Phát triển khoa học công nghệ: 'Đòn bẩy' cho tăng trưởng ngành chế biến, chế tạo

Trong 6 tháng đầu năm 2025, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Sản xuất công nghiệp 6 tháng đầu năm 2025 tiếp tục xu hướng tăng tích cực, với mức tăng hơn 9% so với cùng kỳ, trong đó công nghiệp chế biến chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng với mức tăng trưởng “hai con số.”

Mặc dù vậy, theo kịch bản tăng trưởng đề ra tại Nghị quyết 25/NQ-CP của Chính phủ về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương nhằm bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% vẫn cần sự bứt phá hơn nữa…

Để làm rõ thêm, ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) đã có một số trao đổi với phóng viên về giải pháp thúc đẩy sản xuất công nghiệp 6 tháng cuối năm 2025 nhằm đạt được các kịch bản đề ra.

Chi phí đầu vào vẫn ở mức cao

- Trong bối cảnh nhiều khó khăn của hoạt động sản xuất kinh doanh, kết quả tăng trưởng công nghiệp nói chung, sản xuất công nghiệp chế biến chế tạo nói riêng đã có kết quả rất đáng ghi nhận, đóng góp vào tăng trưởng chung của toàn nền kinh tế (GDP 6 tháng tăng 7,52%). Xin ông cho biết cụ thể về đóng góp của các lĩnh vực sản xuất vào thành tích chung của tăng trưởng 6 tháng đầu năm?

Ông Phạm Văn Quân: Theo ước tính của Bộ Công Thương thì chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) 6 tháng đầu năm 2025 đã tăng hơn 9% so với cùng kỳ năm ngoái (năm 2024 chỉ số này chỉ tăng 3,7%), trong đó, một số ngành có đóng góp nổi bật, như: công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 11,1% tiếp tục là động lực chính của tăng trưởng, công nghiệp sản xuất và phân phối điện tăng khoảng 5,2%.

Một số ngành khác cũng có mức tăng trưởng khả quan, như: điện tử, linh kiện tăng 14% nhờ sự phục hồi đơn hàng từ Mỹ và châu Âu (EU), ngành cơ khí chế tạo, kim loại tăng 9,3% nhờ nhu cầu nội địa tăng và giải ngân đầu tư công khá tốt. Về ôtô, sản lượng lắp ráp xe trong nước tăng khoảng 7,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh đó, công nghiệp hỗ trợ cũng là một điểm sáng nhờ nhiều doanh nghiệp được tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của Samsung và của Intel.

- Mặc dù vậy, đánh giá kết quả hoàn thành chỉ tiêu về chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) trong nửa đầu năm theo Nghị quyết số 25/NQ-CP của Chính phủ về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên thì chưa đạt kịch bản đề ra. Vậy, nguyên nhân do đâu, thưa ông?

Ông Phạm Văn Quân: Mặc dù có sự tăng trưởng tích cực chỉ số vẫn chưa đạt kịch bản cao như trong Nghị quyết 25 của Chính phủ theo đánh giá có một số nguyên nhân, cụ thể là liên quan đến chỉ số quản trị nhà mua hàng (PMI) liên tục duy dưới ngưỡng 50 điểm trong quý 2/2025, phản ánh tâm lý thận trọng của doanh nghiệp.

Cùng với đó là chi phí đầu vào như nguyên liệu, logistics vẫn ở mức cao do biến động địa chính trị cũng như giá dầu trên thế giới và tiếp đến là một số ngành công nghiệp chủ lực như dệt may, da giày còn khó khăn trong những đơn hàng và khó khăn trong cạnh tranh với những hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ…

Dây chuyền sản xuất của Công ty Tôn Việt Ý. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Bộ Công Thương đang rất quyết liệt trong việc xây dựng văn bản pháp luật nhằm quản lý xuất xứ hàng hóa, nâng cao và thúc đẩy tiêu dùng nội địa, đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng.

