền thống, thương mại quốc tế và thương mại điện tử.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phát triển hạ tầng dịch vụ logistics. Theo đó, cụ thể hóa quy hoạch các trung tâm logistics và cơ sở hạ tầng phục vụ dịch vụ logistics trên địa bàn thành phố. Rà soát, bổ sung quy hoạch xây dựng điểm kiểm tra hàng hóa xuất nhập khẩu tập trung của thành phố. Đôn đốc tiến độ, tăng cường phối hợp giữa các ngành nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đẩy nhanh triển khai thực hiện các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng dịch vụ logistics, phấn đấu khởi công xây dựng 2 cảng cạn ICD (tại xã Cổ Bi, huyện Gia Lâm và xã Đức Thượng, huyện Hoài Đức) trong năm 2024; xác định vị trí, ranh giới, diện tích cụ thể 2 trung tâm logistics (tại các huyện Phú Xuyên, Sóc Sơn), hoàn thành thủ tục đầu tư 1 cảng container quốc tế (tại xã Cổ Bi, xã Đặng Xá, huyện Gia Lâm)…

Để đạt được mục tiêu đặt ra, trong chức năng quản lý nhà nước của ngành Công Thương địa phương, Sở Công Thương Hà Nội cho biết, sẽ phối hợp với các sở, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã rà soát xin ý kiến các cơ quan bộ, ngành quản lý chuyên ngành có liên quan đến phương án quy hoạch phát triển hạ tầng và dịch vụ logistics, tích hợp sâu dịch vụ logistics trong chiến lược phát triển ngành đảm bảo đồng bộ về cơ sở hạ tầng, cơ cấu sản xuất phù hợp với mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh tập huấn, nâng cao kiến thức cho doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics trong bối cảnh hội nhập quốc tế và một số điều ước quốc tế mới có hiệu lực. Tổ chức kết nối hoạt động logistics với hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo nên chuỗi giá trị khép kín, hoàn chỉnh. Ứng dụng mạnh mẽ hình thức logistics điện tử, logistics xanh trong kinh doanh dịch vụ logistics. Định kỳ tổ chức khảo sát tình hình hoạt động logistics để kịp thời nắm bắt xu hướng vận động, những điểm bất hợp lý để kịp thời khắc phục.

Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng 2 dự án trung tâm logistics đã được phê duyệt chủ trương đầu tư. Đẩy nhanh tiến độ thẩm định, chấp thuận chủ trương đầu tư 8 dự án đầu tư xây dựng trung tâm logistics theo Đề án Quản lý và phát triển hoạt động logistics trên địa bàn Thành phố Hà Nội đến năm 2025 đã được UBND Thành phố phê duyệt tại Quyết định số 814/QĐ-UBND ngày 13/02/2018.

Với việc triển khai tổng thể nhiều giải pháp trong lĩnh vực quản lý của ngành Công Thương Hà Nội đã, đang và sẽ luôn quan tâm phát triển dịch vụ logistics, phát huy tối đa điều kiện sẵn có và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này, từ đó, thúc đẩy hoạt động lưu thông hàng hóa, tăng trưởng xuất khẩu và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của địa phương.

Nguyễn Hạnh