Phú Thọ: Xây dựng văn hóa làm nền tảng phát triển bền vững

Những bước chuyển mạnh mẽ giai đoạn 2021–2025 cho thấy tỉnh đang từng bước biến các giá trị ngàn năm thành động lực phát triển mới, gắn bảo tồn với phát huy, gắn truyền thống với hội nhập, hướng tới mục tiêu 2030 xây dựng Phú Thọ trở thành trung tâm văn hóa – tín ngưỡng của cả nước.

Ngày chính Giỗ Tổ Hùng Vương vào 10/3 âm lịch hàng năm được đặt mục tiêu trở thành “lễ hội kiểu mẫu”. Ảnh: Internet.

Khơi dậy tiềm năng từ vùng đất cội nguồn

Sở hữu kho tàng di sản phong phú, Phú Thọ có lợi thế độc nhất trong phát triển văn hóa và du lịch. Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và Hát Xoan – hai di sản đại diện của nhân loại – cùng hơn 300 lễ hội lớn nhỏ mỗi năm đã tạo nên “thương hiệu” văn hóa đặc biệt của Đất Tổ. Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần Văn hóa – Du lịch Đất Tổ trở thành sự kiện mang tầm quốc gia, thu hút hàng triệu lượt du khách, qua đó quảng bá hình ảnh vùng đất linh thiêng, giàu bản sắc.

Trong xu thế các quốc gia coi công nghiệp văn hóa là “con gà đẻ trứng vàng”, Phú Thọ có đầy đủ điều kiện để tạo ra các sản phẩm văn hóa – du lịch độc đáo, vừa mang giá trị kinh tế, vừa góp phần khẳng định bản sắc dân tộc. Những lễ hội truyền thống, loại hình nghệ thuật dân gian hay tri thức cộng đồng đang trở thành nguồn cảm hứng để phát triển các sản phẩm sáng tạo, dịch vụ trải nghiệm và không gian văn hóa đặc trưng.

Dấu ấn chuyển động mạnh mẽ giai đoạn 2021–2025

Ngay sau khi Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2030 được phê duyệt, Phú Thọ đã triển khai hàng loạt giải pháp quyết liệt từ thể chế, tuyên truyền, bảo tồn di sản đến phát triển công nghiệp văn hóa và chuyển đổi số.

Trên phương diện quản lý nhà nước, tỉnh ban hành hệ thống nghị quyết, chỉ thị, đề án cùng gần 30 kế hoạch triển khai, tạo sự thống nhất nhận thức từ cấp tỉnh đến cơ sở. Công tác tuyên truyền được mở rộng với hơn 330 chương trình nghệ thuật phục vụ miền núi mỗi năm, hàng nghìn buổi chiếu phim, hàng loạt hội nghị, triển lãm, tuyên truyền lưu động… góp phần đưa văn hóa đến từng cộng đồng dân cư.

Bảo tồn di sản tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm. Giai đoạn 2020–2025, Phú Thọ đã tu bổ, tôn tạo 260 di tích, trong đó 62 di tích cấp quốc gia, với tổng mức đầu tư 1.500 tỷ đồng. Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng được đầu tư quy mô lớn, đáp ứng yêu cầu ngày càng tăng của lễ hội và du lịch. Ở lĩnh vực di sản phi vật thể, 20 hồ sơ đã được trình đề nghị ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa quốc gia; nhiều loại hình dân gian như Hát Xoan, Mo Mường, Chèo Phú Thọ… được bảo tồn qua hệ thống câu lạc bộ, nghệ nhân và lớp truyền dạy.

Song song với bảo tồn, đời sống văn hóa cơ sở được củng cố đáng kể. Đến năm 2025, 94% gia đình đạt chuẩn văn hóa; 90% thôn, bản đạt danh hiệu văn hóa; 100% xã, phường và 99,2% thôn, bản có nhà văn hóa. Lực lượng văn nghệ quần chúng với hơn 4.300 đội nghệ thuật, mỗi năm hơn 9.000 buổi biểu diễn, đang trở thành “cầu nối” quan trọng giữ gìn bản sắc văn hóa cộng đồng.