Một nguyên nhân nữa liên quan đến việc chưa đạt được mục tiêu tăng trưởng điện vẫn còn thấp (6 tháng đầu năm 2025 tăng khoảng 5,2%) còn phản ảnh sản xuất công nghiệp đã dần chuyển sang mô hình sử dụng năng lượng tiết kiệm, sử dụng công nghệ cao và không còn tỷ lệ thuận với chỉ số IIP như trước đây.

Hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển công nghiệp phụ trợ

- Trong vài năm trở lại đây, tăng trưởng điện thậm chí ở mức khá thấp (tính chung 6 tháng đầu năm sản xuất và phân phối điện chỉ đạt hơn 5% như ông vừa thông tin). Dưới góc độ quản lý lĩnh vực sản xuất công nghiệp nói chung, công nghiệp điện năng nói riêng, xin ông cho biết thực tế này?

Ông Phạm Văn Quân: Theo tôi đây là một tín hiệu khá là tốt vì tăng trưởng điện thấp không còn là chỉ báo duy nhất về tăng trưởng công nghiệp như giai đoạn trước, việc này có một số nguyên nhân, trong đó nhiều ngành đã ứng dụng kỹ thuật số, công nghệ ít tiêu tốn năng lượng (như điện tử, cơ khí chính xác...). Thêm vào đó, rất nhiều doanh nghiệp đã tăng sử dụng năng lượng tái tạo (điện Mặt Trời mái nhà) và tiết kiệm điện trong quá trình sản xuất.

Ngoài ra, một số khu công nghiệp đã chuyển đổi mô hình, nâng cấp máy móc theo hướng tiết kiệm năng lượng và chúng ta đã nhìn thấy việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả của chúng ta đã có những tác động tích cực đến quá trình sản xuất…

- Xin ông cho biết các giải pháp của ngành nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng công nghiệp cả năm 2025 mà ngành Công Thương đặt ra, cũng như đạt được mục tiêu tại Nghị quyết số 25/NQ-CP của Chính phủ?

Ông Phạm Văn Quân: Theo tôi cần triển khai một số giải pháp đồng bộ, bao gồm các giải pháp về thể chế, chính sách, như: Triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia bằng những hoạt động cụ thể, như xây dựng quỹ đổi mới sáng tạo ngành công nghiệp, quỹ đầu tư phát triển công nghiệp, thúc đẩy hợp tác nghiên cứu và phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ mới (R&D) công-tư; Thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, như sửa đổi các quy định liên quan đến đất đai, tín dụng và ưu đãi thuế nhằm khuyến khích doanh nghiệp công nghiệp tư nhân.

Về những hành động cụ thể, Bộ Công Thương sẽ tập trung các giải pháp nhằm đẩy mạnh giải ngân đầu tư công của công nghiệp; hoàn thiện các trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp phía Bắc và phía Nam để hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong việc tham gia phát triển công nghiệp phụ trợ, đồng thời đẩy mạnh triển khai những mục tiêu được đặt ra trong đề án công nghiệp hỗ trợ tại Nghị định NĐ 111/2015/NĐ-CP, cũng như đề xuất Thủ tướng phê duyệt chương trình công nghiệp hỗ trợ giai đoạn 2026-2035.

Ngành chế biến, chế tạo tăng 11,1% trong nửa đầu năm. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Bên cạnh đó, Cục sẽ tập trung vào việc tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho các sản phẩm công nghiệp, nhất là những ngành bị ảnh hưởng bởi cắt giảm đơn hàng như dệt may, da giày và các ngành bị tác động bởi chính sách thuế đối ứng của Mỹ.

Đặc biệt là Bộ Công Thương sẽ rà soát lại các chỉ tiêu kế hoạch và tháo gỡ rào cản pháp lý, luật cũng như tập trung để triển khai hiệu quả hai Nghị quyết (gồm: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân) của Bộ Chính trị.

Với những giải pháp đồng bộ trên, tôi hy vọng các chỉ số tăng trưởng công nghiệp (IIP) của cả năm 2025 có thể đạt từ 9% trở lên và công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 2 con số nếu triển khai hiệu quả các giải pháp trên.

- Xin cảm ơn ông./.

(Vietnam+)