Phó Thủ tướng: Thu hút người tài thì cơ chế nhà ở, thu nhập và đề bạt thế nào?

Sáng 10/7, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao” giai đoạn 2021-2024.

Đại diện đoàn giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, với khu vực công lập, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chiếm tỷ lệ không nhiều trong tổng số lực lượng lao động toàn xã hội, phần lớn có trình độ từ đại học trở lên.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: QH

Đối với khu vực ngoài công lập, số lượng lao động có sự gia tăng, nhất là trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Năm 2024, cả nước có gần 47,3 triệu người lao động làm việc ở khu vực ngoài nhà nước, chiếm 89,3% tổng lực lượng lao động và chiếm trên 91% tổng số lao động có việc làm của nền kinh tế.

Mặc dù vậy, theo đoàn giám sát, trong bối cảnh bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực cao hơn, đất nước ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là chuyên gia đầu ngành, “tổng công trình sư” trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, lĩnh vực kinh tế mới.

Đáng chú ý, một bộ phận không nhỏ sinh viên tốt nghiệp đại học chưa đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng, nhất là về kỹ năng, độ thích ứng và tính chuyên nghiệp. Ước tính 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc trong lĩnh vực được đào tạo. Cả nước còn khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo. Việc phân bố nguồn nhân lực chất lượng cao còn mất cân đối, tập trung ở các đô thị lớn.

Đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ nghiên cứu, ban hành Chiến lược phát triển nguồn nhân lực đến năm 2030, tầm nhìn 2050 và bố trí đầy đủ nguồn lực bảo đảm để thực hiện.

Đồng thời, hoàn thiện đề án vị trí việc làm của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập các cấp sau sắp xếp tổ chức, bộ máy. Tiếp tục thực hiện triệt để và có hiệu quả các quy định về tuyển dụng, sử dụng và thực hiện chính sách, chế độ nhằm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi.

Đề xuất quỹ đào tạo và thu hút nhân tài

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi nói, giáo dục nghề nghiệp và đại học phải có sự đổi mới rất mạnh mẽ, sát với thị trường cũng như yêu cầu phát triển kinh tế xã hội.

Đề cập đến vấn đề tự chủ và xã hội hóa, theo ông Phan Văn Mãi, trong thời gian vừa qua, nhiều nơi còn nhìn nhận sai vấn đề này. “Tự chủ, xã hội hóa không có nghĩa là để các cơ sở giáo dục tự thu, tự xoay xở. Thậm chí quá trình tự chủ, xã hội hóa này, ngân sách phải đầu tư nhiều hơn nữa”, ông Mãi nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh, tự chủ ở đây là tự quyết chứ không phải tự chủ về ngân sách, tài chính. Còn xã hội hóa không phải thương mại hóa giáo dục đào tạo mà nhà nước vẫn phải có đầu tư, thậm chí đầu tư nhiều hơn, năm sau nhiều năm trước.

“Nếu để các cơ sở đào tạo, giáo dục tự lo kinh phí sẽ nảy sinh nhiều vấn đề khác. Từ kết quả chỉ ra về tự chủ, xã hội hóa, tôi đề nghị chúng ta phải nâng tầm về định hướng, tức là chủ trương của Đảng và nâng tầm chính sách”, ông Mãi cho hay.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc. Ảnh: QH

Tại phiên họp, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, điều trọng nhất, làm thế nào để sau đợt giám sát này, chúng ta có được cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Thực tế, chúng ta chưa quy định thế nào là nguồn nhân lực chất lượng cao, được đánh giá trên bằng cấp hay khả năng thực hành - trình độ chuyên môn.

“Vì vậy, cần làm rõ khái niệm và phạm vi của nguồn nhân lực chất lượng cao thì chúng ta mới đi vào được những vấn đề trọng yếu khác và có giải pháp”, ông Phớc nêu quan điểm.

“Nên chăng, chúng ta phải có một quỹ về đào tạo và thu hút nhân tài? Những việc này khi Chính phủ nghiên cứu trình thì cần có sự đồng thuận của Quốc hội”, Phó Thủ tướng bày tỏ.

Cũng theo Phó Thủ tướng, để thu hút và sử dụng, phải có cơ chế chính sách cho nhân lực chất lượng cao. Thu hút vào cơ quan nhà nước hay cả cho doanh nghiệp? Khi thu hút thì chính sách nhà ở, biên chế, thu nhập, sử dụng và đề bạt thế nào?

"Ví dụ, thu hút vào cơ quan nhà nước thì có chính sách về biên chế không, họ được vào biên chế ngay không, hay phải hợp đồng. Những vấn đề này cần phải cân nhắc", ông nói.

Trước mắt, Phó Thủ tướng cho rằng, đối với cán bộ công nghệ thông tin ở cấp xã, tỉnh, thậm chí cả cấp bộ, cần có cơ chế đặc thù về thu hút nhân tài (hưởng 200% lương) thì "chúng ta mới giữ được người tài".

Luân Dũng