Chuyển đổi số là điểm sáng nổi bật. Phú Thọ đạt 100% hồ sơ công việc xử lý trên môi trường mạng, 100% dịch vụ công trực tuyến, tỷ lệ hồ sơ đúng hạn đạt tuyệt đối. Các nền tảng số như thư viện điện tử, cổng dịch vụ công, hệ thống thông tin – truyền thanh ứng dụng công nghệ số tạo nền móng quan trọng để hình thành hệ sinh thái văn hóa số trong tương lai gần.

Công tác đào tạo nguồn nhân lực cũng được chú trọng với hơn 20 lớp tập huấn mỗi năm và trên 150 lượt cán bộ được bồi dưỡng chuyên môn – chính trị, tạo tiền đề để đội ngũ cán bộ văn hóa đáp ứng yêu cầu đổi mới.

Hướng đến 2030: Văn hóa là động lực phát triển bền vững

Dù đạt nhiều kết quả quan trọng, Phú Thọ vẫn đối mặt không ít thách thức: nguồn lực đầu tư còn hạn chế, một số di tích khảo cổ và di tích cách mạng chưa được đầu tư tương xứng, nhiều loại hình di sản đứng trước nguy cơ mai một, công nghiệp văn hóa phát triển chưa xứng với tiềm năng, chế độ đãi ngộ nghệ nhân còn thấp. Những vấn đề này đòi hỏi chiến lược dài hạn và những bước đi mạnh mẽ hơn.

Trong điều chỉnh Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn 2050, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đề xuất nhiều định hướng quan trọng: quy hoạch bảo tồn, phát huy giá trị di sản; xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa đạt chuẩn đến năm 2030; mở rộng không gian phát triển du lịch với 5 khu du lịch quốc gia và 9 trung tâm du lịch trọng điểm; thúc đẩy chuyển đổi số báo chí theo mô hình tòa soạn hội tụ; bảo đảm 100% cơ quan hành chính và UBND cấp xã có cổng thông tin điện tử và hệ thống truyền thanh số.

Cùng với đó, Kế hoạch đầu tư công năm 2026 ưu tiên hơn 137 tỷ đồng để nâng cấp thiết chế văn hóa – thể thao, bảo tồn di tích, hoàn thiện hạ tầng du lịch, tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới. Lãnh đạo tỉnh yêu cầu đánh giá toàn diện giai đoạn 2020–2025, xác định rõ các nhiệm vụ trọng tâm, đảm bảo tính khả thi và bám sát thực tiễn địa phương.

Định hướng đến năm 2030, Phú Thọ đặt mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội dựa trên nền tảng văn hóa; đưa công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế quan trọng; nghiên cứu lập hồ sơ trình UNESCO công nhận Mo Mường và Tín ngưỡng thờ Mẫu Tây Thiên; đầu tư các công trình văn hóa trọng điểm như Tháp Hùng Vương; phấn đấu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn với tốc độ tăng trưởng cao.

Văn hóa không chỉ là tài sản tinh thần mà đang trở thành sức mạnh mềm, nguồn lực mềm và động lực phát triển của Phú Thọ. Những chuyển động mạnh mẽ của giai đoạn 2021–2025 cho thấy tỉnh đang đi đúng hướng: đặt văn hóa vào vị trí trung tâm trong phát triển bền vững. Với tầm nhìn dài hạn, chính sách đồng bộ và sự vào cuộc của cả hệ thống, Phú Thọ đang từng bước hiện thực hóa khát vọng xây dựng vùng Đất Tổ trở thành trung tâm văn hóa – tín ngưỡng của cả nước, vừa giữ gìn cội nguồn, vừa mở rộng hội nhập trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.

Nguyễn Tiến Dũng