Phó Thủ tướng: Từ nay đến 2030, hạ tầng giao thông Vùng ĐBSCL sẽ phát triển vượt bậc

Ngày 25-11, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Chủ tịch Hội đồng Thẩm định quy hoạch, đã chủ trì Hội nghị thẩm định Quy hoạch vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chủ trì hội nghị - Ảnh: Đức Tuân

Tham dự hội nghị có các thành viên Hội đồng thẩm định là các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; lãnh đạo các bộ, ngành trung ương.

Trước đó 3 tuần, dự thảo Quy hoạch đã được đưa ra lấy ý kiến tại hội nghị trực tuyến của Hội đồng điều phối vùng ĐBSCL giai đoạn 2021-2025. Đây là quy hoạch đầu tiên trong số 6 quy hoạch vùng của cả nước được hoàn thành, trình Hội đồng thẩm định.

Tại hội nghị, đại diện đơn vị Tư vấn quy hoạch là Liên danh Haskoningdhv (Hà Lan) và GIZ (CHLB Đức) cho rằng đến năm 2050, ĐBSCL phát triển là đồng bằng bền vững, là nơi đáng sống và làm việc; là điểm hấp dẫn du khách và nhà đầu tư. Trọng tâm của chiến lược phát triển vùng là "bảo vệ người dân, cải thiện sinh kế, phát triển cân bằng, bảo vệ môi trường".

Theo phía tư vấn, để hỗ trợ chuyển đổi sản xuất nông nghiệp, phân vùng theo độ mặn thành 3 vùng (vùng ngọt quanh năm, vùng chuyển tiếp ngọt-lợ, vùng mặn-lợ). Phân vùng theo sinh thái nông nghiệp thành 14 vùng, bao gồm 6 tiểu vùng trong vùng ngọt quanh năm, 5 tiểu vùng trong vùng chuyển tiếp ngọt - lợ, 3 tiểu vùng trong vùng mặn - lợ.

Đại diện cơ quan chủ trì xây dựng quy hoạch, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Trần Quốc Phương nêu các nội dung chính về tiếp thu, giải trình các ý kiến góp ý của thành viên Hội đồng Thẩm định quy hoạch và Hội đồng điều phối Vùng tại các cuộc họp trước (ngày 3-11). Theo đó, Bộ đã làm rõ hơn nội dung các phương pháp được áp dụng trong quá trình lập quy hoạch; bổ sung cách tiếp cận quản lý tổng hợp tài nguyên nước.

"Tài nguyên nước là yếu tố cốt lõi, bảo đảm an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, chủ động thích nghi, sống chung với lũ, ngập, nước lợ, nước mặn, coi nước mặn, nước lợ là nguồn tài nguyên thiên nhiên theo Nghị quyết 120 của Chính phủ"- Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành khẳng định từ nay đến 2030, hệ thống hạ tầng giao thông của ĐBSCL sẽ có bước phát triển đột phá, vượt bậc

Lãnh đạo Bộ KH-ĐT cho rằng việc phân vùng sinh thái nông nghiệp và phân vùng chức năng của nguồn nước thành 3 vùng (vùng ngọt, vùng chuyển tiếp ngọt-lợ, vùng mặn-lợ) là phù hợp với định hướng chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp của Vùng thích ứng với biến đổi khí hậu. Để thực hiện điều này, đòi hỏi có sự thay đổi trong tư duy, quan điểm về quản lý, khai thác sử dụng tài nguyên nước và thay đổi cách thức vận hành hệ thống công trình thủy lợi phù hợp với chuyển đổi mô hình sinh kế nông nghiệp tại từng tiểu vùng sinh thái.

Một số ý kiến nêu rõ, tài nguyên quan trọng nhất là tài nguyên nước, do đó phải chủ động thích ứng, tập trung xử lý nút thắt lớn là hạ tầng giao thông, việc hình thành trục logistic quan trọng không kém việc lập các trung tâm (hub) sản xuất của vùng.

TS Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách Chiến lược, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT), cho rằng các dự báo đều thấy tình hình nước biển dâng, ngập úng, xâm nhập mặn diễn ra ở cả vùng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp; nên làm rõ mức độ và cách xử lý.

Ông Sơn đặt ra vấn đề phải có quan điểm thích nghi hay khống chế trước ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

"Nếu thích nghi thì phải tăng giao thông thủy, cần sự đột phá về cảng biển, chuyển đổi mô hình sản xuất theo hướng tăng sản xuất thủy hải sản. Còn nếu khống chế thì phải chủ động các giải pháp, học hỏi các mô hình như của Hà Lan"- ông Sơn hiến kế.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Thanh Nam đồng tình với việc tổ chức không gian nông nghiệp trên cơ sở các trung tâm động lực định hướng. Quy hoạch cần phân bố theo nhu cầu sản xuất từng ngành hàng chủ lực và nhu cầu liên kết, theo thế mạnh từng theo vùng và sẽ có những trung tâm động lực, điều phối liên kết vùng; nếu quy hoạch gắn với đơn vị hành chính thì khó có thể thành công.

Bên cạnh đó, phân bổ vùng sản xuất phải gắn với hệ thống hạ tầng đường bộ, đường thủy, cảng sông, cảng biển.

Đại diện đơn vị tư vấn nước ngoài

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh tán thành đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp thay vì sản xuất "phó mặc cho trời", nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Ông Khánh bày tỏ băn khoăn về câu chuyện đường ra quốc tế của các sản phẩm của vùng ĐBSCL phải thông qua TP HCM trong khi hệ thống giao thông quá tải, các tuyến cao tốc như TP HCM - Trung Lương - Cần Thơ hiện thường xảy ra tắc nghẽn.

"Đẩy mạnh sản xuất nhưng lại kết nối vào nút thắt cổ chai thì có nên không?"- Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đặt vấn đề và kiến nghị đẩy mạnh xuất khẩu trái cây, thủy sản rất cần có cảng biển xứng tầm với tiềm năng phát triển của vùng, quy hoạch đường bộ, thủy logictics gắn với cảng biển.

Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Chủ tịch Hội đồng Thẩm định quy hoạch, đánh giá cao ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, thành viên Hội đồng cũng như nỗ lực của đơn vị tư vấn đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, 13 địa phương trong Vùng để tiến hành nghiên cứu một cách kỹ lưỡng, thận trọng, khoa học, bám sát các quan điểm, đường lối của Đảng và Nghị quyết 120 của Chính phủ với quan điểm phát triển ĐBSCL theo hướng "thuận thiên".

Phó Thủ tướng cho rằng việc sớm xây dựng, thẩm định, phê duyệt để triển khai đồng bộ Quy hoạch Vùng ĐBSCL có vai trò, ý nghĩa đặc biệt quan trọng để định hướng, xác định được trọng tâm, trọng điểm thu hút nguồn lực đầu tư phát triển trên cơ sở các tiềm năng, lợi thế của vùng.

Phó Thủ tướng yêu cầu đơn vị chủ trì (Bộ KH-ĐT) và đơn vị tư vấn lập quy hoạch vùng ĐBSCL phải đặc biệt chú trọng hệ thống hạ tầng giao thông, bảo đảm kết nối đồng bộ, thông suốt.

"Giai đoạn tới đây, từ nay đến 2030, hệ thống hạ tầng giao thông của Vùng ĐBSCL sẽ có bước phát triển đột phá, vượt bậc"- Phó Thủ tướng nhấn mạnh và đề nghị rà soát, cập nhật đầy đủ các Quy hoạch hạ tầng GTVT thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (gồm các quy hoạch mạng lưới đường bộ, đường sắt, cảng biển, cảng hàng không, sân bay, đường thủy nội địa) vào quy hoạch vùng ĐBSCL.

Cụ thể, ưu tiên phát triển hệ thống đường cao tốc có ý nghĩa chiến lược của vùng. Trước mắt ngay trong thời gian từ nay đến 2025 sẽ triển khai đầu tư các tuyến cao tốc Cần Thơ – Cà Mau; Sóc Trăng – Châu đốc – Cần Thơ – Trần Đề (khoảng 400 km).

Đồng thời, mở rộng Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ, đầu tư, khai thác hiệu quả hệ thống đường bộ ven biển, cảng biển (trong đó có Cảng Trần Đề) và giao thông thủy, hạ tầng hàng không, hệ thống các công trình dịch vụ - hậu cần nhằm giảm chi phí logistic, hỗ trợ hiệu quả cho việc sản xuất, chế biến, xuất khẩu nông sản của vùng.

"Khi có hệ thống giao thông đồng bộ thì đóng góp của ĐBSCL sẽ gấp nhiều lần hiện nay"- Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cũng đặc biệt lưu ý Quy hoạch vùng ĐBSCL cần rà soát, bổ sung thêm các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu, nước biển dâng. "Đây là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng, nếu không có giải pháp cụ thể, quy hoạch đúng đắn thì sau này, thiệt hại sẽ rất lớn"- ông lưu ý.

Sau cuộc họp này, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ KH-ĐT khẩn trương hoàn thiện các hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ để có thể phê duyệt trong tháng 12-2021.

Thế Dũng